Champagne & snoeischaren

In Frankrijk is de druivenpluk in volle gang. De zestig plukkers van champagnehuis Louis Casters komen bijna allemaal uit Vlaanderen. ‘Ze zien de druivenoogst al lang niet meer als een bijverdienste. Voor hen is het plukken een erezaak geworden.’

In Damery, een onooglijk dorpje in het hart van de regio Champagne, is half september de druivenoogst van start gegaan. Voor het merendeel van de 1444 inwoners is dit de belangrijkste periode van het jaar. In minder dan twee weken moeten ze de druivenoogst binnenhalen. Duizenden plukkers uit Polen, Tsjechië of Bulgarije helpen hen daarbij.

Ook veel Belgen zakken naar de champagnestreek af. Vaak studenten die nog snel iets willen bijverdienen voor het academiejaar begint, maar er zijn ook heel wat vijftigplussers bij. Een zestigtal van hen strijkt elk jaar neer op de binnenplaats van champagnehuis Louis Casters. ‘Onze plukkers komen bijna allemaal uit Vlaanderen’, zegt zaakvoerder Johan Casters. ‘De meesten kennen we al lang, sommigen zelfs meer dan dertig jaar. Ze zijn echt vrienden geworden. Mensen die er elk jaar opnieuw voor zorgen dat onze druivenoogst een topperiode wordt. Of het nu een goed of een slecht jaar is, telkens weer ben ik blij om mijn Vlaamse plukkers te mogen ontvangen.’

Het champagnehuis heeft een nauwe band met Vlaanderen. Vijf generaties geleden kocht de Limburgse familie Casters uit Genk een boerderij in Damery. Toen een van hun zonen trouwde met de dochter van een plaatselijk champagnehuis, besloten ze om hun boerderij te combineren met wijngaarden en champagne maken. En toen Angèle Sleurs twee generaties later als jong meisje vanuit Bocholt naar Frankrijk afzakte om druiven te plukken, werd ze verliefd op Jean-Louis, de zoon van de familie. Vandaar dat er in dit champagnehuis behalve Frans ook volop Nederlands wordt gesproken. ‘Ik vind het erg belangrijk om mensen in hun eigen taal aan te spreken’, zegt Johan, die in Frankrijk geboren en getogen is maar vlot Nederlands spreekt. ‘Wie hier binnenstapt, moet zich meteen thuis voelen. En de taal speelt daarbij een belangrijke rol.’

Champagne & snoeischaren

Om halfacht ’s morgens brengen witte busjes de plukkers naar de wijngaarden. Onder gelach en gejoel schuiven de zijdeuren open. Ondanks het vroege uur zit de sfeer er al goed in. Het legertje Vlaamse plukkers verspreidt zich tussen de wijnranken. ‘Ik zou de druivenpluk voor geen goud willen missen’, zegt Gislène Eerdekens, terwijl ze met een vlijmscherp snoeischaartje zorgvuldig de rijpste trossen losknipt. ’25 jaar geleden kwam ik hier voor het eerst en ik was meteen verkocht. Toch is dit werk niet voor iedereen weggelegd. De druivenstruiken zijn klein en dus moet je de hele dag voorovergebogen werken. Dat is enorm belastend voor je rug. Maar de sfeer hier is zo magisch, dat ik de pijn met veel plezier verbijt.’

De garage annex kleedkamer. 'De druivenoogst is als een scoutskamp.'
De garage annex kleedkamer. ‘De druivenoogst is als een scoutskamp.’© FOTO'S DEBBY TERMONIA

‘De druivenoogst is als een scoutskamp’, zegt plukker Luc Vandersmissen. Na al die jaren zijn de plukkers een hechte vriendenkring geworden. Telkens opnieuw kijken ze ernaar uit om elkaar te ontmoeten. ‘Ze zien de druiven- oogst al lang niet meer als een bijverdienste. Voor hen is het plukken een erezaak geworden’, zegt Casters. De harde werkers krijgen naast hun gage (10,25 euro per uur) ook onderdak op het wijndomein, versbereide warme maal- tijden en champagne, bier of frisdrank à volonté. Maar nooit tijdens de werkuren. Alcohol en scherpe snoeischaren zijn geen goede combinatie.

‘Er zijn nog maar weinig champagnebouwers die de druivenpluk op deze manier aanpakken’, zeg Lieve Eerdekens, zus van Gislène, terwijl ze voorzichtig een druiventros in haar plukmand legt. ‘Veel huizen proberen de kosten te drukken met goedkope werkkrachten uit Oost-Europa. Die worden per kilogram betaald. Nu de oogst door het slechte weer en ziektes tegenvalt, belanden er vaak minder mooie of rotte druiventrossen in de manden om ze zwaarder te maken. En die slechte druiven hebben natuurlijk invloed op de smaak van het eindproduct.’

Toch zal de tegenvallende oogst geen invloed hebben op de champagneprijs. ‘2020 was een uitzonderlijk goed druivenjaar’, zegt Casters, ‘en daarom besloten de 360 champagnehuizen om een kwart minder druiven te plukken. Zo konden ze het overaanbod beperken en de champagneprijzen voor grote schommelingen behoeden. Sommige bouwers dumpten uit protest tegen die beslissing hun overbodige champagne voor het oog van de tv-camera’s in de riolering. Maar de meeste boeren dachten al aan de toekomst en stockeerden hun overschotten voor moeilijke jaren zoals nu.’

De coronacrisis hebben de bouwers wel gevoeld. Wereldwijd daalde de verkoop van champagne met 18 procent. Vooral de sluiting van de horeca deed de vraag enorm afnemen.

‘Dit jaar zijn enkel gevaccineerde plukkers welkom’, zegt Casters. ‘Daardoor heb ik een paar mensen met spijt in het hart moeten afbellen. Onze plukkers blijven na hun dagtaak ook binnen de muren van ons domein. Na een werkdag gaan onze poorten op slot. Werkers van andere velden zijn niet toegelaten. Het woord ‘champagnebubbel’ heeft dit jaar een dubbele betekenis gekregen.’

De werkdag van een druivenplukker?

7.30 uur – 12.30 uur: plukken.

12.30 uur – 13.30 uur: warme maaltijd.

13.30 uur – 17.30 uur: plukken.

18.00 uur – 19.00 uur: warme maaltijd.

19.00 uur- … champagne à volonté

Champagne & snoeischaren
© FOTO'S DEBBY TERMONIA
Champagne & snoeischaren
© FOTO'S DEBBY TERMONIA
Champagne & snoeischaren
© FOTO'S DEBBY TERMONIA
De zussen Eerdekens. 'Veel huizen proberen de kosten te drukken met goedkope krachten uit Oost-Europa.'
De zussen Eerdekens. ‘Veel huizen proberen de kosten te drukken met goedkope krachten uit Oost-Europa.’© FOTO'S DEBBY TERMONIA
Angèle Sleurs, grootmoeder en chef des huizes. 'Wie hier binnenstapt, moet zich meteen thuis voelen.'
Angèle Sleurs, grootmoeder en chef des huizes. ‘Wie hier binnenstapt, moet zich meteen thuis voelen.’© FOTO'S DEBBY TERMONIA
De binnenplaats ten huize Caster. 'Sommige plukkers kennen we al dertig jaar.'
De binnenplaats ten huize Caster. ‘Sommige plukkers kennen we al dertig jaar.’© FOTO'S DEBBY TERMONIA
Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content