Na meer dan een decennium wringen krijgt de Waalse Krook, notoire Gentse stadskanker, zijn eerste definitieve project: een bibliotheek van de 21e eeuw.
Er vloeide veel water door de ‘krook’ (bocht) van de Schelde, eer er ook maar iets uitkwam van de dromen voor dit haveloze terrein van 40.000 m2 in het Gentse Zuidkwartier. Dirigent Philippe Herreweghe wenste in 1997 een nieuw concertgebouw. Gerard Mortier maakte er een futuristisch Muziekforum van, met ruimte voor dans en beeldcultuur. Haastig verkoos het stadsbestuur een ontwerp van het bureau Neutelings-Riedijk boven het internationaal bejubelde ontwerp vanToyo Ito. De Vlaamse Gemeenschap, subsidiënt van het project, schoot het forum af. ‘Onvoldragen, onvoldoende onderbouwd, en het zou de werking van het Concertgebouw in Brugge en deSingel in Antwerpen te veel in de weg lopen.’
Een tweede poging, Forum-Bis, mikte niet langer op muziek maar op een bibliotheek van de 21e eeuw, een architecturaal wereldwonder, wie weet met Toyo Ito als bouwmeester. Nu was de bib maar een deel van het bisplan: ook een commercieel centrum zou op de Krook verrijzen, met name in het bouwvallige, als stadsgezicht beschermde wintercircus. Een publiek-private samenwerking (PPS) zou de zaak ontwikkelen. Cultuurminister Bert Anciaux was vernietigend: ‘Ik aanvaard geen bibliotheek als glijmiddel voor een winkelcentrum.’ Toen Knack (10-5-2006) onthulde dat er corrupt gelobbyd werd ten gunste van Ito, hield Anciaux het niet meer: ‘Als dit in Gent systematisch gebeurt, dan ruikt dat naar maffiapraktijken.’
Derde keer, goede keer.De oprichtingsgesprekken beginnen van de cvba die effectief de nieuwe Gentse boekentoren gaat bouwen. Dit, na de toezegging van de Vlaamse Gemeenschap om voor 25 miljoen euro bij te dragen in het project. De provincie Oost-Vlaanderen, het Instituut voor Breedbandtechnologie (IBBT), de Gentse universiteit en vooral de stad Gent dragen hun deel van de 83 miljoen euro voor het puur publiek te financieren gedeelte. Dit omvat de bibliotheek, een Centrum voor de Beeldmedia en publieke pleinen. De partners willen, dit keer via een Open Oproep van de Vlaamse Bouwmeester in juni opnieuw een vermaardarchitectenbureau aan het werk krijgen. Iets voor Ito? De bouw zal in 2010 beginnen en klaar zijn tegen 2013, de honderdste verjaardag van de Gentse Wereldtentoonstelling.
De bibliotheek spiegelt zich inhoudelijk aan die van Amsterdam (OBA). Ze wil niet alleen ‘vrije toegang tot informatie, kennis en cultuur’ bieden met hoogwaardige bibliotheekdiensten. Ze wil ook een ‘belevingsbibliotheek’ zijn (educatieve en culturele activiteiten) en een digitale werkplaats (de ontlening van boeken daalt, de behoefte aan multimedia stijgt). Het Centrum voor Beeldmedia zal gericht zijn op het ontwikkelen van nieuwe, creatieve toepassingen, in dialoog met de gebruikers. Wat de architectuur betreft, flirt Gent met de Seattle Public Library, een futuristische bouw van Rem Koolhaas’ OMA.
Gent wil op de Waalse Krook ook graag het nog onbestaande Vlaams Instituut voor Archivering (van televisie, film- en videoarchieven) onderbrengen. Het Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum – met een online aan te klikken schatkamer – kan gewoon nageaapt worden. Professor Rik Van de Walle (UGent en IBBT) werkt aan een proefproject. Het archiefhuis zou dan thuishoren bij het publiek-privaat te ontwikkelen deel van de Krook. Het AG Stadsontwikkelingsbedrijf Gent heeft echter nog geen privépartners. In deze zone, met ruimte voor wonen, winkelen en horeca, staat precies het beschermde wintercircus. ‘Omdat niet alle gedeelten van het circus even gemakkelijk te vermarkten zullen zijn, wordt met het idee gespeeld om er ook het archiefhuis te integreren’, zegt departementshoofd cultuur Johan Van de Wiele. ‘Maar dat is een vrome wens van de stad.’ En vrome wensen raakten in dit dossier al vaker in het water van de Krook versmoord.
Jan Braet
