De naweeën van de tsunami’s zullen zware milieuschade veroorzaken.

De natuur dreigt het voornaamste slachtoffer te worden van de tsunami’s die eind vorig jaar de kusten van diverse Zuidoost-Aziatische landen overspoelden. De natuur had al zware klappen gekregen in de regio, als gevolg van de activiteit van een van de meest vernietigende wezens die ze ooit produceerde: de mens. Wetenschappers, ook in ons land, wijzen erop dat de mangrovewouden in de regio in een hels tempo verdwijnen. Mangroven zijn moeraswouden in de zones tussen laag en hoog water langs een kust. Ze worden op grote schaal drooggelegd en weggekapt om plaats te maken voor vooral industriële garnalenkwekerijen.

Maar daarmee valt een belangrijke buffer tussen land en zee weg. Mangroven houden met hun wortels een kustlijn stevig, en remmen de kracht van aanstormende golven – ook vloedgolven. Omgekeerd vertragen ze het rivierwater dat de zee instroomt, zodat veel sediment dat de rivieren meeslepen, in de moerassen achterblijft.

Als er geen mangroven meer zijn, komt dat sediment bovenop koraalriffen terecht, die verstikt worden en afsterven, waardoor de allerlaatste buffer van een kust tegen zware golven afbrokkelt. Er zullen nog rampen volgen met vloedgolven in deze regio.

Op lange termijn dreigen echter andere wezens dan de mens de zwaarste klappen te krijgen. Zo luiden bezorgde natuurbeschermers de alarmklok, omdat er voor de wederopbouw van de weggespoelde dorpen hout nodig zal zijn, veel hout. En de mens oefent niet alleen op de mangroven een vreselijke druk uit, ook op de regenwouden die eveneens in een duizelingwekkend tempo gekapt worden.

Milieubewuste waarnemers vrezen dat dat destructieve proces op korte termijn nog zal versnellen, omdat mensen zo snel mogelijk hun huizen zullen willen heropbouwen. Ze schreeuwen om duurzame maatregelen, om te trachten het woud zoveel mogelijk te beschermen. Maar het valt te vrezen dat die waarschuwingen in het tumult van de reconstructie niet zullen worden gehoord.

Zo dreigt op het Indonesische eiland Sumatra, waar de tsunami’s hard toesloegen, het laatste restant woud te verdwijnen. En parallel daarmee de Sumatraanse tijger, waarvan nog maar een vierhonderdtal exemplaren overleven. De tijger leeft ver van de kust, maar zou samen met andere dieren het voornaamste slachtoffer van de ramp kunnen worden.

Want een kwart miljoen menselijke slachtoffers zal in een dichtbevolkte regio snel vervangen zijn.

De overlevers en nieuwkomers zullen echter op hun hoede moeten zijn. Want met het verdwijnen van het regenwoud valt een andere buffer tegen extreme natuurverschijnselen weg. Tropische stormen zullen méér schade aanrichten dan ooit tevoren.

Dirk Draulans

Met het verdwijnen van wouden en mangroven vallen buffers tegen extreme verschijnselen weg.