De Kroonraad van Knack bestaat uit Mark Eyskens, Paul Muys, Jacques Rogge, Erik Suy, Monika Van Paemel en Etienne Vermeersch.
Mijnheer Muys, de watersnood heeft de voorbije week grote schade veroorzaakt.
PAUL MUYS: Een gevolg van het gebrek aan langetermijndenken in Vlaanderen. Als men niet iedereen de droom had opgesolferd van een rustig huisje in het groen in de beemd, zou er nu minder ellende zijn. Lagere besturen willen grond verkopen en nieuwe inwoners aantrekken, landbouwers proberen elke wei voor veel geld als bouwgrond van de hand te doen. Er is geasfalteerd en gebetonneerd dat het een lieve lust was. Wat zuiniger met de bodem omspringen, zou heel wat problemen vermijden. De huisvesting moet opnieuw geconcentreerd worden in de steden. In groot-Antwerpen woonden begin deze eeuw meer mensen dan nu. De bevolking trekt al weg uit de randgemeenten, nog verder weg op zoek naar dat eigen plekje in de natuur om zijn eigen huisje neer te poten. De bebouwing blijft maar uitdeinen, en daarmee samenhangend het verkeer. Er is een Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen opgesteld om die evolutie tegen te gaan, maar het is te laat. Zowel koper als verkoper vinden steeds een achterpoortje om een volgende lelijke fermette op te trekken. En de bouwnijverheid stimuleert die mentaliteit, hoewel ze er net zoveel belang bij heeft om de steden te saneren en herop te bouwen.
Het enige hart onder de riem voor de getroffenen is dat het Rampenfonds tussenbeide zal komen, en dat premier Dehaene een snelle afhandeling heeft beloofd, meer kijkend naar de noden dan naar het beschikbare geld.
En met een beetje geluk wordt de schadevergoeding uitbetaald in de week voor de verkiezingen.
MUYS: Ik weet niet of die overweging heeft gespeeld, ik wil niet al te cynisch zijn. Mij treft dat de frequentie van overstromingen stijgt. Ze spreken van een uitzonderlijke zondvloed die zich maar één keer in de twintig jaar voordoet. Maar we hebben om de twee jaar met een overstroming te maken: de Maaskant, Wallonië, Zaventem, Dendermonde. Dat is verontrustend.
Het wetsontwerp om overstromingsschade op te nemen in een verplichte brandverzekering, ligt al twee jaar in de lade.
MUYS: Het is een karakteristieke eigenschap van dit land dat er catastrofes nodig zijn vooraleer iets beweegt. De ramp van ’95 in het Maasland was blijkbaar niet erg genoeg. In principe kan je weinig bezwaar hebben tegen een solidariteitsbijdrage, via verzekeringspolissen of via het met belastinggeld gespekte Rampenfonds. Tenminste, als je kan verbieden dat iemand zijn woning onder een waterval bouwt.
Agalev heeft dit weekend actie gevoerd tegen de verkeersonveiligheid, en onderstreept dat er sinds de Tweede Wereldoorlog meer dan 94.000 verkeersdoden zijn gevallen.
MUYS: Verkeersonveiligheid heeft vele oorzaken. Om te beginnen ook hier een gebrek aan ruimtelijke ordening. Op autostrades wemelt het van op- en afritten, grote wegen worden elke honderd meter door een zijstraat gekruist, om niet te spreken van garages en parkeerplaatsen. Verder doet de overcentralisatie van diensten in Brussel het autogebruik exploderen. En het falende openbaar vervoer bewijst op geen enkel moment dat het een alternatief is, integendeel. Gezinnen koesteren de vreselijke droom om twee of drie auto’s te hebben. Jongeren willen op hun achttiende verjaardag met hun eigen wagen op de weg. Daarbij worden veel te lichtvaardig rijbewijzen uitgereikt, zodat het niet verwonderlijk is dat de Belg in het buitenland bekendstaat als een slechte en ongedisciplineerde chauffeur. Voeg aan dit alles onze Bourgondische levensstijl toe: wij zoeken onze ontspanning in cafés, restaurants, en dancings. Ook dat vergroot het gevaar op de weg, maar een absoluut alcoholverbod voor wie stuurt, berooft de mensen van hun sociaal leven. Het verkeersprobleem is veelzijdig, en kan pas worden aangepakt na een grondige mentaliteitswijziging.
Op het Agusta-proces hebben Luc Wallyn en Alfons Puelinckx herhaald dat de SP-top al vóór het Agusta-contract, onder Karel Van Miert, op de hoogte is gebracht van een mogelijke gift.
MUYS: Een van de cruciale punten in dit proces. Ten eerste om uit te maken of er sprake was van corruptie, dan wel van een gift. Ten tweede om te weten of Van Miert, Claes en Tobback nadien gelogen hebben. Voorlopig blijft het woord tegen woord, al wordt de versie Wallyn verstevigd door het feit dat Etienne Mangé zijn verklaring daarover pas heeft aangepast na overleg met de partijadvocaten. Het zou voor de SP een ramp zijn, als ze na de secretaris-generaal van de Navo ook een van de meest geprezen Europese commissarissen zou moeten opgeven. Ik ben benieuwd of Tobback en Van Miert als getuige onder ede zullen worden opgeroepen. En of Etienne Mangé nog iets in petto heeft.
Louis Tobback heeft niet gereageerd op de bewering van De Morgen, dat hij een gift van Mangé in de boekhouding als de opbrengst van steunkaarten heeft doen inschrijven.
MUYS: Een zware aantijging tegen een minister van Binnenlandse Zaken. Ze zouden hem daarover wel eens mogen interpelleren in het parlement. Verder wordt op dit proces op een ontluisterende manier in de verf gezet, dat bij grote legerbestellingen de economische compensaties belangrijker waren dan de aankoop zelf.
De PNPb van Paul Marchal lijkt een snelle dood te sterven. Wordt daarmee ook de Witte Beweging begraven?
MUYS: In het beste geval haalt Marchal zelf een zetel, van waaruit hij geen enkele invloed op het beleid zal hebben. Wat de PNPb overkomt, bewijst dat je een politieke partij niet met een paar onervaren amateurs uit de grond kan stampen. De PNPb was van in het begin een verzameling van mensen die om wat voor reden ook gefrustreerd waren over de overheid. Maar behalve die frustratie hadden ze niet veel gemeen. De woede van de Witte Mars zal niet meer voelbaar zijn bij de volgende verkiezingen. Tenzij in een algemeen antipolitiek gevoel, dat zich blijvend manifesteert maar zich ent op nieuwe feiten. Zoals de waterellende of de verbrandingsovens.
In het buitenland blijft de affaire-Lewinsky de aandacht trekken. Nadat vorige week het rapport-Starr op het Internet kwam, krijgen we nu de videobeelden van het getuigenis van Clinton te zien.
MUYS: De mediatisering blijft maar toenemen, en dat is een kwalijke ontwikkeling. De essentiële waarde wijkt voor de concurrentiestrijd in de media. Ik heb weinig sympathie voor Clinton, maar de manier waarop zijn privé-leven te grabbel wordt gegooid, is vernederend, kwetsend, en onduldbaar. Kranten klagen dat aan in een commentaarstukje, maar ondertussen staat op de volgende bladzijde toch maar lekker het hele smeuïge verslag te lezen. Dat geeft uiteindelijk aan het publiek een veel meer vertekend beeld, dan wanneer al die informatie door bevoegde en deskundige personen gefilterd wordt.
Hoe lang blijft Clinton aan?
MUYS: Als hij verstandig was, had hij al lang zijn plaats aan Al Gore gelaten. De president heeft geen greintje prestige meer, niet in Amerika en niet erbuiten. Een land als de VS kan zich dat niet veroorloven. En of zijn seksaffaires tot de privé-sfeer behoren of niet, net als indertijd Nixon heeft ook Clinton in het openbaar staan liegen. Het verschil was dat Nixon de publieke opinie tegen had, Clinton heeft ze voor een groot stuk mee. Al verandert dat misschien na het uitzenden van zijn getuigenis. Als hij ook daar slecht uitkomt, is het afgelopen. Wie kan nog geloof hechten aan zijn andere uitspraken, bijvoorbeeld over het bombarderen van een chemische fabriek in Khartoum?
In Spanje heeft de ETA een bestand van onbepaalde duur aangekondigd. Dat is door de regering met scepsis onthaald.
MUYS: Zolang ETA de wapens niet inlevert, biedt dit bestand geen enkele garantie. Het doet interne conflicten vermoeden. De Basken volgen met grote belangstelling de ontwikkelingen in Noord-Ierland, en twijfelen al langer dan vandaag aan de methodes van de ETA. Wie aanslagen pleegt, verdient geen enkel krediet, en het streven naar een eigen Baskische staat is onzinnig. Er zijn veel volkeren die geen staat hebben, en toch vreedzaam en democratisch leven. De drie Baskische provincies genieten al een ruime autonomie, ze hebben niet te klagen.
In Albanië dreigt eens te meer een chaotische burgeroorlog.
MUYS: Dat is onthutsend. Ik las dat de hele mannelijke bevolking van ouder dan twaalf jaar gewapend is. Het neocommunistische regime wordt de duivel aangedaan door ex-president Sali Berisha, die zich een socialist noemt en zijn opvolger nooit aanvaard heeft. Er zijn twee vijandige kampen gekweekt, in een economisch achtergesteld land, dat bovendien beroerd wordt door de strijd van Albanese minderheden in het buitenland. De zoveelste Balkanoorlog suddert in de pan, en er zijn geen remedies om hem tegen te houden. Als de verkiezingen in Bosnië inderdaad zouden gewonnen zijn door fanatieke nationalisten, dreigt zelfs daar weer een oorlog. Het is ver gekomen als men Biljana Plavsic gematigd begint te noemen. Dat mag een indicatie zijn over het kaliber van haar mogelijke opvolger, Nikola Poplasen. Die zet zich radicaal af tegen het Dayton-akkoord, hoewel dat voor de Republika Srpska niet bepaald ongunstig was.
Het Westen heeft geen zin om weer een troepenmacht naar de Balkan te sturen. De belangrijkste bekommernis is dat Italië de grenzen sluit voor Albanese vluchtelingen. Als het geweld escaleert, zal men de verschillende partijen rustig op mekaar laten schieten, in de hoop dat het gezond verstand nadien een maand of drie rust brengt. In feite moeten die landen onder internationale curatele worden geplaatst.
In Duitsland worden dit weekend verkiezingen gehouden. Wordt het de zwanenzang van Helmut Kohl, of zorgt hij in extremis voor een stunt?
MUYS: Na zestien jaar Kohl vinden de meeste Duitsers het welletjes. Ook wie geen overtuigd SPD’er is. Maar de verkiezingen van vorige week in Beieren hebben twijfel gezaaid. Beieren is Duitsland niet, en de CSU niet de CDU, maar de sociaal-democraten hebben er in elk geval verloren in de plaats van gewonnen. Ik vermoed dat de SPD zondag wint, maar met een kleine marge. Want de geloofwaardigheid van Gerhard Schröder is niet groot. Hij is te vaag in zijn standpunten. En hij spreekt wel stoere taal tegen de euro, maar iedereen weet dat ook onder een SPD-regering Duitsland de locomotief ervan zal zijn. Zoals gewoonlijk is het ook nu de vraag of de liberale FDP de vijf-procentdrempel haalt. Wat als de groenen de positie van de FDP overnemen? En hoeveel haalt extreem rechts, dat in Beieren niet in het parlement is geraakt, maar eerder in Nedersaksen wel. Een dreiging die de standpunten van de anderen verscherpt. De Beierse minister-president Edmund Stoiber trok van leer tegen de Bosnische vluchtelingen, terwijl het overgrote deel al terug naar huis is.
Tot slot de dreigende oorlog tussen Iran en Afghanistan.
MUYS: Wij dachten dat Iran het toppunt van integrisme was, maar wat gezegd over een land waar de mannen verplicht een baard moeten dragen, en de vrouwen volledig uit het maatschappelijke leven gebannen worden. De woede van Iran is gewekt na het vermoorden van Iraanse diplomaten door de Taliban, maar het samentrekken van 250.000 soldaten aan de grens is een overtrokken reactie. Dat is de aanzet voor een oorlog tussen sjiïeten en soennieten, terwijl Iran de vorige oorlog met Irak nauwelijks verteerd heeft. Misschien wordt de spanning opgevoerd voor intern gebruik, en probeert de fanatieke geestelijke leiding op deze manier de regering van president Mohammad Kathami schaakmat te zetten. De rest van de wereld kan enkel hopen op een beperkt conflict. Uitbreiding naar Pakistan, met zijn atoomproeven en zijn regime dat niet weet van welk hout pijlen maken, moet te allen prijze vermeden worden.
PAUL MUYS
Koen Meulenaere
