Verraad levert uiteindelijk alleen verlies op: “Les Liaisons Dangereuses” door het NTG.

Dat het vermengen van schone schijn en werkelijkheid, huichelachtigheid en authenticiteit fataal en zelfs dodelijk kan zijn, wist Choderlos de Laclos al in 1782. Uit dat jaar dateert immers zijn controversiële brievenroman “Les Liaisons Dangereuses”, een werk waarin een complex web van intriges wordt opgebouwd, amourette na affaire volgt en harten worden gebroken als waren het porseleinen schoteltjes. Het op schandaalkronieken geïnspireerde boek van de Franse officier, dat geschreven werd toen de militair ingekwartierd zat in de kazerne van Grenoble, kan twee eeuwen later nog altijd bekoren.

Op basis van deze libertijnse zedenschets realiseert het huisgezelschap van het NTG een reeks voorstellingen onder de noemer “IJs kan branden”.

Uitgangspunt voor deze enscenering is de herinterpretatie van “Les Liaisons Dangereuses” door de Britse schrijver Christopher Hampton, de scenarist van de gelijknamige film in een regie van Stephen Frears. Hampton blijft dicht bij de oorspronkelijke tekst maar wijzigt de ontknoping en bouwt de tijdloze vertelling over macht en wreedheid, list en lust om tot een chronologisch geordend stuk van achttien middellange scènes.

Het verhaal is genoegzaam bekend: de losbandige maar berekende Markiezin de Merteuil sluit een explosieve weddenschap af met haar onverzadigbare ex-minnaar Graaf de Valmont. Hij moet en zal niet alleen de maagdelijke Cécile de Volanges onteren, die beloofd is aan Merteuils afvallige minnaar Meneer de Gercourt, maar ook nog eens een schriftelijk bewijs afleveren van het feit dat hij de kuise en vrome Mevrouw de Tourvel heeft verleid. Als hij aan de eisen voldoet, mag hij zijn opdrachtgeefster opnieuw bezitten.

Het onvermijdelijke gebeurt : Valmont slaagt in zijn opdracht en onder het motto “Quand le vin est tiré il faut le boire”, eist hij zijn beloning. Met alle gevolgen vandien. Na de verzengende vlammen van de passies, rest Merteuil alleen nog het stof en de as van vergane liefdes.

De amoureuze wapenfeiten van Merteuil en Valmont werden eerder dit jaar al grondig herwerkt door Anne Teresa en Jolente De Keersmaeker. Op basis van “Quartett”, Heiner Müllers eigenzinnige en vrije bewerking van Laclos’ enige roman, realiseerden zij samen met danseres Cynthia Loemij (Rosas) en acteur Frank Vercruyssen een intieme dubbeldialoog waarin tekst werd gelinkt aan beweging.

DE KWALITEITEN VAN TALKPOEDER

De theaterproductie van het NTG, waarin het voltallige personagebestand aantreedt, kan onmogelijk vergeleken worden met de kleinschalige dansante voorstelling van Rosas, maar over de basisteksten valt wel een en ander te zeggen. Komt in de bewerking van de Duitse auteur het accent te liggen op het woordenduel en het verbale steekspel, dan focust Hampton vooral op de talloze plotverwikkelingen. Het tekstuele raffinement, de welluidende volzinnen en messcherpe dialogen die Müllers stuk karakteriseren, ontbreken in Hamptons versie. Daar staat tegenover dat NTG-regisseur Niek Kortekaas ervoor zorgt dat de voorstelling voldoende vaart heeft en ondanks de vele en vaak vermoeiende narratieve zijsprongen blijft intrigeren.

In tegenstelling tot wat de affiche doet vermoeden, opteerde hij niet voor een historisch kostuumdrama maar voor een moderne en gestileerde versie van het veelkoppige verleidingsverhaal. Een minimalistisch decor, een sobere enscenering en gezongen intermezzo’s van contratenor Gary Boyce doen de rest. Ontblote borsten en expliciete seksscènes – een aandachtige toeschouwer leert er veel over de erotische kwaliteiten van het talkpoeder waarmee worstelaars de handen insmeren – worden niet geschuwd. Maar van de onderhuidse spanning en sensuele geladenheid tussen de twee hoofdfiguren, vertolkt door een niet echt overtuigende Mieke De Groote en door Guy Van Sande die van Valmont een heerlijk doorzichtige figuur maakt, valt weinig te merken.

Pas als de Graaf en Mevrouw de Tourvel ( Hilde Heijnen) samen op het podium verschijnen, hangt de spreekwoordelijke elektriciteit in de lucht. Zo af en toe verzandt de voorstelling in het anekdotische, maar naar het einde toe slagen de acteurs erin om de “onderstroom” van de tekst voelbaar te maken. Verraad levert uiteindelijk alleen verlies op en wraak is niet zoet maar bitter. Of hoe het einde veel krachtiger en suggestiever is dan het begin.

Nog tot 29 mei in de KNS, Sint-Baafsplein 17 in Gent. Info en reservaties: 09/225.01.01.

Ann Demeester