Voor Hillary Rodham Clinton, de voormalige first lady en senator van de staat New York, bestaat er niet zoiets als een ‘oud’ en een ‘nieuw’ Europa. ‘De banden met Europa moeten worden aangehaald’, meent ze.

Copyright Der Spiegel/Knack. Vertaling: Ingrid Van Daele

‘Vandaag neemt Amerika op internationaal vlak een zeer bijzondere houding aan’, zegt de echtgenote van de vorige president, Hillary Rodham Clinton. ‘Een land dat zich op die manier gedraagt, moet ook bereid zijn, zijn macht aan te wenden, ook al is dat militair. Om die reden heb ik de politiek van de president ten aanzien van Afghanistan en zelfs ten aanzien van Irak gesteund.’ In Living History, haar onlangs verschenen memoires die meteen een gigantische bestseller werden, schetst Clinton een heel ander Amerika dan dat van George W. Bush. Is er volgens haar dan toch nog hoop op een welwillender en coöperatiever Amerika?

Clinton: ‘Onze toekomst en ook die van Europa hangt af van een versterkte samenwerking. Helaas heeft de regering-Bush tal van gelegenheden laten voorbijgaan om sterke internationale relaties op te bouwen en de banden met Europa aan te halen. In plaats van alleen te vertrouwen op onze militaire macht, moeten we onze relaties op een solide basis verder uitbouwen.’

In het hele debat horen we de stem van de Democraten bijna niet. Voor Europa lijkt het wel alsof er in Washington geen oppositie meer bestaat.

HILLARY CLINTON: Na acht jaar in het Witte Huis weet ik dat in het Amerikaanse regeringssysteem de president het voor het zeggen heeft. Wij Democraten moeten het daar maar mee doen. De dramatische gebeurtenissen van 11 september die traumatisch waren voor het land, maken het ons alleen maar moeilijker. Daarom moeten we nagaan hoe we onze stem weer effectief kunnen laten horen. De Democraten die kandideren voor de presidentsverkiezingen van volgend jaar wijzen duidelijk nu al aan waar de president in de fout ging. Het verkiezingsresultaat voor Bush zal wel degelijk krapper uitvallen dan velen denken.

De economische politiek van Bill Clinton was een succes. De Senaat heft deze politiek nu op met het oog op belastingverminderingen. Die komen vooral ten goede aan de betere verdieners en doen een nieuwe schuldenberg ontstaan.

CLINTON: Dat is een tragische fout. De regering voert een achterhaald beleid, gericht op de vraag. Bovendien gaat het in werkelijkheid niet om belastingverlagingen. Wat president Bush wil bereiken, is wat de vroegere Republikeinse regeringen in de jaren tachtig nooit is gelukt: de schuldenlast zo hoog laten oplopen dat er alleen nog plaats is voor landsverdediging. Wie verdrinkt in een zee van begrotingstekorten, heeft geen ruimte om zich in te laten met de sociale problematiek. Het Witte Huis tracht de negatieve effecten van deze politiek te verdoezelen. Maar geleidelijk aan worden ze toch zichtbaar.

In uw boek beschuldigt u de Republikeinen ervan dat ze Bill Clinton niet gesteund hebben in zijn strijd tegen het terrorisme. Hadden de aanslagen van 11 september dan kunnen worden verhinderd?

CLINTON: Op die vraag kan niemand antwoorden. Wel wil ik benadrukken dat mijn man en zijn regering alles in het werk gesteld hebben om efficiëntere wetten door te voeren en meer geld uit te trekken voor de strijd tegen het terrorisme. Maar de Republikeinen hebben dat verhinderd. Europa heeft veel meer ervaring met terreur en treedt dan ook efficiënter op.

Voor de meeste Amerikanen was de oorlog tegen Irak een onderdeel van de strijd tegen het terrorisme. Europeanen zagen echter geen link tussen Saddam Hoessein en Osama Bin Laden. Wie heeft er gelijk?

CLINTON: Bewijzen voor een dergelijk verband zijn er tot vandaag ook niet. Voor de oorlog was er ook geen geloofwaardig bewijs. Pas na de ineenstorting van de Taliban en het verdrijven van Al-Qaeda uit Afghanistan, zijn activisten van Al-Qaeda naar Irak gegaan.

Massavernietigingswapens, de doorslaggevende reden voor de oorlog, zijn er niet gevonden.

CLINTON: Ik heb een enquêtecommissie in het Congres aangevraagd, in de hoop dat daarover duidelijkheid ontstaat. Niet alleen om het verleden uit te klaren, maar ook voor onze eigen toekomst – onze toekomst onder deze regering. Als ze militair geweld tegen terroristen plant, willen we er zeker van zijn, dat haar beslissingen gestoeld zijn op de juiste informatie.

Heeft deze regering een probleem van geloofwaardigheid?

CLINTON: Het is niet zozeer de president wiens geloofwaardigheid op het spel staat. Het zijn veeleer de geheime diensten waarover vragen worden gesteld. Hoe dan ook, de feiten moeten onderzocht worden. De regering heeft haar politieke koers plots omgezet in een strategie van preventieve aanvallen, waarmee ik niet akkoord kan gaan. Als ze in uitzonderlijke omstandigheden toch noodzakelijk zijn, moeten we ten volle kunnen vertrouwen op de nauwgezetheid van de geheime diensten.

Betekent dit dat de oorlog tegen Irak onder valse voorwaarden gevoerd is?

CLINTON: Ik kan op deze vraag nog steeds niet met ja antwoorden. De echte vraag luidt immers: hebben we juiste informatie gekregen of zijn de gegevens om militaire of politieke redenen bijgestuurd?

In uw boek verwijst u naar uw goede banden met Frankrijk en met president Jacques Chirac. Hoe gevaarlijk is de huidige tweespalt tussen de Verenigde Staten en Europa?

CLINTON: Ik hoop dat onze regering inspanningen zal leveren om opnieuw goede betrekkingen aan te knopen met zowel Frankrijk als Duitsland. We vertegenwoordigen immers nog steeds gemeenschappelijke waarden: we leven in een democratische samenleving, we leven in vrijheid en we steunen medemensen die het minder goed hebben. Dat vormt de kern van de succesvolle maatschappij aan beide kanten van de Oceaan.

De relatie van uw man met Helmut Kohl was kennelijk beter dan die met Gerhard Schröder. Zijn daar redenen voor?

CLINTON: We konden het goed vinden met beide kanseliers. Helmut Kohl beschouw ik wel als een van de politieke zwaargewichten uit de naoorlogse tijd. Hij heeft de politieke weerstand tegen de hereniging van Duitsland overwonnen. Hij begreep hoe belangrijk de rol van Duitsland is voor de Europese Unie. En in de gemeenschappelijke munt zag hij een mogelijkheid om het Europese continent écht samen te smelten.

Veel Amerikanen zien de Duitse houding ten aanzien van de oorlog tegen Irak als een vorm van ondankbaarheid.

CLINTON: Ik denk dat heel wat Amerikanen de rol van Duitsland niet precies kennen. Het land heeft zijn houding wat betreft de internationale inzet van de Bundeswehr op relatief korte tijd grondig bijgestuurd. In Kabul bijvoorbeeld leiden Duitse soldaten politie en militairen op. In Bosnië en in Kosovo hebben ze ons gesteund. Ik zou het appreciëren mochten de media een vollediger beeld schetsen van deze feiten. Het is in elk geval begrijpelijk, dat de Amerikanen op meer Duitse steun gerekend hadden voor Irak.

Maakt u ook een onderscheid tussen het oude en het nieuwe Europa?

CLINTON: Europa is Europa. De ware uitdaging bestaat erin hoe we in de toekomst met een machtig en economisch succesvol Europa kunnen samenleven.

Uw carrière en die van uw man ziet u als de verwezenlijking van de Amerikaanse droom. Waarom kregen jullie dan toch met zoveel tegenstand af te rekenen?

CLINTON: Toen Bill president werd, had de Republikeinse Partij er geen rekening meer mee gehouden dat er ooit nog een Democratische president aan de macht zou komen. Ondanks een onderbreking tijdens de ambtsperiode van Jimmy Carter hadden ze na 24 jaar het gevoel dat ze het Witte Huis voor altijd veroverd hadden. Toen Bill president werd, heeft dat heel wat reacties uitgelokt.

De conservatieven zagen jullie als weerzinwekkende parvenu’s?

CLINTON: Inderdaad. Hun persoonlijke aanvallen hebben ze dan ook om politieke redenen aangewend. Noch in 1992 noch in 1996 hadden ze Bill in de verkiezingen kunnen verslaan. Ook mijn verkiezing tot senator in 2000 konden ze niet verhinderen. Daarom probeerden ze ons te raken op persoonlijk vlak. De werkelijkheid draait om twee belangrijke discussiepunten: hoe Amerika in eigen land en binnen de internationale gemeenschap moet handelen.

De eerste zin in uw boek luidt: ‘Ik ben niet als first lady of als senator geboren.’ Bent u dan geboren om presidente te worden?

CLINTON: Ik kandideer niet voor het presidentschap. Ik ben heel gelukkig als senator. Vanuit die positie kan ik me verder inzetten voor wat ik beschouw als de mening van de meerderheid van de Amerikanen.

‘Bush wil de schuldenlast zo hoog laten oplopen dat er alleen nog plaats is voor landsverdediging.’