Ward Beysen is niet de gefrustreerde einzelgänger waarvoor hij door sommigen wordt versleten. Ook zijn rechts-liberale Liberaal Appel (LA) is niet noodzakelijk tot mislukken gedoemd.
Het Liberaal Appel ontstond weliswaar als een eenmansproject, maar voor de uitbouw ervan tot een echte partij rekent Ward Beysen uiteraard ook op derden. Beysen wordt bijgestaan door slechts een handvol medewerkers, een kleurrijk gezelschap.
Een sleutelfiguur in Beysens entourage is Rudi De Ceuster, een gewezen directeur-generaal van Belga, die nu aan het hoofd staat van de Europese poot van Business Wire, een Amerikaans agentschap gespecialiseerd in financieel-economisch nieuws. De Ceuster komt naar eigen zeggen uit traditionele Antwerpse liberale kringen, meer bepaald uit de stal van Frans Grootjans. Sinds augustus vorig jaar mag De Ceuster zich woordvoerder van het Liberaal Appel noemen, al werd in die hoedanigheid nog nauwelijks iets van hem vernomen. De Ceuster – wat dikdoenerig en rad van tong – komt weinig voor het voetlicht, maar is achter de schermen wél actief. Sommigen beschouwen hem zelfs als de mentor of kingmaker van Beysen, iets wat hij zelf in alle toonaarden ontkent. ‘Rudi heeft een grote invloed op Ward,’ zegt een insider, ‘hij gedraagt zich nu al als een partijbons.’ De Ceuster gedraagt zich in ieder geval alsof hij iedereen die er in Antwerpen toe doet persoonlijk kent, maar is vreemd genoeg voor vele Antwerpse liberalen een onbekende.
Beter bekend is Bob Vande Roye, de gewezen gedelegeerd bestuurder van het media-affichagebedrijf Belgoposter, die nu actief is als zelfstandig consulent voor het Antwerpse bedrijfsleven en binnen het Liberaal Appel tot ‘penningmeester’ werd aangesteld. Vande Roye is bepaald geen onbelangrijke factor – campagnevoeren is een geldverslindende bezigheid – want Beysens brug naar het zakenleven.
Voor de goede werking van zijn secretariaat in Wilrijk steunt Beysen op zijn loyale secretaresse Ingrid Keermaekers, maar de échte drijvende kracht achter het Liberaal Appel is volgens ingewijden zijn tweede vrouw Linda. Beysen leerde haar kennen tijdens een verkiezingscampagne eind jaren ’80, via de toen nog met iedereen bevriende Raoul Stuyck. Stuyck, die later veroordeeld werd in een affaire van valse facturen, leverde in die tijd nog volop hand- en spandiensten aan diverse politici. Linda was een van de hostessen die Stuyck ter beschikking stelde om te helpen bij het ronddelen van verkiezingspropaganda tijdens Beysens campagne. Het klikte: Linda Vinck werd Linda Beysen.
De flink wat jongere mevrouw Beysen zou voor Ward en voor zichzelf grote ambities koesteren en haar echtgenoot in die zin voortjagen. Dat Ward in 1999 geen minister mocht worden, bij de Antwerpse gemeenteraadsverkiezingen als kopstuk moest wijken voor baron Leo Delwaide en na 2004 geen uitzicht meer heeft op een mandaat, dat alles beschouwt Linda als een groot onrecht. Momenteel is mevrouw Beysen met haar man op bedeltocht langs bevriende Antwerpse bedrijven.
SLOTEN GELD
Het rijtje mandatarissen dat zich totnogtoe bij het LA heeft aangesloten, oogt niet echt indrukwekkend. Wie raakt geïmponeerd door namen als Sven De Ridder (acteur bij het Echt Antwaarps Theater), Joke Van der Meulen (districtsraadslid in Deurne), Albert Mariën (burgemeester van Boechout), Jo Goovaerts, (gewezen bestuurslid bij de VLD-jongeren) of Kris Cuypers, (ex-voorzitter (‘hij deed niets’) van de VLD-jongeren Limburg)?
Van een zwaarder kaliber is de joodse advocaat André Gantman, de in opspraak gekomen gewezen VLD-schepen van Personeelszaken, die vandaag nog altijd op een vonnis wacht. Er wordt gespeculeerd dat Gantman zich wel eens tot het LA zou kunnen bekennen. Met Beysen deelt Gantman immers een diepgewortelde afkeer van VLD-verruimer Vincent Van Quickenborne, die de joodse gemeenschap in Antwerpen zwaar geshockeerd heeft met onder meer zijn bezoek aan een leider van het terroristische Hamas. Maar Gantman, die zijn sympathie voor Beysen niet onder stoelen of banken steekt, moet passief blijven om zijn partners in het advocatenkantoor Peeters & Partners niet voor het hoofd te stoten.
Sterke kandidaten heeft het LA voorlopig dus niet, of het moest Beysen zelf zijn, maar die was ook nooit een stemmenkanon. Met de nieuwe kiesdrempel van vijf procent en de provinciale kieskringen moet Beysen in Antwerpen 53.000 stemmen verzamelen om één kamerzetel te behalen. Ter vergelijking: bij de Europese verkiezingen van 1999 behaalde Beysen als eerste opvolger in heel Vlaanderen 30.190 stemmen, waarvan 11.684 in de provincie Antwerpen.
Uit de peiling die de krant Het Laatste Nieuws onlangs liet uitvoeren bij duizend mensen in de provincie Antwerpen bleek Beysen evenwel over een stemmenpotentieel van tien procent te beschikken. Luc Van der Kelen, commentaarschrijver van Het Laatste Nieuws en een goede kennis van Beysen, acht het daarom niet onaannemelijk dat Beysen in het arrondissement Antwerpen 5 à 7 procent, en in de hele kieskring, die ook het arrondissement Mechelen-Turnhout omvat, 2 à 3 procent van de stemmen kan halen.
Beysen betekent politiek wel degelijk iets in Antwerpen. ‘Hij is niet mediageniek, maar hij is ook niet de karikatuur die VLD-voorzitter Karel De Gucht van hem maakt’, zegt een bevoorrecht waarnemer. Beysen is ook iemand die zich dankzij hard werken en goede contacten met de basis in de liberale partij omhoog gewerkt heeft. Van der Kelen: ‘Hij kent het politieke metier. Als hij denkt dat hij een kans maakt, mag je ervan uitgaan dat dat zo is.’
Bij wie kan Beysen stemmen halen? In ieder geval bij de klassieke liberale achterban, mensen die stammen uit de kringen van Frans Grootjans en Karel Poma en die hardop blij zijn dat de ‘vertsjeving’ van de VLD door Beysen een halt wordt toegeroepen. Als overtuigd vrijzinnige staat Beysen ook op goede voet met mensen uit het onderwijs. Daarnaast zouden tal van kleine ondernemers en mensen met vrije beroepen – dokters, advocaten, notarissen – zich door de rechts-liberale boodschap van Beysen aangesproken voelen.
Voorts heeft Beysen ook z’n aanhangers bij het Antwerpse havenpatronaat, bedrijfsleiders en kaderleden die liever niet het Vlaams Blok aan de macht zien komen. Last but not least ligt Beysen goed in de diamantsector, omdat hij zich als enige liberaal openlijk pro-Israël opstelt. De paar duizend stemmen uit het kamp van André Gantman, die zich om professionele redenen gedeisd moeten houden, zou Beysen ook kunnen binnenhalen.
Het kan niet anders of bovengenoemde zakenmensen ondersteunen Beysen niet alleen moreel maar ook financieel. In weerwil van wat Rudy De Ceuster en Ward Beysen beweren, zit het LA waarschijnlijk niet echt krap bij kas. ‘Geld is geen probleem’ bevestigt Van der Kelen. Een andere waarnemer beweert zelfs dat Beysen dankzij zijn goede contacten met het liberale havenestablishment over ‘sloten geld’ kan beschikken.
Bij de VLD-top circuleert in elk geval een zwarte lijst met bedrijven die Beysen sponsoren. Die bedrijven worden gewaarschuwd dat overheidsopdrachten de volgende keer wel eens naar de concurrentie kunnen gaan.
INSTRUCTIES UIT BRUSSEL
Inhoudelijk exploiteert Ward Beysen een aantal ressentimenten die in Antwerpen sterk aanwezig zijn. Hij spreekt de grote massa misschien niet aan, maar hij bezit wél een goed vingertoppengevoel voor wat er leeft bij de VLD-achterban. André Gantman: ‘Karel De Gucht is intellectueel heel bekwaam, maar heeft weinig emotionele intelligentie. Van dat laatste heeft Ward juist heel veel.’
De Gucht heeft het bij de Antwerpse liberalen verkorven toen hij in 2000 per se zijn kandidaat en nieuwlichter Christian Leysen als VLD-schepen wilde doordrukken. De leden verwierpen het dictaat uit Brussel en verkozen de lokaal populaire Luc Bungeneers. Overigens hebben De Gucht en Verhofstadt het blijkbaar nog niet geleerd: nu zouden ze provinciegouverneur Camille Paulus – in Antwerpen bekend als ‘Paulus de boskabouter’- als kandidaat-burgemeester voor 2006 naar voren willen schuiven.
De onvrede over de als arrogant ervaren VLD-top en de aan de militanten ‘opgedrongen’ centrumlinkse verruiming vormt een vruchtbare voedingsbodem voor het LA. Een insider: ‘Beysen doet dat heel intelligent: hij keert zich tegen de VLD-top in Brussel die Antwerpen in de kou laat staan, en hij hakt in op verruimers zoals Johan Van Hecke die van de VLD een kiesvereniging hebben gemaakt.’
Daarnaast is de Antwerpse VLD sinds 1999 verwikkeld in een ‘stellingenoorlog’ tussen huidig afdelingsvoorzitter Ludo Van Campenhout en diens voorganger, Ward Beysen. Sinds Beysen geen rol meer mocht spelen in de gemeenteraadsverkiezingen van 2000 zijn Van Campenhout en Beysen niet eens meer on speaking terms. De VLD-Antwerpen heeft nu wel de rangen gesloten rond Van Campenhout, maar er valt ook scherpe kritiek te horen op de partijleiding in Brussel. De demarche van Beysen wordt afgekeurd, maar niet zijn analyse.
Een recent debat op de Antwerpse lokale zender ATV, waaraan naast Beysen ook Guido Tastenhoye (Vlaams Blok), Paul Van Keer (N-VA) en Ludo Van Campenhout (VLD) deelnamen, maakte dat pijnlijk duidelijk. Van Campenhout kon Beysen op inhoudelijke vlak alleen maar gelijk geven. Hij verklaarde bovendien Beysens vertrek uit de VLD zeer te betreuren. Naar verluidt volgde Van Campenhout instructies uit Brussel: Beysen mag geen slachtoffer worden. Maar dat onheil is, na de publieke vernederingen door Karel De Gucht, al lang geschied. Dat de breuk met Beysen in de Melssenstraat, ondanks de schampere commentaar, heel ernstig wordt genomen, blijkt uit het feit dat er na 19 januari, de dag waarop Beysen zijn eigenzinnige koers bekendmaakte, nog verschillende boodschappers werden uitgestuurd om te proberen de brokken te lijmen. Tevergeefs.
DRIE KANDIDATEN PER UUR
Beysen wil met zijn Liberaal Appel zowel aan de federale verkiezingen (2003) als aan de Vlaamse verkiezingen (2004) deelnemen. Maar hij beseft ook dat het behalen van een zetel op 18 mei aanstaande een zware, wellicht onhaalbare klus wordt. Binnenskamers schijnt Beysen te hopen op 25.000 stemmen voor zijn Antwerpse kamerlijst. Voor zijn senaatslijst zou hij naar 50.000 stemmen streven. Het is trouwens zo goed als zeker dat er in alle provincies kamerlijsten van het Liberaal Appel komen. Beysen ziet volgens een goede bron ‘drie kandidaten per uur’. Aangezien naast Beysen ook gewezen VLD-penningmeester Leo Goovaerts met een eigen senaatslijst uitpakt, zal de VLD op 18 mei dus met twee dissidente liberale senaatslijsten geconfronteerd worden. Tenzij de verzoeningspoging van Leo Goovaerts op de valreep toch nog een gezamenlijke lijst Beysen-Goovaerts mogelijk zou maken.
Verder rekent Beysen erop dat de CD&V de omvorming van arrondissementele tot provinciale kieskringen in het Vlaams parlement zal tegenhouden, zodat bij de Vlaamse verkiezingen in 2004 het oude kiessysteem behouden blijft. In dat geval mag Beysen dromen van één of twee zetels in zijn arrondissement Antwerpen.
Maar de echte eindbestemming zijn de gemeenteraadsverkiezingen in 2006. De verkiezingen van 2003 en 2004 vormen eigenlijk niet meer dan een aanloopperiode waarin Beysen het draagvlak van het Liberaal Appel, in het vooruitzicht van 2006, zoveel mogelijk zal proberen te verbreden. Met dat doel voor ogen zet Beysen bij achterban en media een hoge borst op en verklaart hij zelf het burgemeesterschap na te streven. Want, luidt de redenering, alleen iemand met een rechts profiel maakt een kans tegen Vlaams Blok-kopstuk Filip Dewinter.
Maar als hij goed nadenkt, weet Beysen dat hij een krachtmeting met Filip Dewinter nooit kan winnen. Waarschijnlijk is zijn echte, verborgen ambitie als scheidsrechter te kunnen optreden. Een derde gegadigde zou, met een doorslaggevend stemadvies in de tweede ronde, het eindresultaat van de burgemeestersverkiezing in een bepaalde richting kunnen doen kantelen. Het staat vast dat Beysen in dat geval zijn huid duur zal verkopen.
Er circuleert ook een ander scenario. Voor Beysen hoeft het cordon sanitaire tegenover het Vlaams Blok immers niet, en dat opent perspectieven. Beysen blijft wel bewust vaag over wat zijn afwijzing van het cordon sanitaire precies impliceert. Betekent het dat er met het Blok zaken kunnen worden gedaan? Het ene moment heet het dat het Vlaams Blok een partij is zoals alle andere, al betekent dat niet dat er ‘zomaar meteen’ met het Blok zal worden samengewerkt. Het andere moment is er van samenwerking überhaupt geen sprake. Dan is het Liberaal Appel juist een rechts alternatief waarmee voorkomen zal worden dat nog meer kiezers zich in de armen van het Vlaams Blok werpen. Ook de partijwoordvoerder houdt die vaagheid ten aanzien van samenwerking met het Blok in stand.
Sommige mensen hebben toch het sterke vermoeden dat Beysens Liberaal Appel in samenspraak met kopstukken van het Vlaams Blok werd opgezet. Niet alleen Karel De Gucht, maar ook mensen die een blik in de interne keuken van Ward Beysen konden werpen, zijn die overtuiging toegedaan. ‘Beysen heeft een akkoord met Filip Dewinter’, zegt een van hen.
Ook Luc Van der Kelen suggereert dat Beysen en Dewinter aan één zeel trekken. ‘Binnenkort richt het Blok met zijn vehikel Leefbaar Antwerpen in de hele stad overlastantennes op. Filip Dewinter trekt hiermee zijn campagne voor 2006 op gang. Is het u al opgevallen dat Liberaal Appel en Leefbaar Antwerpen allebei LA als afkorting hebben? Ik zie Beysen nooit op een lijst van Dewinter staan, maar het omgekeerde sluit ik niet uit.’
In een stuk over de drijfveren van Ward Beysen in De Nieuwe Gazet verklaarde een anoniem kopstuk van het Blok twee weken geleden dat ‘de afspraken met het Liberaal Appel reeds gemaakt zijn’. In datzelfde artikel zegt LA-districtsraadslid Joke Van der Meulen zonder omslag dat het toch ‘fantastisch’ zou zijn indien ‘Ward samen met het Vlaams Blok burgemeester kan worden’. Het mag duidelijk zijn dat de verkiezingen van 2003 en 2004 voor Antwerpen slechts mineure gebeurtenissen zijn in vergelijking met wat er in 2006 op het spel staat.
Patrick Martens
De onvrede over de als arrogant ervaren VLD-top vormt een vruchtbare voedingsbodem voor het Liberaal Appel.
De echte eindbestemming zijn de gemeenteraads-verkiezingen van 2006.
