Van 16 april tot 13 mei zijn er in India parlementsverkiezingen. De Congrespartij hoopt met Rahul Gandhi haar oude machtspositie te heroveren.

© The Economist

Als het gezoem van een helikopter dichterbij komt, krabbelen dertigduizend mensen overeind en beginnen in de richting van de zon te wuiven. We zijn in Wardha, zo ongeveer pal in het midden van het reusachtige Indiase subcontinent. In de helikopter zit de 38-jarige Rahul Gandhi, de erfgenaam van de belangrijkste Indiase politieke dynastie. Rahul is de zoon, kleinzoon en achterkleinzoon van eerste ministers. De kroonprins van de Congrespartij.

De helikopter landt in een storm van geel stof. De partijleider voor de deelstaat Maharashtra spreekt wat inleidende woorden, voor Gandhi zelf op het piepkleine podium-pje kruipt. Dit is het begin van zijn campagne voor de parlementsverkiezingen, die op 16 april van start gaan. In het grote India worden die verkiezingen niet overal op dezelfde dag gehouden, maar gespreid over een kleine maand. Op 16 mei worden de uitslagen wel in één keer bekendgemaakt.

Rahul Gandhi spreekt met zachte stem en hij gebruikt bewust het Hindi, zoals dat in het noorden van het land wordt gesproken. Hij belooft om de armoede te bestrijden en op te komen voor nationale eenheid. Hij roemt de aftredende coalitie, die door de Congrespartij wordt geleid, herinnert aan maatregelen die de welvaart ten goede kwamen – en dan vooral aan die maatregel die de schuld van kleine boeren kwijtschold. De menigte hangt aan zijn lippen. In deze verarmde katoenstreek hebben veel mensen schulden gemaakt. Het zelfmoordpercentage onder boeren is hoog. De maatregel was duidelijk populair.

Dan knalt het Oscarwinnende deuntje van de film Slumdog Millionaire door de luidsprekers en Rahul Gandhi is weer weg. Twintig minuten later blijven op het plein alleen wat kinderen achter, op zoek naar plastic waterflessen of andere rommel waarvoor ze nog een roepie kunnen krijgen.

De Congrespartij verwacht veel van deze verkiezingen. Ze komt het dichtst in de buurt van wat in India een partij met een nationale roeping kan zijn. Ze wordt geleid door Sonia Gandhi, de moeder van Rahul, en de door haar gekozen eerste minister Manmohan Singh. De partij bestuurde voor het eerst met een coalitieregering, en dat ging beter dan algemeen werd verwacht. De boomende economie zorgde voor de nodige inkomsten om de politiek te voeren waar Rahul in zijn campagne mee uitpakt, zodat deze regering alvast minder onpopulair is dan aftredende regeringen in India meestal zijn. Omdat haar belangrijkste tegenstander, de hindoe-natio-nalistische Bharatiya Janatapartij (BJP), tegelijk zwak uit de verf komt, maakt de Congrespartij een redelijke kans om aan de macht te blijven.

Sommigen in de partij dromen zelfs van een terugkeer van de oude tijden. De Congrespartij bestuurde India ooit drie decennia lang, zonder dat daar een coalitie voor nodig was. Ze hoopt dat de neergang met Sonia Gandhi is gestopt. Sonia nam de partij in 1998 in handen, zeven jaar nadat haar man Rajiv werd vermoord. Bij de verkiezingen van 2004 behaalde de Congrespartij 145 van de in totaal 543 zetels in het In-diase parlement, 31 meer dan in 1999 (later kwamen er nog vijf zetels bij). Met Rahul Gandhi wil ze haar oude macht verder herstellen. Hij heeft alvast niet het nadeel dat zijn moeder heeft, die in het buitenland, in Italië, is geboren.

In de dichtbevolkte noordelijke deelstaten, waar de partij ooit haar machtsbasis had, gaat ze dit keer electorale allianties uit de weg. Ze wil op eigen kracht aan een parlementaire meerderheid bouwen. Maar de weg is lang. In Bihar, bijvoorbeeld, haalde ze in 2004 amper 3 van de 40 zetels. Ze moet er nu alleen het veld in tegen twee van haar coalitiepartners. Een partij die zich richt tot hindoes van lagere kasten. En een partij voor dalits, de voormalige ‘onaanraakbaren’ van het hindoeïsme. Partijen die ze na de verkiezingen hoe dan ook weer nodig heeft, als ze aan de macht wil blijven. In Uttar Pradesh heeft de Congrespartij nu 12 van de 80 zetels. Gesprekken over samenwerking met andere partijen liepen ook in die deelstaat mis omdat de Gandhi’s de lat dit keer zo hoog leggen.

BEREKENDE GOK

De bedoeling van die toch riskante strategie is dat de Congrespartij erop rekent dat ze alleen genoeg zetels wint om de leiding te kunnen nemen in coalitiegesprekken, waarbij haar huidige partners zich dan weer kunnen aansluiten. Op langere termijn hoopt de partij dat ze op die manier zeker in die twee deelstaten het herstel inzet. Als de Congrespartij aan de macht blijft, wordt verwacht dat Rahul Gandhi de huidige premier over een jaar of zo aflost. Manmohan Singh is 76 en sukkelt met zijn gezondheid.

De gok is overigens berekend. De partij becijferde dat pre-electorale afspraken haar in Uttar Pradesh en Bihar maar goed een dozijn zetels opleveren. Als ze ongebonden naar de kiezer stapt, is de keuze aan kandidaat-partners achteraf zoveel groter. Ze heeft overigens ook alternatieve of additionele partners op het oog, uit de omgeving van haar grote rivaal, de BJP. Het komt er namelijk ook op aan om ervoor te zorgen dat de hindoe-nationalisten niet de noodzakelijke coalitie op de been krijgen, als ze toch meer zetels zouden behalen dan de Congrespartij.

Verschillende voormalige bondgenoten van de BJP zijn hun vertrouwen in de hindoeïsten kwijt. Ze zijn bang dat hun al-liantie met de BJP hen veel stemmen kost onder de Indiase moslims. Die ontwikkeling doet zich, bijvoorbeeld, in de staat Andhra Pradesh voor. Tegelijk zorgt de kandidaat van de BJP voor het premierschap, L.K. Advani, voor meer tweespalt dan zijn voorganger, Atal Behari Vaj-payee. Om potentiële bondgenoten en veel seculiere, liberale Indiërs gerust te stellen, probeert de partij om zijn traditionele chauvinistische toon te matigen. Waarmee ze haar harde hindoebasis dan weer tegen de haren instrijkt.

Het dilemma waarvoor de BJP zich geplaatst ziet, wordt het best geïllustreerd door de controverse die door Varun Gandhiwordt aangepookt. De 29-jarige neef van Rahul leeft in onmin met de familie en is in Uttar Pradesh kandidaat voor de BJP. Midden maart beloofde Varun de 160 miljoen moslims in India op het televisienieuws dat hij hen na de verkiezingen allemaal de keel zal oversnijden. Hij werd prompt gearresteerd en beschuldigd van moordpoging. Hij houdt nu vol dat hij verkeerd begrepen werd, maar dat kan niet beletten dat opnieuw veel bondgenoten van de BJP afhaken.

Om van de Congrespartij weer een meerderheidspartij te kunnen maken, zal Rahul Gandhi eerst scherven moeten oprapen. Want na de dood van zijn vader is de partij uit elkaar gebrokkeld. Zonder de naam Gandhi bestaat ze zelfs niet. Bij de vorige verkiezingen won ze wel zetels, maar ze verloor toch ook weer stemmen. De familie heeft duidelijk niet meer de aantrekkingskracht die ze ooit had. Er is wellicht meer nodig dan een nieuwe Gandhi om de kiezers terug te halen van de regionale partijen en de kastepartijen, die van nature nauwer aanleunen bij de noden van de arme Indiërs.

Rahul Gandhi lijkt een wat onbeholpen politicus, maar hij is geen dwaas en hij zit vol goede bedoelingen. Maar hij weet ook dat de kans op slagen klein is. De dag voor hij in Wardha aan zijn campagne begon, vertelde hij in een interview in Delhi over zijn ambities en de inspanningen die hij wil leveren om de Congrespartij te democratiseren. Er staat hem een partij voor ogen waarin het ‘geen belang heeft wie je vader of je moeder is, maar wel op hoeveel steun je kunt rekenen onder de mensen’. Als de partij nu zou zijn zoals hij ze droomt, zou hij nu niet op het punt staan om ze van zijn moeder te erven.

© The Economist

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content