Er komt een Amerikaans raketschild in Europa, maar Oekraïne en Georgië worden nog geen lid van de NAVO. Zo bleef de balans van de top in evenwicht.

De laatste reis van George W. Bush als president van de Ver-enigde Staten naar Europa zou eindigen op een positieve noot. Na de top van de NAVO in Boekarest vloog hij zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin achterna naar het buitenverblijf van de Russische president aan de Zwarte Zee. Ze werden het er daar over eens dat de Koude Oorlog is afgelopen.

Bijna twintig jaar na de val van de Muur in Berlijn is dat een wel zeer diplomatieke manier om de wereld te vertellen dat Russen en Amerikanen over de meeste van hun meningsverschillen niet tot een oplossing komen. Bush en Poetin stappen uit de ring. In Moskou staat de opvolger klaar. In Washington wordt hij in november verkozen. De twee presidenten werden het ook niet eens over het nieuwe Amerikaanse raketschild met installaties in de oude Oostbloklanden Polen en Tsjechië. Maar nu ook de West-Europese lidstaten van de NAVO dat schild in Boekarest accepteerden, kan Rusland moeilijk anders dan serieus nadenken over het compromis dat de VS hen voorstellen.

Afgezien daarvan verliep de top in Roemenië overigens behoorlijk evenwichtig. Nicolas Sarkozy beloofde Franse militaire steun voor de operatie in Afghanistan en meldde dat Frankrijk volgend jaar weer een volwaardig lid wordt van de organisatie. In ruil daarvoor gaf Bush zijn verzet op tegen de uitbouw van een Europese defensiepoot, die de Fransen zo graag willen. Met Kroatië en Albanië krijgt de NAVO twee nieuwe leden. Macedonië moet nog even wachten: het moet eerst zijn conflict met Griekenland oplossen over het gebruik van zijn naam.

De Amerikaanse president maakte zich sterk voor het lidmaatschap van Oekraïne en Georgië, maar die slag haalde hij niet thuis. De twee landen kregen enerzijds de belofte dat ze ooit lid worden, maar anderzijds werd de toetredingsprocedure niet opgestart. Vooral de Duitse bondskanselier Angela Merkel toonde zich onverzettelijk. Georgië moet eerst zijn interne conflicten met de opstandige provincies Abchazië en Zuid-Ossetië oplossen. In Oekraïne ziet een meerderheid van de bevolking een lidmaatschap van de NAVO nu niet zitten.

In de discussie over Oekraïne en Georgië bleek opnieuw dat de Oost-Europese lidstaten op belangrijke punten van mening verschillen met belangrijke West-Europese partners. Een enquête die voor de top in opdracht van de Amerikaanse krant International Herald Tribune werd gehouden, leert dat een grote meerderheid van de bevolking in vijf grote West-Europese lidstaten voor meer samenwerking met Rusland pleit. De Oost-Europeanen willen de NAVO uitbreiden naar de Kaukasus en daarna verder naar Centraal-Azië, naar het gebied rond de Kaspische Zee. Ze zitten daarmee weer helemaal op de Amerikaanse lijn – niet op die van de West-Europeanen.

Die kloof kan de alliantie op termijn pijn doen. Zoals de tweespalt over de oorlog in Irak de Europese Unie vijf jaar geleden bijna de das omdeed. President Mikhail Saakasjvili van Georgië, die onlangs nog snoeihard optrad tegen de oppositie in zijn land, reageerde verongelijkt. Hij vergeleek Boekarest met de conferentie in München in 1938, waar de Fransen en de Britten plooiden voor Adolf Hitler. Het zal Angela Merkel niet milder stemmen voor zijn standpunt.

door Hubert van Humbeeck