Koen Meulenaere
Koen Meulenaere Van 1991 tot 2012 de satiricus van Knack

De Kroonraad van Knack bestaat uit Mark Eyskens, Paul Muys, Jacques Rogge, Erik Suy, Monika Van Paemel en Etienne Vermeersch.

Mijnheer Suy, in de Wetstraat heeft de verlenging van het mandaat van Melchior Wathelet als rechter bij het Europees Hof voor veel beroering gezorgd.

ERIK SUY : Toen Wathelet twee jaar geleden de overleden rechter Jolliet opvolgde, heb ik mij afgevraagd wat hij afwist van Europees recht. Maar, hij is wel juridisch onderlegd en bezit een hoge graad van morele integriteit. Daarmee voldoet hij aan de voorwaarden om rechter bij het Hof van Luxemburg te worden. Voor de rest is het de keuze van de regering, het is een puur politieke benoeming. Mocht Wathelet manifest de wet hebben overtreden, kwam hij niet in aanmerking. Maar wat wordt hem nu verweten ? Hij heeft iemand vrijgelaten over wie twijfels bestonden. Een beslissing die een minister van Justitie dagelijks moet of moest nemen. Als dat een keer slecht afloopt, vind ik niet dat hij daarom al zijn functies moet neerleggen. En als men zijn leiding van het departement Justitie onvoldoende vond, had men hem moeten wegstemmen op het moment dat hij er nog minister was.

De verlenging van het ambt van Wathelet is een smadelijke nederlaag voor het parlement.

SUY : De volksvertegenwoordiging heeft zoals altijd aan het kortste eind getrokken. Het parlement is na de jongste verkiezingen volledig buitenspel gezet door de regering, vooral door de volmachtenwet die ik met das Ermächtigungsgesetz van de Duitsers vergelijk. Om de schijn te redden heeft men sindsdien het parlement belast met een paar onderzoekstaken : Dutroux, de Bende, de sekten, Rwanda. Het is een modeverschijnsel geworden. Die commissies verdoezelen dat het parlement zijn werk niet doet. Dat werk is : wetten schrijven en controle op de regering uitoefenen. Dit parlement doet geen van beide. Het stelt zich in de plaats van de rechter, en daarvoor is het noch bevoegd, noch gekwalificeerd. Men geeft aan de openbare opinie en aan de parlementairen zelf de indruk dat ze iets te vertellen hebben. Maar het is boerenbedrog. Wat we nu meemaken, vind ik bedroevend voor onze parlementaire democratie.

De Dutrouxcommissieleden van de meerderheid werden openlijk gedesavoueerd door hun fractievoorzitters.

SUY : Het toont aan dat een parlementair niet langer zijn kiezers vertegenwoordigt, maar zijn partij. Want de fractievoorzitter krijgt zijn bevelen van de partijleiding. Wie zich daartegen verzet, houdt het niet lang vol in de politiek. Ik denk aan mensen die wel voor hun mening opkwamen zoals Jan Verroken, Marcel Storme, Jan Demeyer, Roger Blanpain.

Ook de leden van de Sektencommissie zijn teruggefloten door hun partijen.

SUY : Door één partij in het bijzonder, en waar die haar richtlijnen heeft gehaald, kan men ook vermoeden. De lijst met 189 sektarische bewegingen was een stommiteit. Als ze dan toch al zo ver waren, hadden ze er best nog een paar loges en alle politieke partijen kunnen aan toevoegen. Ik ben ook niet gewonnen voor het observatorium waar de Sektencommissie voor pleit. Mij lijkt dat overbodig. Het is de taak van politie en justitie om verenigingen met twijfelachtige gebruiken en bedoelingen in de gaten te houden, en er bij wetsovertredingen tegen op te treden.

Is dat observeren een inbreuk op de privacy ?

SUY :Respect voor de privacy is een slogan die nogal makkelijk misbruikt wordt door wie zelf uit de pas loopt. Ook in een rechtstaat moet de overheid de kans hebben om personen te controleren die verdacht worden van activiteiten die gericht zijn tegen de basisprincipes van een rechtstaat. Je kan dat vergelijken met de bepalingen in de conventies over mensenrechten. Niemand mag zich beroepen op mensenrechten om handelingen te stellen die gericht zijn tegen de mensenrechten.

De Bendecommissie bis is het toneel van een incident rond voorzitter Van Parys. Verwacht u nog resultaat van die commissie ?

SUY : Ik denk dat alle belangrijke elementen die een licht zouden kunnen werpen op dat dossier, al lang verdwenen en vernietigd zijn. Ik heb nooit begrepen wie indertijd beslist heeft om het Bendedossier van Dendermonde over te hevelen naar uitgerekend Charleroi. Wat zat daar achter ? Waarom mocht de burgerlijke partij bij bepaalde fasen van de gerechtelijke procedures niet aanwezig zijn ? Sommigen verwijzen alweer naar Wathelet, maar dat is te simpel. Er zijn andere krachten aan het werk geweest, al weet ik niet welke. De commissie zou dat moeten uitvissen, maar ik geef ze weinig kans.

Voor de Rwandacommissie hebben militairen de houding van VN-opperbevelhebber Romeo Dallaire aangeklaagd. Met wat meer initiatief had hij de Belgische para’s misschien kunnen redden.

SUY : De commissie moet twee vragen behandelen. Wie is verantwoordelijk voor de dood van de tien para’s ? En wie voor het uitbreken en exploderen van de genocide ? De tien para’s hadden nooit hun wapens mogen afgeven. Ze bevonden zich in een toestand van wettelijke zelfverdediging en met hun wapens hadden ze misschien hun belagers op de vlucht kunnen drijven. Ik weet niet of ze daarover hun oversten nog hebben kunnen raadplegen. En ik durf ook niet zeggen of Dallaire en de Belgische majoor Maggen inderdaad hebben gezien, of hadden moeten zien, dat er VN-manschappen werden afgeslacht.

Wat ik wel durf zeggen, is dat het terug naar huis halen van het Belgische bataljon een grote fout is geweest van de Belgische regering. Daardoor is de hele Unamir-operatie platgevallen en heeft de genocide kunnen plaatsvinden. Ikzelf ben ervan overtuigd dat die vermeden had kunnen worden indien de Belgische regering haar para’s, desnoods buiten de beperkingen van Unamir om, ter plaatse had gelaten om er law and order te herstellen.

De VN-medewerkers zijn ingedekt door de secretaris-generaal, die hun medewerking aan de Rwandacommissie weigert. Moet binnen de VN een onderzoekscommissie worden opgericht ?

SUY : Het zou een te groot precedent scheppen. Wie moet in zo een commissie zetelen ? Vertegenwoordigers van regeringen. Terwijl het voorwerp van het onderzoek ook regeringen zijn. De Verenigde Naties zijn de voorbije jaren bij tientallen peace-keepingoperations betrokken geraakt. Die zijn niet allemaal goed afgelopen. Het secretariaat-generaal moet daar een permanente evaluatie van maken, en nauwkeurig vaststellen wat er verkeerd is gelopen en hoe dat kan vermeden worden. Operaties in Somalië en Rwanda hebben geleerd dat VN-vredessoldaten beter bewapend moeten zijn dan de facties die ze van elkaar moeten scheiden. En dat hun veiligheid niet in het gedrang mag worden gebracht door hun mandaat. Tot meer gevolgen binnen de VN zal Unamir niet leiden.

De werknemers van Forges de Clabecq hebben met een kleine meerderheid het sociaal voorstel verworpen. Heeft dat veel zin ?

SUY : Dat referendum schijnt niet erg democratisch te zijn verlopen. De strijd om de Forges past in een ruimere context. Regering en belangenverenigingen bekijken werkgelegenheid te veel als een spel van cijfers en statistieken. Er worden er tienduizend van het ene laatje naar het andere gegoocheld, en de toestand lijkt minder ernstig. Ze weigeren openlijk toe te geven dat werkgelegenheid samen hangt met concurrentiemogelijkheden. Onze economie kan alleen draaien als de export draait. Dat kan enkel als de kwaliteit van de producten goed is, en de prijs redelijk. Die prijs is op de internationale markt te hoog, omdat de kosten te hoog zijn. De vakbonden beseffen dat zelf, maar durven het niet al te luid aan hun achterban verkondigen. Wat sommige vakbondsleiders aan hun arbeiders vertellen, is demagogie. Vergelijking met het buitenland leert dat onze nettosalarissen binnen het gemiddelde liggen, maar de brutolonen niet meer. Belastingen en sociale lasten drastisch verlagen, is de enige manier om werk te creëren. Maar in de huidige verhoudingen tussen regering en vakbonden zie ik dat nog niet gebeuren. Met nog meer sluitingen tot gevolg.

Staan we voor een strijd tussen werkhebbenden en werklozen ?

SUY : Het gebrek aan werkgelegenheid zorgt ervoor dat de kloof tussen rijk en arm groter wordt. Zonder de sociale zekerheid was er al lang een bloedige revolutie uitgebroken. Maar voorlopig zijn er geen grote groepen die redenen hebben om op straat te komen. De mensen zitten in een gezond carcan van sociale zekerheid. Ik zeg niet dat men dat moet afbouwen. Integendeel, het moet worden uitgebreid want er zijn nog altijd mensen die naast de boot vallen. Maar anderzijds moeten misbruiken en overconsumptie absoluut worden tegengegaan, of het systeem vernietigt zichzelf.

In het buitenland blijven alle ogen gericht opZaïre. Nelson Mandela engageert zich in vredesgesprekken tussen Kabila en Mobutu. Zet hij zijn reputatie op het spel ?

SUY : Ik vermoed dat Mandela zijn rol en zijn belang in het Zaïrese conflict correct inschat. Afrika is een continent in grote moeilijkheden. Om die te overwinnen, is steun en samenwerking nodig. Europa moet zich bezig houden met het Afrika ten noorden van de Sahara, dat is onze achtertuin. Zwart Afrika zal meer en meer tot de invloedsfeer van Zuid-Afrika gaan behoren. Dat rond de evenaar orde op zaken wordt gesteld, is in het belang van geheel zuidelijk Afrika. Mandela hangt niet af van een verzoening tussen Mobutu en Kabila, want Mobutu is afgeschreven. Die is binnen de kortste tijd van het toneel verdwenen en vervangen door Kabila, in wat voor functie of met wat voor titel ook. Wat Mandela op het oog heeft, is om een rol te kunnen spelen bij een ordentelijke vreedzame overgang van het Mobutisme naar iets nieuws. Naar een staatsvorm die een voorbeeld kan zijn voor andere onrustige landen. En dan heb ik het zeker niet over democratie en verkiezingen op westerse wijze, want die hebben in Afrika geen schijn van een kans.

Zullen de schokkende beelden van de Rwandese Hutuvluchtelingen het krediet van Kabila aantasten ?

SUY : Kabila doet er goed aan om oog te hebben voor wat de rest van de wereld, die op zijn vingers kijkt, van hem verwacht. Maar de beelden van de vluchtelingen, hoe schrijnend en mensonterend ook, zullen snel van onze netvliezen verdwijnen als er in Zaïre een nieuwe politieke situatie ontstaat. Die beelden worden trouwens niet door alle media op dezelfde manier gebracht, dat heeft me getroffen. De Fransgerichte media wijzen op een zware verantwoordelijkheid van Kabila, die verhindert dat de hulpverleners bij de getroffen Rwandezen geraken. De Engelsgerichte media zijn heel wat gematigder. Zij zeggen dat de VN instaat voor de transporten en dat de rebellen daar nauwelijks bij betrokken zijn.

Hoe stabiel is de Alliance van Kabila ? En zal ze in staat zijn om de economie te herstellen ?

SUY : Het economisch potentieel van Zaïre wordt gevormd door zijn rijke grondstoffenvoorraad, en om die verder te ontginnen, hebben buitenlandse privé-firma’s al zware contracten met de rebellen afgesloten. Belgische bedrijven zijn daarbij uit de boot gevallen, volgens mij definitief. Die buitenlandse firma’s zullen de Zaïrese economie een belangrijke impuls geven, maar ze zijn natuurlijk in de eerste plaats uit op exploitatie en winst. Dus moeten andere instanties helpen bij het voldoen aan de basisbehoeften van de bevolking, in de eerste plaats de landbouw. Een belangrijke taak voor de NGO’s, met steun van regeringen en Europese Unie. Landbouw betekent voeding, opvoeding, sociaal leven en sociale rust.

Koen Meulenaere

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content