Koen Meulenaere
Koen Meulenaere Van 1991 tot 2012 de satiricus van Knack

De Kroonraad van Knack bestaat uit Mark Eyskens, Paul Muys, Jacques Rogge, Erik Suy, Monika Van Paemel en Etienne Vermeersch.

Mijnheer Suy, betekenen de nieuwe onthullingen over smeergeld van Agusta en Dassault, de ondergang van de PS ?

ERIK SUY : Als de PS wil blijven voortbestaan, zal de stal zeer grondig moeten worden uitgemest. Misschien kan de partij wel verder leven, maar dan met nieuwe mensen. Alleen, wie is de nieuwe generatie in de PS ? Di Rupo, Coëme, Van der Biest, Mathot, Moriau… ze staan allemaal om een of andere reden aan de kant. Ik zie niet goed in hoe men dat kan oplossen. Misschien zullen we naar goed Belgisch recept maar gewoon voortboeren. Want een even grote vraag is wat de CVP zal doen. De jonge CVP-welpen hebben twee weken geleden de vraag gesteld of je met de Parti Socialiste nog in goed fatsoen kan regeren. Dat was wat onhandig omdat het verdeeldheid zaaide in de eigen rangen, maar in de grond hadden ze tweehonderd procent gelijk : de geloofwaardigheid van premier Dehaene als persoon komt in het gedrang als hij manifest en koppig blijft verder doen met deze PS.

Wat moet er dan gebeuren ? Een coalitiewissel ? Of moeten er na alles wat we de voorbije acht maanden hebben beleefd, toch maar eens verkiezingen komen ?

SUY : Tenzij er een motie van wantrouwen zou worden aanvaard, beslist de regering over nieuwe verkiezingen. Herinner u hoe ze de vorige keer onverwacht werden vervroegd door de premier, met als argument dat hij anders de elf maanden tot de verkiezingen toch niet adequaat zou kunnen regeren. In een democratie is dat wel het allerlaagste argument dat je kan aanhalen. Het klassieke bezwaar is dat er te belangrijke zaken op het spel staan. Nu is dat de Maastricht-norm, stilaan de dekmantel voor alles wat verkeerd gaat in dit land. Ik denk dus niet dat de huidige meerderheid verkiezingen wil. De PS wacht een catastrofe en ook voor de CVP is het een waagstuk, onder meer omdat het vasthouden aan de coalitiepartner haar credibiliteit aantast.

Spitaels en Busquin worden mogelijk beschuldigd van het gebruik van zwart geld op een buitenlandse rekening, en van het aanvaarden van smeergeld. Hoe ziet u dat aflopen voor beide heren ?

SUY : Als er zwart op wit bewijzen worden geleverd, blijft hen niet veel anders over dan harakiri te plegen. Wat mij het meest verbaast, is het liegen van sommige mensen. Neem Ernest Glinne, die beweerde dat hij de Italianen nooit in contact heeft gebracht met de partijtop. ?Jamais, jamais, jamais,? drie keer heeft hij het gezegd. Eén dag later blijkt hij zich ineens toch iets te herinneren. Dat is potsierlijk.

Nieuwe politieke cultuur is vooral in dit opzicht wenselijk. Ik hoor de term politieke cultuur trouwens niet graag. Het gaat niet om cultuur, het gaat om politieke moraal. En die is heel wat belangrijker dan de vraag of het politiek dienstbetoon moet worden verboden. Ik zie niet in waarom iemand die door het volk verkozen is, niet ten dienste van dat volk zou mogen staan. Zolang het niet leidt tot oneerlijke praktijken of benadeling van derden.

Bij Agusta wisten ze maanden van tevoren dat de socialisten eind ’88 in de regering zouden komen. Dat werpt een vreemd licht op de laatste regering-Martens, die al op een ongebruikelijke manier werd voorbereid via een samenzwering in Poupehan.

SUY : Ik deel uw verbazing. Ik heb ex-premier Martens horen uitleggen hoe iedere partij met een lijstje kwam van departementen die ze opeiste, met de naam van de minister erbij. Sommige politieke ontwikkelingen van toen waren kennelijk een doorgestoken kaart. Of de CVP-verantwoordelijken daarvan op de hoogte waren, moet u aan hen vragen.

Vorige week hebben de Belgische militairen betoogd tegen de inkrimping van het leger en het gebrek aan materieel. Welke rol is er nog weggelegd voor het Belgisch leger ?

SUY : De toekomst van ons leger ligt in internationaal verband : de Navo, het Eurokorps of de West-Europese Unie die bijvoorbeeld de naleving van sancties en embargo’s controleert. Wij zijn overgestapt naar een beroepsleger, omdat de gevechtsmethoden te gesofistikeerd zijn geworden. De Golfoorlog heeft geleerd dat een militair conflict door de technologie wordt beslecht, niet meer door de inzet van infanterie of tanks. Onze militairen eisen meer mensen en betere middelen. Maar voor deelname aan internationale vredesoperaties zijn geen zeventigduizend mensen nodig. Bovendien gaan VN-troepen meestal niet om te vechten, wel om vechtende partijen uit elkaar te houden. Ze zijn dus per definitie licht bewapend.

De Navo krijgt deze week het bezoek van Madeleine Albright, minister van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten. Zij wil vaart zetten achter de uitbreiding van de Navo met Polen, Tsjechië en Hongarije. Vindt u dat een verstandige operatie ?

SUY : Het gaat aan beide kanten om politieke psychologie. De drang naar oostwaartse uitbreiding toont aan dat de westerse landen een fundamentele scepsis koesteren ten opzichte van Rusland. Zij hebben geen vertrouwen in wat daar op dit ogenblik gaande is. En de Russen, van hun kant, hebben altijd gepoogd om hun territorium uit te breiden naar de zee-streken. Nu Rusland op dit moment economisch en militair verzwakt is, zien de westerse landen de kans om hun verdedigingsgrens zo ver mogelijk naar het oosten op te schuiven en zo voor eens en altijd een halt toe te roepen aan een mogelijk Russisch imperialisme. Ze bieden veiligheid aan landen die in hun geschiedenis meerdere keren vanuit Rusland onder de voet zijn gelopen. Eigenaardig genoeg dringt men niet echt aan op de toetreding van de Baltische staten, die voor Moskou nochtans een venster naar de zee betekenen.

Voor de Russen is de Navo veertig jaar lang de aartsvijand geweest. Die komt nu vlak voor hun deur liggen, en dat is moeilijk te aanvaarden. Echt reageren kunnen ze niet vanwege de zwakte van hun leger, maar de Navo-uitbreiding kan voor nationalisten wel als argument dienen om Boris Jeltsin aan de kant te zetten. Het Westen speelt een gevaarlijk spel door zo nadrukkelijk een man te steunen die al acht maanden buiten westen is.

Moet de Navo uitbreiden ? Politiek gezien wel, psychologisch gezien is het gevaarlijk.

Vanuit Britse hoek wordt gewaarschuwd voor het sluimerende conflict tussen Griekenland en Turkije. Wordt dat op de duur een selffulfilling prophecy ?

SUY : Het conflict tussen Grieken en Turken is acuut sinds ’64. In ’74 hebben de Turken Noord-Cyprus bezet en sindsdien zit de situatie volledig vast. Tot nu toe hebben de andere Navo-partners alles in het werk gesteld om die twee in toom te houden. Af en toe loopt de spanning wat op over een eilandje of een vlag, maar het blijft onder controle. De Amerikanen willen de Navo uitbreiden, maar daarvoor is een consensus nodig, dus ook de toestemming van Turkije. De Turken willen die wel geven, maar zullen een prijs stellen. Dat kan het lidmaatschap van de Europese Unie zijn, een vorm van erkenning voor Noord-Cyprus, of meer territoriale aanspraken in de oostelijke Middellandse Zee. Voor een militaire confrontatie vrees ik niet, maar als Griekenland gaat dwarsliggen, zullen de andere landen een delicate keuze moeten maken.

Twee weken geleden was er overleg met Tansu Çiller in Rome. De grote vijf Europese landen zijn daar in hun eentje heen gegaan, zonder de EU-trojka.

SUY : Minister van Buitenlandse Zaken Erik Derycke is daarover in Washington zijn beklag gaan doen bij Albright. Hij heeft geprotesteerd tegen het feit dat zowel binnen de Navo als binnen de EU een vijftal grote landen de beslissingen nemen zonder rekening te houden met de mening van de andere. En hij heeft gelijk gekregen. Het principe van Navo en EU is precies dat er voor belangrijke veiligheids- en defensieproblemen een consensus moet zijn. Anders verliest de gewone burger zijn vertrouwen in die organisaties.

Ook de spanning rond de Grote Meren loopt op. Het Zaïrese leger probeert zich te organiseren voor de strijd.

SUY : De term Grote Meren is misleidend, het gaat in feite om Zaïre. Als ik merk hoe Laurent Kabila op het terrein vooruitgang boekt en hoe totaal gedesorganiseerd en gedemoraliseerd het Zaïrese leger er aan toe is, denk ik dat Kabila binnen afzienbare tijd het roer in handen heeft in Kinshasa. Maar wij hier in Europa, willen dat niet onder ogen zien. Wij houden sinds 25 jaar vast aan Mobutu. Een pion van België, Frankrijk en de Verenigde Staten. Een man die zich heeft ontpopt tot de grootste cleptocraat in de geschiedenis, en die zijn eigen land geruïneerd heeft. Wij keren ons wel geleidelijk aan af van Mobutu, maar we hebben geen alternatief. Ik vermoed dat we vroeg of laat verplicht zullen zijn om met Kabila te gaan praten.

Europees Commissaris Emma Bonino is zeer scherp uitgevaren naar de VN-verantwoordelijken, die de mensen aan hun lot overlaten.

SUY : Mevrouw Bonino heeft gelijk. In het Merengebied is een humanitair drama aan de gang. Maar de westerse wereld is dat gewoon geraakt : Ethiopië, Sudan, Rwanda, Somalië. De VN zegt : het is daar al erger geweest, er is al een grote stroom vluchtelingen uit Rwanda terug naar huis, dus heeft het geen zin meer om nog een internationale troepenmacht te sturen. Ik begrijp de aarzeling van de VN. Zelfs een grootscheepse humanitaire hulpactie verbergt gevaarlijke valkuilen. Eén daarvan is dat je vanaf het ogenblik dat je militairen inzet, partij zal moeten kiezen in het conflict. Dat is in Somalië gebleken, ook in Bosnië. Dus moet je de soldaten beter bewapenen, andere bevoegdheden geven, en zit je onmiddellijk in een militaire interventie. En welke militaire interventie moet je houden in Oost-Zaïre ? Aan wiens kant moet je staan, wat wil je bereiken ?

De Amerikanen zijn de opmars van Kabila niet ongenegen. Zij zijn voorstander van een stabiel Tutsi-rijk in Centraal-Afrika.

SUY : Herinner u hoe vorig jaar binnen het State Department een of andere directeur met het voorstel op de proppen kwam om Rwanda en Burundi op te delen in een Hutu-staat en een Tutsi-staat. Ik denk dat de kern van de zaak heel anders is. Als Amerikanen, Fransen, Canadezen en Belgen van Kabila de verzekering krijgen dat ze verder kunnen blijven profiteren van de rijkdommen in Shaba en Kivu, dan zit mijnheer Kabila morgen op de troon in Kinshasa.

Er zijn weer geruchten over de slechte gezondheidstoestand van de Chinese leider Deng Xiao-Ping. Zou zijn dood grote verschuivingen tot gevolg hebben ?

SUY : Dat denk ik niet. In China is al een generatie aan het bewind die zich verwijdert van het communisme. Ze zitten al langer op het spoor van een markteconomie op zijn Chinees. Het buitenland kijkt wel bevreesd naar de enorme economische groei. Die zou zeven tot tien procent bedragen, maar er zijn grote verschillen tussen uiterst rijk en uiterst arm, tussen de kust en het binnenland. Dat zou tot interne conflicten kunnen leiden. Die zijn ook niet uitgesloten in Hongkong. Dat komt vanaf 1 juli onder Chinees gezag, maar mag nog vijftig jaar een eigen statuut hebben. Wordt die belofte gerespecteerd ?

En het gigantische Chinese rijk kent ook een grote etnische verdeeldheid. We hebben deze week een opstand van de Oeigoeren gehad, Turkssprekende moslims die een autonome provincie willen. Zo zijn er een zestigtal nationaliteiten, die zich meer en meer zullen uiten. Het zal wel niet dezelfde vlucht nemen als in de voormalige Sovjet-Unie, maar hoe zullen de Chinese autoriteiten met mogelijke lokale opstanden omgaan ? Dat zal in grote mate de status van China in de Pacific en in de rest van de wereld bepalen.

Koen Meulenaere

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content