Dirk Draulans
Dirk Draulans Bioloog en redacteur bij Knack.

Ex-hoogleraar Aubin Heyndrickx was betrokken bij een geheim programma voor de aanmaak van biologische en chemische wapens in Zuid-Afrika.

Zelfverklaard expert inzake chemische oorlogsvoering Aubin Heyndrickx, twee keer gerechtelijk veroordeeld wegens malversaties allerhande, werkte zich onlangs weer in de aandacht. Begin mei arriveerde op het executieoord van Oostakker een originele deportatiewagon uit de Tweede Wereldoorlog – zelfs naar NMBS-normen rijkelijk laat. Heyndrickx had hem in een spoorwegarsenaal gevonden. Een zichtbare aanklacht tegen de schande van de concentratiekampen. Lovenswaardig. Jammer daarbij is dat zijn bezorgdheid niet voor alle vervolgde volkeren in de wereld gold. Ten tijde van het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime had hij namelijk contact met hartspecialist Wouter Basson, chef van het Seventh Medical Battalion van het Zuid-Afrikaanse leger en drijvende kracht achter ProjectCoast: een ultrageheim programma om chemische en biologische wapens te maken die vooral de zwarte bevolking wilden treffen. Het slorpte ongeveer anderhalf miljard Belgische frank op.

De voorbije weken getuigden Basson en een aantal van zijn vroegere medewerkers op de hoorzittingen van de Truth and Reconciliation Commission: de waarheidscommissie onder leiding van bisschop Desmond Tutu, die de excessen van het apartheidsregime onderzoekt. Het is verbijsterend waaraan de ploeg rond Basson werkte. Speciale giffen om hartaanvallen, kanker en hersenaftakeling te veroorzaken bij leiders van het ANC zoals Nelson Mandela; pilletjes om blanke spionnen tijdelijk te “verzwarten” zodat ze vijandige milieus konden infiltreren; T-shirts gedrenkt in giftige organofosfaten en schroevendraaiers die gifpijltjes afschoten om activisten uit te schakelen; een bacterie die selectief “gepigmenteerde” – lees: zwarte – mensen zou doden; en een vaccinatieprogramma om zwarte vrouwen steriel te maken.

Ter verantwoording van het laatstgenoemde experiment aan argeloze medewerkers voerde Basson aan dat de toen door Zuid-Afrika gesteunde leider Jonas Savimbi van de Angolese rebellengroep Unita zich erover bekloeg dat zijn vrouwelijke soldaten in het heetst van de strijd altijd zwanger geraakten. Interessant, omdat Heyndrickx zich geregeld in Unita-gebied liet opmerken. Hij vond er zelfs een nieuw chemisch wapen “van de Russen”: een fosfinebom. Hij produceerde ook beelden van slachtoffers van zulke bommen.

GELD IN EIGEN ZAKKEN

Heyndrickx kende Basson zeker: de man was aanwezig op de congressen over chemische en biologische oorlogsvoering die (toen nog professor) Heyndrickx in 1984 en 1986 in Gent organiseerde.

Zuid-Afrikaanse onderzoekers zijn ervan overtuigd dat de samenwerking tussen de twee een dubbel doel had. Bassons ploeg voerde in Unita-gebied waarschijnlijk experimenten uit om haar ontwikkelingen te testen, maar het is niet zeker dat Heyndrickx daarvan op de hoogte was, hoewel hij de mogelijkheden van organofosfaten zeker kende. De voortdurende aantijgingen van Heyndrickx dat het Angolese regime de Unita-rebellen met chemische wapens van Russische makelij bestookte, moesten echter vooral de financiering van Project Coast vergemakkelijken. Het project voedde in eerste instantie de bankrekeningen van zijn medewerkers. Basson staat onder meer terecht voor de beschuldiging dat hij 400 miljoen frank van het programma in zijn eigen zakken stak, en dat hij met het geld van het project op grote schaal XTC-pillen liet aanmaken.

Basson runde in Europa enkele bedrijfjes, onder meer in België, die materiaal aankochten voor het project. Zo was hij sterk geïnteresseerd in de chemical agent monitor (Cam) van het Britse bedrijf Graseby Ionics: een apparaat dat de aanwezigheid van mosterd- en zenuwgassen detecteert, maar dat alleen aan Navo-landen verkocht mag worden. Zijn vriend Heyndrickx zou hem helpen. Op 7 augustus 1987 kocht Heyndrickx dertien Cams voor een bedrag van 3 miljoen frank, dat hij betaalde met geld van zijn universiteitslaboratorium. Op 19 april 1990 was er nog slechts één apparaat op zijn dienst aanwezig. In een brief van 20 maart 1990 aan de toenmalige stafchef van het Belgisch leger, generaal José Charlier, liet Heyndrickx weten dat hij de toestellen had vernietigd, omdat ze niet werkten.

Vreemd, want dezelfde apparaten – identificeerbaar aan hun serienummers – zijn onlangs intact in Zuid-Afrika opgedoken, in het kader van het onderzoek naar de activiteiten van Basson. Heyndrickx heeft dus niet alleen de Navo-regels overtreden, maar ook de boycot van het apartheidsregime. De Zuid-Afrikaanse autoriteiten menen dat hij voor deze en andere diensten omgerekend ongeveer vijftig miljoen frank ontvangen zou hebben, maar ze zoeken nog altijd naar de rekeningen waarop de bedragen zijn gestort.

Heyndrickx heeft toegezegd dat hij naar Zuid-Afrika zal reizen om als getuige tegen Basson op te treden. Hij houdt vol dat hij Basson amper kende, en dat hij zijn Cams vernietigd heeft. Nochtans bestaat er een video waarop hij zo’n Cam manipuleert in Unita-gebied in Angola. Maar dat is, volgens hem, dan weer een samenzwering die door de geheime diensten van de DDR (Stasi) en de Sovjet-Unie (KGB) werd opgezet.

Dirk Draulans

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content