Onkunde geleund op de arm van Arrogantie. Dat is kort samengevat het verhaal van de Oosterweelverbinding, die de sluiting van de Antwerpse Ring moet voltooien. Wat een voorbeeldig project van publiek-private samenwerking (PPS) moest worden, dreigt in een Babelse spraakverwarring, zo niet in een financieel en maatschappelijk debacle te ontaarden.

De Panorama-uitzending van afgelopen zondag op de openbare omroep VRT, helemaal gewijd aan het gigantische bouwwerk met de spectaculaire Lange Wapperbrug, die een deel van Antwerpen moet overspannen, bood enkele ontluisterende passages. Zo meende oud-gouverneur Camille Paulus zijn pleidooi voor de Lange Wapperbrug kracht bij te kunnen zetten door te stellen dat Antwerpen de enige grote havenstad is die nog niet over zo’n mooie brug beschikt.

In een document van de Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel (BAM), gericht aan de Europese Commissie, wordt voor de Oosterweelverbinding, aanvankelijk geraamd op een half miljard euro, gerekend met een mogelijke kostprijs van 3,5 miljard euro.

Zowel BAM-voorzitter Karel Vinck als Vlaams minister van Financiën, Begroting en Ruimtelijke Ordening Dirk Van Mechelen (Open VLD) beweren dat bedrag, nochtans zwart op wit in een brief van de BAM, niet te kennen.

In het geval van minister Van Mechelen is dat opmerkelijk. Want de kans bestaat dat de banken, als gevolg van de kredietcrisis, weigeren het project te financieren. In dat geval wordt het bouwplan afgeblazen of moet de Vlaamse overheid financieel garant staan voor de onderneming.

Zo eindigt het altijd. Het was niet anders met de aanleg destijds van de Liefkenshoektunnel onder de Schelde, ook gestart als een publiek-private samenwerking maar uiteindelijk volledig betaald door de Vlaamse belastingbetaler.

In een poging om te voorkomen dat het project helemaal kapseist, heeft de Vlaamse regering een beroep gedaan op de expertise van Karel Vinck om de raad van bestuur van de BAM te leiden. Intussen stuit de Oosterweelverbinding en vooral de aanleg van de Lange Wapperbrug niet alleen op de onvrede van een groot deel van de Antwerpse bevolking, maar ook op het ongeloof van de havenbazen.

De havenpatroons houden zich buiten het publieke debat om de relaties met de overheid niet te verstoren, al zien ze meer nut in de sluiting van de Antwerpse Ring via de Liefkenshoektunnel en een verbinding met de E17. Hun allereerste bezorgdheid evenwel is de ontsluiting van de linkeroever via het spoor – dat momenteel amper 10 procent van de 8 miljoen containers die jaarlijks in de Antwerpse haven aankomen naar het Europese binnenland brengt. Die ontsluiting zou een veel minder prijzige investering vergen en kan het containervervoer per trein vanuit de haven op 30 procent brengen. Met een aanmerkelijke verlichting van het vrachtverkeer op de Antwerpse ring tot gevolg.

Dat na al die jaren de Oosterweelverbinding op stevig maatschappelijk verzet, alsook op de scepsis van de havenbazen stuit, is volgens de BAM-directie een gevolg van de gebrekkige communicatie. Ook dat is vreemd. Want via haar onderaannemer, de tijdelijke vereniging Studiegroep Antwerpen Mobiel (TV-SAM), heeft de BAM de afgelopen jaren ruim 5 miljoen euro – bijna een kwart miljard in oude Belgische frank – betaald aan Groep C, het communicatiebureau van Noël Slangen. Slangen is ook algemeen manager van Open VLD en bijgevolg politiek verbonden met minister Van Mechelen die straks, in naam van de Vlaamse Gemeenschap, de financiële garanties voor de Oosterweelverbinding op tafel moet leggen.

In dit blad werd in het verleden al meermaals de aandacht gevestigd op de dubbelzinnige en altijd prijzige belangen van Noël Slangen in het politiek geladen BAM-avontuur.

Vorig jaar factureerde Groep C voor zo’n 900.000 euro aan TV-SAM / BAM. Geen van de leden van de partijpolitiek samengestelde raad van bestuur van de BAM lijkt enige weet te hebben van de diensten die door Groep C werden verstrekt. Ook van de vertegenwoordigster van CD&V in de raad van bestuur, Wivina Demeester, die maandag nochtans heftig protesteerde tegen de vooringenomenheid van de Panorama-uitzending, is niet één kritische vraag over het communicatiebeleid van de BAM bekend, laat staan een vraag bij de rol van Noël Slangen.

De nonchalance, om niet te zeggen de onwetendheid van de leden van de raad van bestuur van de BAM, die daar tegen een vergoeding van 12.500 euro per jaar zitting hebben als vertegenwoordigers van het algemeen belang, stijgt stilaan naar een olympisch niveau.

Ook van de twee politiek benoemde regeringscommissarissen die de wedde van een directeur-generaal opstrijken, nog eens aangevuld met de zitpenning van 12.500 euro als leden van de raad van bestuur, is geen beklijvende interventie bekend.

In de BAM-constructie werden alle grenzen van het politieke fatsoen al lang overschreden.

door Rik Van Cauwelaert

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content