?Fröken Julie? van Dirk Tanghe.
De nieuwe Paardenkathedraal uit Utrecht speelt in ons land een beperkt aantal voorstellingen van ?Fröken Julie? ( A. Strindberg) in een regie van Dirk Tanghe, sinds vorig jaar artistiek leider van het gezelschap.
Tanghe brak in 1986 door met ?De getemde feeks? ( Malpertuis, Tielt). Na een periode bij het NTG en na de bekroonde ?Nora? ( Ibsen) en ?Who’s afraid of Virginia Woolf? ( Albee), trok hij in 1995 naar Nederland. Moeilijkheden bleven echter niet uit. Bij De Paardenkathedraal werd zijn eerste regie, ?The glass menagerie? ( T. Williams) omwille van onenigheid met hoofdactrice Jasperina de Jong afgelast. Met ?Fröken Julie? ging alles vlot, tot veertien dagen vóór de première de mannelijke rol moest worden vervangen. Uiteindelijk kwam met Henk Elich (in de rol van Jean) alles goed. Naast hem spelen even beklemmend Marie-Louise Stheins (Julie) en Paula Bangels (Kristin), die ook in ?Who’s afraid of Virginia Woolf? acteerden. Tanghe verwijst trouwens wat sfeer en stijl betreft enkele keren naar ?Who’s afraid…?
Waar andere auteurs vijf bedrijven nodig hebben, heeft Strindberg genoeg aan één bedrijf. Vandaar die enorme concentratie van spanningen die al van bij het begin van het stuk aanwezig is. Tanghe drijft die geladenheid nog op door te starten met hevige house-music, terwijl lakei Jean dansend de smalle trappen van de hoge tribune (verbluffend decor van Bart Clement) afdaalt. Daarmee is duidelijk dat de wereld van Jean en van de dochter van zijn baas, Julie, een onderwereldse discotent is, waar een nachtelijke orgie als in een roes wordt voltrokken.
In essentie gaat het stuk over macht. De lagere bediende Jean ontmaskert en verovert tijdens een midzomernacht de adellijke Julie. Het upstairs-downstairs-protocol van de standenmaatschappij wordt ondersteboven gedanst. Julie blijkt even ordinair en kwetsbaar als Jean. Alleen de nuchtere kokkin Kristin houdt haar status hoog. Zij kent haar plaats op de trappen van de maatschappelijke tribune en voert een stille revolutie. Waar anderen dalen en op de grond terechtkomen, zal zij ten slotte stijgen.
Tanghe concipieert het als naturalistisch omschreven stuk als één grote metafoor, als een korte en geweldige droom die je samen met de spelers met open ogen ervaart. Bij het ontwaken blijkt alles bij het oude gebleven. Jean is weer de slaafse lakei van de graaf en Kristin gaat ongestoord naar de mis. Alleen voor Julie wordt het nooit meer als vroeger. Zij is beoordeeld en veroordeeld en minder dan een slaaf geworden. Die aanblik van verval beklijft.
Roger Arteel
Op 5/4 (20.15) in het Cultureel Centrum van Strombeek-Bever, 02/263.03.43. In Waregem op 25/4, in Torhout op 26 en 27/4.
Henk Elich : een nachtelijke orgie.
