Ik schrijf dit niet uit pessimisme. Ook niet uit machteloosheid. Wel vanuit een gepikeerd enthousiasme. Tot mijn verbazing staan de media vol over de vraag wanneer de ‘bodem’ van de crisis bereikt is. Wie deze vraag stelt, gaat ervan uit dat we na de crisis de draad gewoon weer oppikken. Even door de hevige pijn heen bijten en we zijn weer de oude.

Nooit keren we echter terug naar onze levensstijl van voor de crisis. Nooit. We beleven geen crisis maar een aardverschuiving. Panta rei. Alles stroomt. We moeten ons niet afvragen hoe lang de crisis duurt, wel hoe de wereld verandert. Geen bedrijf, geen begrip, geen ‘verworven’ recht is veilig. De waarschuwingssalvo’s vinden vooralsnog amper gehoor. Sinds de – kortstondige – daling van de olieprijs raken de autodistributeurs in de VS hun zuinige wagens aan de straatstenen niet kwijt. Er bestaat vandaag geen groter risico dan blind vasthouden aan de zekerheden van gisteren. Daarom geef ook ik een schot voor de boeg met een schets van enkele onderhuidse aardverschuivingen die na de (financiële) crisis aan de oppervlakte zullen komen.

Een nooit eerder geziene hoeveelheid geld, die nu door overheden in de economie wordt gepompt en door nationale banken wordt ‘gedrukt’, groeit in stilte uit tot een inflatiebom. Pas bij een echte economische herleving komt die tot ontploffing.

Op hetzelfde ogenblik begint de middenklasse in de groeilanden opnieuw volop te consumeren. Napoleon zei ooit dat ‘wanneer de Chinese beer wakker wordt, hij de wereld dooreen zal schudden’. Binnenkort worden Azië, Latijns-Amerika en Oost-Europa pas goed wakker.

Die fenomenen zijn niet te vergelijken met de oliecrisissen van de jaren zeventig, die zich beperkten tot wat stress onder OPEC-landen. De prijsstijgingen van een jaar geleden waren maar een voorsmaakje. Volgens de Franse econoom Jacques Attali stevenen we af op een inflatie tot 20 procent.

Zo komt een immense transfer op gang van ‘wie spaarzaam is’ naar ‘wie schulden heeft’. En van oud naar jong. Onze kijk op pensioensparen zal definitief veranderen. Nu al durf ik niet te denken aan de hypotheekrente wanneer ik zelf een huis koop. En zal mijn salaris mee stijgen? Of komt de Belgische automatische loonindexering – uniek in de wereld – onder al te grote druk?

Ondertussen ondergaat een andere grondstof de ultieme de-flatie. Informatie wordt gratis, schrijft Chris Anderson in zijn recente bestseller Free. De gigatransfer van de consumptie van grondstoffen naar bits en bytes is al volop bezig. Wanneer zoveel economische activiteit gratis geleverd wordt, is het dan nog zinvol om welvaart uit te drukken in bruto nationaal product? Ook andere oerbegrippen van ons economische denken zijn aan het schuiven. Zo zal de vergrijzing weldra het begrip werkloosheid hertimmeren van ‘niet betaald worden’ tot ‘niet actief zijn’.

Om iedereen wakker te schudden omtrent de dreiging van het communisme, zei Paul-Henri Spaak in 1948: ‘Ik ben bang.’ Ik ben vandaag bangelijk enthousiast. Hillary Clinton drukte de resetknop in voor de Amerikaans-Russische relaties. Wij allen moeten de resetknop indrukken omtrent talloze andere thema’s. Een crisis onbenut laten is een onvergeeflijke verspilling. Vanaf nu moeten we elk bedrijfs- of beleidsplan aanvatten vertrekkend van een wit blad.

Onze doelstellingen blijven dezelfde. Onze maatregelen moeten totaal nieuw zijn. Het Italiaanse credo cambiare tutto per non cambiare niente – alles veranderen om alles te kunnen behouden – was nooit zo actueel.

We zijn geen toeschouwers. De volgende jaren bepalen we de toekomst van een generatie, voor jong en oud. Elke vergissing wordt in vijfvoud aangerekend, elke meesterzet in vijfvoud terugbetaald.

Een jaar geleden zagen we de dingen zoals ze waren en vroegen ons af: waarom? Vandaag moeten we nieuwe dingen dromen en ons afvragen: waarom niet?

Peter Van Rompuy (28) is blogger, reiziger en speechwriter voor het kabinet van Landsverdediging.

door Peter Van Rompuy