Katelijne van Laethem zingt oude muziek.
Het Festival van Vlaanderen is al volop aan de gang, tenminste in Brugge. Het traditionele hoogtepunt, de finale van de wedstrijd Musica Antiqua, komt deze week zaterdag. Een tentoonstelling, lezingen en concerten, het kan alweer niet op. Als we moeten kiezen : op vrijdag 9 augustus zingt de nu veelgevraagde sopraan Katelijne van Laethem samen met het instrumentaal ensemble Romanesque een middagconcert met muziek uit de Florentijnse vijftiende eeuw. Het is een programma dat zeer verwant is met wat zij eerder dit jaar op cd uitbrachten : muziek van Adriaan Willaert. Hij was een overgangsfiguur tussen oud en nieuw. Geboren rond 1490 in Roeselare of Brugge, dat weet men niet juist, en gestorven in Venetië in 1562.
Als kapelmeester van San Marco bekleedde hij de belangrijkste muziekpost van de toenmalige wereld en was hij uiteraard bedreven, zijn herkomst waardig, in de grote polyfone religieuze muziek van de Nederlanders. Maar het was ook een man die de muziekstijl zag evolueren. In de vernieuwingen die zich tijdens zijn leven voordeden, en waar hij actief aan deelnam, lag de kiem van de nieuwe stijl, de stile nuovo. Daaruit zou later de barokmuziek ontstaan.
Geen enkel chanson of madrigaal wordt op deze cd door een vocaal kwartet of kwintet uitgevoerd : hier zingt alleen de sopraan, de andere partijen worden door instrumenten waargenomen. Zo is Van Laethem in dezelfde geest bezig als Willaert, die madrigalen van collega Verdelot bewerkte voor sopraan en luit, waarschijnlijk voor de zangeres Polissena Pecorina. In de lofzang Qual dolcezza giamai lezen we dat haar zang alle harten verleidt, dat door de harmonie de lucht sereen wordt, de zee bedaart. Zelfs de engelen luisteren met opperste aandacht, ze nijgen hun prachtige gelaat naar haar en vergeten alle vreugde van het paradijs. Nog even en we horen de prima donna’s uit de opera.
Een andere nieuwigheid was dat Willaert één van de eersten was om specifiek instrumentale muziek te schrijven. De eerste gedrukte instrumentale muziek is van zijn hand. Willaert werd definitief een sleutelfiguur in de muziekgeschiedenis toen hij vorm gaf aan de beroemde Venetiaanse meerkorigheid, met haar vraag en antwoord. Maar dat is niet te horen op de cd. De drie elementen samen : monodie, instrumentale muziek en responsoriaal denken, maken dat Willaert letterlijk aan de basis lag van de daarop volgende barokke muziekstijl.
Lukas Huybrechts
Adriaan Willaert/Villanelle, Chansons, Madrigali, door Katelijne van Laethem en Romanesque op Ricercar RIC 151145.
Gerrit van Honthorst, Muzikanten, 1629 : de lucht wordt sereen, de zee bedaart.
