Alleen de president van Tsjechië houdt het Verdrag van Lissabon nog tegen.

Ze keken hem vorige week zaterdag met zijn drieën nauwlettend op de vingers. Met de Portugees Jose Manuel Barroso, de Zweed Fredrik Reinfeldt en de Pool Jerzy Buzek tekende de hele top van de Europese Unie in Warschau present om met eigen ogen te zien hoe Lech Kaczynski zijn signatuur onder het Verdrag van Lissabon zette. De Poolse president houdt niet zo van Europa. Maar hij beloofde dat hij het verdrag zou ondertekenen, als de Ieren het in hun tweede referendum goedkeurden. En belofte maakt schuld.

Daarmee ligt het lot van het hele verdrag nu in handen van zijn felste tegenstander: de Tsjech Vaclav Klaus. De twee kamers van het parlement in Praag hebben Lissabon goedgekeurd en het Grondwettelijk Hof heeft er zich over uitgesproken. Er ontbreekt alleen de krabbel van de president, die eigenlijk niet meer is dan een ceremonieel staatshoofd. Maar Klaus spartelt als de duivel in een wijwatervat. Hij vraagt nu de toevoeging aan het verdrag van een voetnoot, om te beletten dat Sudeten-Duitsers die na de Tweede Wereldoorlog uit Tsjecho-Slowakije werden gezet de Tsjechische staat nu in gebreke zouden stellen.

De vertoning is stilaan ook voor de Tsjechen zelf te gênant voor woorden. Angela Merkel is woest en Nicolas Sarkozy dreigt. Zelfs de Britse Conservatieve vrienden van Klaus vinden dat het wel is geweest. Stel dat hij toch wacht tot na de verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk, en dat ze hun belofte moeten houden om in dat geval zelf een referendum over Lissabon te organiseren. De Britten zijn niet voor Lissabon, maar ze willen ook niet in de marge van Europa belanden.

Dat is wat Tsjechië met de fratsen van Klaus riskeert. Voor het kasteel in Praag manifesteerden enkele dagen geleden enkele honderden van zijn aanhangers. Ze droegen spandoeken mee waarop de Europese Unie werd vergeleken met nazi-Duitsland en met de Sovjet-Unie. Dat is ook ongeveer hoe Klaus er zelf over denkt. Twintig jaar na de val van de muur is de vergelijking beschamend. Het Verdrag van Lissabon moet precies dienen om de Europese instellingen beter te laten werken, na de intrede van de centraal- en Oost-Europese landen. Die intrede was bedoeld om die landen economisch en politiek in een groter democratisch geheel te verankeren. Als president van Tsjechië spuwt Klaus in de hand die hem voedt.

Het getalm van Klaus verhindert de Europese leiders ondertussen om de topfuncties in te vullen die door het nieuwe verdrag worden gecreëerd. Een permanente voorzitter van de Europese Raad en een Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlands Beleid, die met een heuse Europese diplomatie een rol moeten spelen op het wereldtoneel. Bovendien kan voorzitter Jose Manuel Barroso geen werk maken van de samenstelling van zijn nieuwe Commissie, zolang niet zeker is welk verdrag er na Nieuwjaar van kracht wordt.

Het goede nieuws is dat de leiders zich in afwachting kunnen bezighouden met problemen waar ook gewone mensen mee te kampen hebben. Aan het gebakkelei over wie de eerste Europese minister van Buitenlandse Zaken wordt, hebben bijvoorbeeld de Europese boeren geen boodschap.

BLOG! Reageer op blogs.knack.be/wereld

door Hubert van Humbeeck

Als president van Tsjechië spuwt Vaclav Klaus in de hand die hem voedt.