Rik Van Cauwelaert
Rik Van Cauwelaert Rik Van Cauwelaert is directeur van Knack.

De Europese top later deze week mag vooral geen Europese top worden genoemd. Volgens de gastheer, de Britse premier Tony Blair, is het niet meer dan een informeel praatje bij het haardvuur – een fireside chat. Hampton Court Palace, het oude paleis van Hendrik VIII even buiten Londen, met vergezicht over de Theems, is de plek waar de Europese babbel zal plaatsvinden.

De locatie is goed gekozen. Een van de attracties van Hampton Court is de 17e-eeuwse doolhof. Ook de Europese Unie lijkt in een politiek labyrint verdwaald. Topambtenaren geven dezer dagen onomwonden te kennen dat de politieke en economische relevantie van de Unie op het spel staat. Al blijkt dat laatste niet uit de agenda voor de bijeenkomst in Hampton Court. Eigenlijk ís er geen agenda, behalve dan dat die avond afscheid zal worden genomen – zij het in mineur – van de terugtredende Duitse kanselier Gerhard Schröder. De lijst met onderwerpen waarover níét zal worden gepraat, is wel bekend: de landbouwsubsidies, de begroting, het gemeenschappelijk buitenlands beleid.

Een ander te mijden onderwerp is de Europese grondwet, want ook daarover bestaat intussen de grootste verwarring. Volgens voorzitter José Manuel Barroso van de Europese Commissie is die grondwet de komende jaren niet meer aan de orde. Wat dan weer wordt tegengesproken door zijn ambtenaren die naar middelen blijven zoeken om die grondwet toch ingang te doen vinden, aangezien sommige landen intussen die tekst wel hebben goedgekeurd. Mocht het van die ambtenaren afhangen, dan moeten de Fransen en de Nederlanders opnieuw naar de stembus, maar dit keer wel om ja te stemmen.

Voorzitter Barroso dreigt intussen alle krediet te zullen verliezen. Volgens de enen is zijn commissie te zwak, heeft hijzelf geen visie op de toekomst van de Unie en durft hij niet in te gaan tegen de eigenzinnige regeringsleiders. Anderen, zoals de Fransen, vinden hem te liberaal en beschouwen hem als een onderzeeër van het Angelsaksische kamp die het Europese sociale model wil torpederen.

Waar zullen ze het dan wel over hebben in Hampton Court? Uitgerekend over dat sociaal model, en met name over het Scandinavische model dat plots als voorbeeld geldt. Al is het maar de vraag of dat Scandinavische voorbeeld zonder meer naar landen als België, Italië of Frankrijk getransplanteerd kan worden. Bovendien kan niemand aantonen dat de Europese sociale systemen daadwerkelijk een rem zetten op de economische groei.

Een veel groter probleem lijkt de manier waarop de lidstaten en bedrijven zich blijven verschansen achter hun landsgrenzen. Zo hebben de Nederlanders bij bankverzekeraar Fortis er moeite mee dat er zo veel Belgen in het directiecomité zitten. De Franse premier Dominique de Villepin heeft het vaak en graag over het ‘economisch patriottisme’ dat elke Fransman eigen hoort te zijn. Een groep van de Franse Parti Socialiste krijgt nu al de wat dreigende omschrijving sociaal-nationalist mee – het is de factie die voor een ‘nee’ tegen de Europese grondwet ijverde en die een voorbeeld neemt aan de Duitse dissidente socialist Oskar Lafontaine.

Te midden van deze verwarring staat de immer argeloze Belgische premier Guy Verhofstadt. Hij pleit voor een voorhoede gevormd door de eurolanden die de integratie van de Europese economie, veiligheid, justitie, defensie en van het Europese buitenlandse beleid moet verdiepen. De premier wil volgend jaar zelfs een top van de twaalf eurolanden bijeenroepen – wat vermoedelijk een verpletterende indruk zal maken op de nieuwe, Oost-Europese lidstaten wanneer ze in Hampton Court kennis nemen van zijn voorstel.

Hoe dat plan van Verhofstadt in zijn werk moet gaan, is niet erg duidelijk. In twee van de belangrijkste eurolanden, Frankrijk en Nederland, heeft een meerderheid van nee-stemmers die verdieping van de Europese integratie al afgewezen. Bovendien houden de Fransen nogal vast aan het eigen buitenlandse beleid en interesseren ze zich alleen voor een Europese defensie in zoverre zij hun wapentuig aan de Unielanden kunnen slijten. En hoe past België met zijn EHBO-leger in die Europese defensie?

Er zijn mensen die meteen in bad duiken en zich in een wolk van deodorant hullen als ze in hun horoscoop lezen dat er een romance in de lucht hangt. Premier Verhofstadt lijkt zo iemand. Met dit verschil dat hij zijn horoscopen zelf schrijft.

rik van cauwelaert

Een groep binnen de Franse PS wordt als sociaal-nationalist bestempeld.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content