Westelijk Gujarat zoekt zijn doden na de zwaarste aardbeving van de eeuw op het Indiase subcontinent.

De aardkorst staat nooit stil. Schollen, die ooit één geheel vormden, schuren langs elkaar, vervormen en veroorzaken spanningen. Als de spanning te hoog oploopt, gaat de aarde beven. Het jaar 2001 was nog niet één dag oud of het eiland Mindanao op de Filipijnen werd getroffen door een seismologische schok met een kracht van 7 op de schaal van Richter. In de weken daarop volgden vele honderden kleinere schokken, vlijtig genoteerd door instituten als het Amerikaanse National Earthquake Information Center (USGS). Maar de schok die op vrijdag 26 januari om 8.46 uur plaatselijke tijd het Indiase subcontinent dooreenschudde, was de zwaarste van de eeuw aldaar (7,9). Hij werd gevoeld van Katmandu tot Peshawar, de moordende gevolgen waren evenwel voor de Indiase deelstaat Gujarat.

De op één na meest geïndustrialiseerde regio van het land, gelegen aan de westelijke kust nabij de zee van Oman, telde drie dagen na de ramp 20.000 doden, en rapporteerde 100.000 mensen als vermist. Het epicentrum van de aardbeving lag op 25 kilometer van het middeleeuwse stadje Bhuj, dat in 40 seconden het uitzicht aannam van een landschap na de slag.

In de cruciale eerste uren haalden de burgers van Bhuj, Ahmedabad, Anjar en vele dorpen in de streek hun verwanten met de blote hand onder de betonblokken vandaan. In gewone tijden is vooral Bhuj moeilijk te bereiken. Het ligt op het schiereiland Kutch, te midden van een zoutwoestijn waar vooral kamelen thuis zijn. Dat sommige uithoeken drie dagen moesten wachten eer er zware hijskranen en bulldozers ter plaatse verschenen, zette kwaad bloed. Stroompannes verhinderden efficiënte communicatie, kapotte ziekenhuizen dwongen de dokters de gewonden op straat te verzorgen. Dag en nacht kringelt zwarte rook op de plaatsen waar de doden worden verbrand. 250 naschokken leidden vooral in de steden tot paniek. Terwijl velen halsoverkop met vrachtwagens de getroffen streek verlieten, arriveerden honderden anderen met speciale treinen in Gujarat, om er naar hun familieleden en vrienden te zoeken.

DE GROOTSTE CHAOS

In de hoofdstad New Delhi ging de feestelijke optocht voor de 51ste verjaardag van de Indiase Republiek ongestoord voort. Meer dan 2000 kilometer verderop haalde de overheid zich de woede van duizenden getroffen burgers op de hals. Iedereen weet dat het geen aardbevingen zijn die mensenlevens kosten, maar gebouwen. Onlangs nog publiceerde Oxfam een studie waarin gewezen wordt op het gebrek aan preventieve maatregelen tegen natuurrampen, waar jaarlijks zo’n 56 miljoen inwoners van India mee te maken hebben. Overstromingen, droogtes of aardbevingen geven er altijd aanleiding tot de grootste chaos.

De overheid laat weten dat ze kort geleden nog een aanbeveling deed om schokveilige huizen te bouwen. Veel mensen zouden echter niet over de middelen beschikken om daar zelf voor te zorgen. Sommige architecten wijzen dan weer op het teloorgaan van de kennis van de traditionele bouwmethodes.

De massale internationale hulpverlening voor Gujarat omvat gespecialiseerde reddingsteams, medische en financiële hulp (België stelde 40 miljoen frank ter beschikking, Nederland 106 miljoen frank). Ook het hulpaanbod van buurland en aartsvijand Pakistan werd aanvaard. Teken van een nieuwe toenadering, zoals tussen Griekenland en Turkije twee jaar geleden, of tussen de ex-Sovjet-Unie en de VS in 1987, bij de aardbeving in Armenië?

De Wereldbank maakt 50 miljard frank vrij voor de wederopbouw. Garanties afspreken dat er aardbevingsveilig gebouwd moet worden, is beslist geen luxe. In India is de grootste continentale botsing ter aarde gesitueerd (tussen de Euraziatische en Indisch Australische platen, die de Himalaya vormen). En westelijk Gujarat ligt vlak bij de breuklijn die Gods Muur ( Allah Bund) genoemd wordt. De kwetsbaarste plek denkbaar.

Jan Braet