Druk diplomatiek overleg en verontwaardigde internationale organisaties voeren de druk op Israël en Hamas op.
Het Internationaal Comité van het Rode Kruis (ICRC) heeft vorige week publiekelijk alle partijen in Gaza opgeroepen om alles in het werk te stellen om gewonden te kunnen laten verzorgen. Opvallend is de duidelijke taal dat de oproep ‘in de eerste plaats (in particular)‘ voor Israël geldt. Nog opvallender is dat ICRC-voorzitter Jakob Kellenberger vorige week dinsdag zelf naar Gaza is gegaan en zelf met de Israëlische regering heeft gepraat.
Dat gebeurt vrijwel nooit. Het Internationale Comité werkt in stilte en zijn rapporten zijn enkel bestemd voor de organisatie zelf. Sterker: in de statuten van het Internationale Oorlogstribunaal is voor het ICRC een uitzondering voorzien. Iedereen die vergrijpen tegen de menselijkheid vaststelt, moet getuigen, behalve de mensen van het ICRC. Anders wordt hun werk onmogelijk: ze werken immers wereldwijd met alle partijen samen.
Ook in Gaza? Dat vroegen we aan Axel Vande veegaete, departementshoofd internationale zaken van het Rode Kruis.
axel vande veegaete: We zijn in Gaza met achttien ICRC-mensen aanwezig, vier van het chirurgische team en veertien afgevaardigden. Die werken samen met de zowat tweehonderd lokale mensen van de islamitische tegenhanger de Rode Halve Maan. Dat is daar bijzonder gevaarlijk hoewel al die mensen heel duidelijk de emblemen dragen. Als ze op straat komen, dragen ze zelfs een witte kazuifel met de emblemen van het Rode Kruis of de Rode Halve Maan.
Jullie weten dus wat er gebeurt.
vande veegaete: We kiezen geen partij, dat doen we nooit. We maken wel gedetailleerde rapporten over de schendingen van het humanitair recht. Die gaan naar de rechtstreekse militaire bevelhebber van de betrokken partij. In het Israëlische leger hebben we liaisonofficieren die op de hoogte worden gebracht. Voor Hamas bereiken we de verantwoordelijken in andere of in bevriende landen. Als er geen rekening wordt gehouden met het rapport, dan gaat het naar het hogere echelon en uiteindelijk naar de minister van Defensie.
In 2005 trok Israël zich terug uit Gaza, het land stelt nu dat het geen bezettende macht is, maar uitsluitend zichzelf verdedigt.
vande veegaete: Dat maakt geen verschil, de hoofdregels van het humanitair recht zijn, omdat ze zo lang bestaan en omdat er zoveel gerechtelijke uitspraken zijn, gewoonterecht geworden. Dat is in 2005 gebleken na een heel uitgebreide internationale studie. Dat die basisregels gewoonterecht zijn geworden, is belangrijk. Ze gelden nu voor alle partijen, ook voor degenen die de Conventies van Genève niet hebben ondertekend.
Wat zeggen die hoofdregels?
vande veegaete: Er moet altijd en overal een verschil worden gemaakt tussen strijders, mensen die actief vechten, en burgers. Je mag ook burgers in wier huis een strijder aanwezig is, niet aanpakken. Je mag burgers niet gebruiken als menselijk schild, daarover bestaat zelfs een uitspraak van het Israëlisch Hoog Gerechtshof. Het geweld moet in verhouding staan tot het doel. Wapens die geen onderscheid kunnen maken tussen militaire en burgerlijke doelwitten – zoals de raketten die Hamas afschiet – zijn verboden. In dichtbevolkte gebieden – zoals de Gazastrook – moeten alle voorzorgen genomen worden om bij aanvallen op militaire doelwitten burgerslachtoffers te vermijden.
Elke partij in elk conflict moet hulp aan de slachtoffers toelaten en ambulances doorlaten die de emblemen van het Rode Kruis en de Rode Halve Maan dragen. Medische infrastructuur, ziekenhuizen en ambulances mogen zeker niet gebombardeerd of beschoten worden.
Ook niet als er zich gewapende mensen bevinden in die ziekenhuizen of ambulances?
vande veegaete: Een ziekenhuis laat geen gewapende mensen toe. No way! En ambulances mogen door militairen gecontroleerd worden, maar niet urenlang opgehouden onder het mom van controle.
Hier gaat het toch om een vreemd conflict. Hamas is geen geregeld leger?
vande veegaete: Nee, maar zelfs dan gelden de regels voor alle partijen. Het humanitair recht kan geïnterpreteerd worden, zoals elk recht. Maar de basisregels moeten gerespecteerd worden.
Misjoe Verleyen
