Zoals een roeibootje dat geluidloos over het water glijdt en zijn koers zoekt, schoof Guy Verhofstadt de voorbije weken naar het centrum van de verkiezingscampagne. Dat was niet vanzelfsprekend, want de VLD-voorzitter komt uit een weinig glorierijke positie. De uittredende regering haalde schijnbaar moeiteloos haar belangrijkste doelstelling – het economische herstel en het lidmaatschap van de euroclub – en daar kon vooral de CVP mee uitpakken. Na het Octopus-akkoord van vorig jaar kon de oppositie van de kwakkelende justitie nog moeilijk een thema maken in de strijd. Het aanhoudende gekibbel in de rangen wekte de indruk dat er in het liberale kamp een broederstrijd woedde, die blijk gaf van weinig ernst.
Een krant vatte het in een commentaar vorige week zo samen: het geniale van de campagne van de VLD is, dat ze in feite geen campagne voert. De partij is natuurlijk wel massaal op straat aanwezig, maar ze houdt zich rustig aan haar verhaal. Ze laat zich niet verleiden tot omstreden uitspraken; ze zoekt de controverse niet. Het is een constante die opvalt, sinds Verhofstadt zich in januari niet door Louis Tobback liet meeslepen in een nieuwe woordenstrijd over de sociale zekerheid.
Het langzame bijsturen van de liberale voorstellen in dat sociale vlak en de vrede met het tevoren vermaledijde middenveld werd met een goedkeurend woord van ACW-voorzitter Theo Rombouts beloond. Tot vandaag volgt de partij als de beste leerling van de klas het scenario dat campagneleider Noël Slangen voor haar uittekende. De televisie wil een reactie van Verhofstadt op uitspraken van zijn CVP-collega over rood-groene betutteling? Niet doen, geen commentaar, niets mee te maken. De CVP wil dat haar locomotief na 13 juni de wagonnetjes trekt? Och, geen probleem, het gaat niet om de locomotief maar om de sporen waarop hij rijdt.
Ook omdat ze zelf nogal wat fouten maakte – denk aan de herrie over Wilfried Martens en Miet Smet -, liet de CVP zich door de nieuwe Verhofstadt uit haar comfortabele positie wrikken van de partij waarlangs iedereen moet. In de peilingen die niemand zogenaamd ernstig neemt, maar die iedereen toch gretig inkijkt, liggen de cijfers van VLD en CVP weer dicht bij elkaar. Voor de Vlaamse regering is het alvast zo dat de grootste partij het initiatief neemt – en de minister-president levert.
Het was de christen-democraten dus geraden afstand te nemen van de SP en Louis Tobback, die goed een jaar geleden nog als een soort redder des vaderlands in de regering terugkeerde om het koningskoppel met Jean-Luc Dehaene weer volledig te maken. Een uitbreiding van de coalitie met Agalev, een idee die lang meeging in de analyses, werd na de korte passage van de groene socialist Steve Stevaert op Ruimtelijke Ordening een horreur. Het consequente toepassen van de bestaande wetgeving zorgde daar, zo kort voor de verkiezingen, voor te veel vervelende aanvaringen met de achterban op het platteland, waar de CVP traditioneel sterk staat.
Het nieuws halen met een flinke oneliner is alleen leuk als die niet als een boemerang terugkeert. Een stoere uitspraak over betutteling maakt een partij die zelf zolang heeft bestuurd, uitermate kwetsbaar. Dat bleek al enkele dagen later, toen alle zeilen bijgezet moesten worden omdat er iets loos was met het voer van kippen. Het ministerie van Landbouw is al decennia het exclusieve terrein van de CVP en haar vrienden van de Boerenbond. Wat Marc Van Peel eerder vertelde over de behandeling van ethische kwesties in het parlement, is overigens een schoolvoorbeeld van betutteling – van de hele volksvertegenwoordiging.
Het kan best dat het allemaal in een plan past. Maar de CVP geeft in ieder geval de indruk dat ze zich ineens uit de naad moet werken om haar positie ten opzichte van de andere spelers in het veld te bepalen. Zonder de scherpe kanten van 1995 sluit de boodschap van Guy Verhofstadt nu wellicht beter aan bij veel bekommernissen, dan toen ze eerst met zoveel triomfalisme werd gebracht. De betutteling die Marc Van Peel nu plotseling de strot uitkomt, was in grote lijnen toch al de kern van het VLD-verhaal vijf jaar geleden. Op 13 juni zal blijken of de oude wijsheid ook voor Verhofstadt geldt: dat je beter te laat gelijk krijgt dan helemaal niet.
Hubert van Humbeeck
