Hoe zullen we ons de Amerikaanse president Barack Obama over pakweg twintig jaar herinneren? Als bevlogen redenaar? Als Nobelprijswinnaar? Of toch als de verdediger van Saudi-Arabië?
Zonder twijfel zullen we hem nog altijd kennen als Amerika’s eerste zwarte president. Zijn presidentschap is van onschatbare waarde voor de zwarte burgerbeweging. Misschien zullen we ons ook zijn pogingen herinneren om voor al zijn burgers een ziekteverzekering te voorzien. Alleen blijkt Obamacare vandaag geen succes: volgens de laatste cijfers van het US Census Bureau zijn 29 miljoen Amerikanen nog altijd onverzekerd.
Evenzeer zou zijn passieve buitenlandbeleid ons kunnen bijblijven. En dan zouden we ons hem herinneren als de machtigste man ter wereld, die wel een rode lijn voor Bashar al-Assad trok maar weigerde te handelen toen de Syrische president toch chemische wapens tegen zijn eigen bevolking inzette. Of als de president die uit alle macht probeerde te verhinderen dat zijn burgers Saudi-Arabië zouden aanklagen voor de aanslagen van 9/11.
Ondanks een presidentieel veto keurde het Amerikaanse Congres vorige week een wet goed waardoor nabestaanden van 9/11 Saudi-Arabië toch kunnen aanklagen. Er is weliswaar nooit bewijs van directe betrokkenheid van de Saudi’s geleverd, maar veel nabestaanden zien hen als sponsors van de aanslagen – 15 van de 19 kapers hadden een Saudisch paspoort.
Officieel verzette Obama zich vanwege eventuele precedenten. Door de wet zouden de Verenigde Staten immers ook zelf aangeklaagd kunnen worden. Die vrees is juridisch terecht, maar lijkt niet onmiddellijk de voornaamste beweegreden van de president. Als machtigste land ter wereld legt de VS zulke aanklachten naar eigen goeddunken naast zich neer. Zo erkent Washington het Internationaal Strafhof in Den Haag alleen voor zover het zijn eigen belangen dient.
Obama heeft een dubbele verhouding met Saudi-Arabië. De nucleaire deal met Iran herlanceerde de machtsbasis van het sjiitische land, dat de soennitische Saudi’s als de grootste bedreiging in hun regio zien. Tegelijk doet Obama er alles aan om de goede relaties met het koninkrijk te bewaren. Zo steunt hij de interventie van de Saudi’s in Jemen, waar ze zich aan oorlogsmisdaden en mensenrechtenschendingen te buiten gaan. Onder Obama is de Amerikaanse wapenexport naar Saudi-Arabië verdrievoudigd. De Senaat gaf vorige week nog groen licht voor een wapenlevering ter waarde van 1 miljard dollar.
Misschien ligt Obama’s grootste verdienste in wat hij níét gedaan heeft. In tegenstelling tot zijn voorgangers stortte hij zijn land niet in een uitzichtloze oorlog. Die verwezenlijking bleek in 2009 al voldoende om de Nobelprijs van de Vrede te mogen ontvangen. Maar in de geschiedenisboeken dreigt die erfenis mager uit te zullen vallen.
Jeroen Zuallaert
Onder Obama is de Amerikaanse wapenexport naar Saudi-Arabië verdrievoudigd.
