De jaarlijkse toespraak van de Amerikaanse president, ‘ the state of the Union’, is in de eerste plaats bedoeld voor intern Amerikaans gebruik, en moet ook zo gelezen worden. Dat wil zeggen in het licht van de komende tussentijdse Congresverkiezingen in november, en de fenomenale populariteit van president George W. Bush bij zijn landgenoten sinds elf september.

Het imago van vastberaden opperbevelhebber in een nieuwe oorlog tegen de slechten gaat hem zo goed af in de opiniepeilingen, dat de Amerikanen recessie en werkloosheid blij naast zich neerleggen en zich afwenden van de Democraten ten voordele van de Republikeinen. Koren op de molen van de voorstanders van nog meer stoere taal. De populistische operafrase ‘The axis of evil’, de as van het kwaad, duidelijk geïnspireerd op de As-mogendheden van de Tweede Wereldoorlog, en Ronald Reagans succesfrase ‘ the empire of evil’, is daarvoor helemaal op maat geschreven.

Maar dat verklaart niet alles. Het feit dat de overwinnaar van Afghanistan zijn oorlog tegen het terrorisme wil voortzetten in andere delen van de wereld, hoeft niemand te verbazen. Dat hij met harde taal van macht voor eigen publiek waarschuwingen naar andere, in de VS slecht gereputeerde landen zou sturen, was te verwachten. Dat hij drie landen met name zou noemen, waarvan er één deel uitmaakte van zijn coalitie, en de andere met het lopende conflict weinig uit te staan lijken te hebben, is al merkwaardiger.

Irak, Iran en Noord-Korea zijn nu de officiële vijand, de as van het kwaad die de westerse wereld bedreigt. Saddam Hoessein is dat wel gewend, en Noord-Korea verkoopt dus langeafstandsraketten. Maar Iran? Iran hielp in Afghanistan de Taliban bestrijden, de Noordelijke Alliantie bij elkaar houden, de huidige regering-Karzai vormen. Met al-Qaeda kan het nauwelijks veel te maken hebben. Terwijl hervormers er hun best doen voor toenadering tot de VS . Zoals ook de Europese politiek erop gericht is met Iran zachtjes naar een dialoog toe te werken. Men dacht van de Amerikanen hetzelfde.

Maar het lijkt er dus op dat Washington de Israëlische zienswijze op Iran en Irak heeft overgenomen, waarin beide landen met duivelse intenties worden beladen. De implicaties daarvan voor het Midden-Oosten, voor de Palestijnen met name maar ook voor Jordanië, Syrië en Egypte en alle betrokken Arabische landen, hebben daar al voor ophef gezorgd – en voor waarschuwingen aan de VS, nu toch Irak niet weer te gaan aanvallen. Die zienswijze negeert namelijk de in heel het Midden-Oosten bekende basiswaarheid: dat er een verband bestaat tussen elf september en al-Qaeda, en de staat van dienst van de VS in het Midden-Oosten. Dat blijven negeren, zeggen de Arabieren, leidt tot ongelukken.

Boodschappers van Bush, zoals de heren Perle en Wolfowitz die vorige week in München de structuren van de NAVO wilden herzien omdat Washington voortaan zelf wil bepalen wie nog meespeelt, zeggen in feite hetzelfde: Washington wil niet meer horen van grijs en van tinten en kleuren. Het wil voortaan zelf de kleur bepalen.

En dat leidt tot ongelukken.

Sus van Elzen

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content