Het sociaal plan heeft het ex-Sabena-personeel geholpen om de klap te boven te komen. Maar eind 2001 heeft de overheid ook meteen een laatste keer voor Sinterklaas gespeeld.
Het was een paar weken geleden een klein berichtje in de krant, amper een paar regeltjes lang. Door de verkoop van twee vliegtuigen, meldde de curatele van Sabena, zou het personeel de wettelijke uitstapvergoeding volledig uitgekeerd kunnen krijgen. Merkwaardig. Als iedereen volgens de wet-Claeys vergoed kan worden uit de boedel van het faillissement, waar was dan Sabena’s sociaal plan voor nodig?
Toenmalig minister van Overheidsbedrijven Rik Daems (VLD) en de vakbonden vonden tijdens de nachtelijke vergaderingen vlak na 7 november 390 miljoen euro om de hoogste nood bij de ontslagen Sabena-werknemers te lenigen. Er zou een dubbele activeringspremie komen, plus een compensatiebedrag. Het personeel zou uiteraard een vergoeding krijgen uit het Fonds voor sluiting van ondernemingen, dat voor de gelegenheid door de overheid was gespijsd. (De curatoren hebben vorige week trouwens 52 miljoen euro teruggestort.)
Maar dat vond Daems niet genoeg. In gedachten, redeneerde de minister, waren sabéniens een beetje als ambtenaren, met garanties voor vastheid van betrekking. Dus moest de overheid in hun geval de wettelijke regeling volgen, die bij een gewoon ontslag geldt. Daems: ‘De staat heeft diepe zakken, die kan zo’n inspanning dragen.’
De overheid stelde zich borg voor die volledige uitbetaling en het Sabena-personeel is daar wel bij gevaren. Er kwam een efficiënte tewerkstellingscel bij de VDAB – twee jaar na het faillissement hadden acht op de tien sabéniens een nieuwe job, al moesten verschillende piloten daarvoor naar Italië, Spanje, of het Verenigd Koninkrijk trekken, of vliegen ze onder bedenkelijke sociale statuten bij buitenlandse chartermaatschappijen. Daarnaast kwam er ook een overbruggingskrediet, in een volgende fase aangevuld met een stevig appeltje voor de dorst om het heimwee te verbijten. ( Zie ook tabel: Wat een ontslag opleverde.) Vandaag is 80 procent van de schuldvorderingen uitbetaald – de laatste 20 procent komt uit de curatele. Maar bepaalde sabéniens moeten nu al denken dat Sinterklaas een maand te vroeg langskwam. ‘Een handvol mensen heeft met het failliet van Sabena de zaak van zijn leven gedaan’, zegt Sabena’s hoofdcurator Christian Van Buggenhout.
Zo gaat het hardnekkige gerucht over een handvol ervaren Sabena-piloten die ten tijde van het faillissement al enkele maanden bij charterdochter Sobelair waren gedetacheerd. Zij streken vrolijk de activeringspremies, de compensatiepremie en de opzegvergoeding op, en konden de volgende dag gewoon met een nieuw contract bij het (intussen ook opgedoekte) Sobelair in de cockpit. Goedgemutst, in bepaalde gevallen immers met een bijkomende vergoeding van wel 200.000 euro in het vooruitzicht.
Maar zelfs los van die excessen zijn er wel enkele bedenkingen bij het genereuze sociaal plan te plaatsen. Dat de riante uitkeringen allicht een beetje pijnlijk zijn voor de slachtoffers van de 6990 andere faillissementen van 2001 bijvoorbeeld. Die moesten het namelijk stellen met een geplafonneerde vergoeding van het Fonds voor sluiting van ondernemingen. Maar de voornaamste bedenking is dat er met het geval-Sabena een aardig precedent is geschapen. Misschien kunnen de belastingbetalers alvast beginnen sparen, want mocht het slecht aflopen met de NMBS of De Post – dat andere zwaar gesyndicaliseerde overheidsbedrijf, dat zich straks in een vrijgemaakte markt moet waarmaken – dan krijgen ze opnieuw de rekening van het sociaal bloedbad gepresenteerd. Daems haalt de schouders op: ‘Misschien is de staat achteraf bekeken genereus geweest, ja. Maar we zijn er wel in geslaagd een maatschappelijk drama te vermijden, en dat is mij ook heel wat waard.’
F.D.
‘Het faillissement is het beste wat onze luchtvaart kon overkomen.’
‘Een handvol mensen heeft bij Sabena de zaak van zijn leven gedaan.’
