In ‘De Kroonraad’ geven vooraanstaande politici hun opinie over de actualiteit. Deze week Karel Van Miert over de nieuwe regering-Bush, Iran en Irak, Kroatië en de EU, en over de euthanasiewet in België.
Mijnheer Van Miert, in Washington heeft George W. Bush de eed van president afgelegd. Zal zijn tweede ambtstermijn verschillen van zijn eerste?
KAREL VAN MIERT: Ik vermoed van niet. Het Amerikaanse beleid staat bol van cynisme en schizofrenie. Er wordt geschermd met grote woorden als ‘vrijheid’ en ‘democratie’, nu komt daar nog ‘dialoog’ bovenop, maar in de praktijk is daar niets van te merken. Het unilateralisme blijft langs alle poriën naar buiten stromen. En er zijn wellicht maar weinig Amerikaanse presidenten geweest die zich zo lieten beïnvloeden door religieus geïnspireerde conservatieven, als George W. Bush. Het godsdienstig fundamentalisme doet zich niet alleen voor in de islamwereld, ook in de Verenigde Staten is het helaas aanwezig, en de uitingen ervan zijn zorgwekkend.
Tegenover Europa zullen de Amerikanen wel een wat diplomatischer discours hanteren. Volgende maand komt Bush in plaats van één dag al drie dagen naar Brussel om stroop aan de baard van de Europese Unie te smeren. Vooral omdat Europa een belangrijke rol speelt in de vorming van de wereldopinie. Maar op het terrein verandert er niets en gaan de Amerikanen verder zoals ze al vier jaar bezig zijn. Ook de tweede regering-Bush redeneert volgens de oude filmtraditie van ‘de goede en de slechte’, en de ‘goede’ vindt dat hij zijn oekazes aan alle anderen mag opleggen.
De grootste verandering in de regering is de vervanging van Colin Powell door Condoleezza Rice op Buitenlandse Zaken.
VAN MIERT: Dat is geen verbetering. Ik was geschandaliseerd toen ik Rice hoorde verklaren dat de catastrofe in Azië ‘a marvellous occasion’was om de Amerikaanse politiek daar te laten gelden. Wat voor cynische mensen zijn het toch, die zo redeneren? Aan de ene kant verkondigt ook Rice de dialoog, maar in dezelfde moeite door brandmerkt ze wel zes landen als ‘voorposten van de tirannie’. De Amerikanen zijn altijd nogal selectief geweest met hun classificatie van ‘schurkenstaat’. Dat zijn meestal landen die niet aan de hand van de VS willen lopen en waartegen dan blijkbaar alles is toegelaten. In naam van hun vrijheid en democratie hebben ze indertijd in Vietnam zelfs een echte genocide aangericht. Dergelijke mensen zijn ook steevast blind voor de feiten. Ze missen de moed om de werkelijkheid onder ogen te zien en hun fouten te corrigeren. Vandaar dat de Amerikanen altijd weer dezelfde fouten maken.
Iran wordt naar voren geschoven als de nieuwe vijand. Volgens journalist Seymour Hersh zijn de Special Forces al mogelijke doelwitten aan het uitkiezen. Durven de Amerikanen na Irak ook Iran aanvallen?
VAN MIERT: Voor mij is één ding duidelijk: Israël zit achter die vernieuwde hetze tegen Iran. Het heeft er al ooit nucleaire installaties gebombardeerd. Gezien de enge en soms bijna absurde binding tussen de regering in Israël en de haviken in de VS, mag je er zeker van zijn dat er weer iets broeit. Ik houd mijn hart vast. Je zou zeggen dat ze na Irak hun les geleerd hebben, maar ook voor die knoeiboel zijn ze blind. Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk hebben namens de EU geprobeerd de Iraniërs te doen stoppen met hun nucleaire programma’s, maar die inspanningen zijn tevergeefs als de VS nu met geweld beginnen te dreigen en pleiten voor een verandering van het regime. Doorgaans leidt dat alleen tot een verharding van dat regime. In Teheran heerst naar onze normen geen democratie, maar er zijn wel stromingen aanwezig die daarnaar streven. Die kun je aanmoedigen en steunen, maar de geschiedenis heeft helaas geleerd dat het totaal verkeerd loopt als de Amerikanen er hun steentje gaan bijdragen. Zeker als hun militairen komen helpen om de democratie te vestigen.
In Irak zijn er volgend weekend verkiezingen.
VAN MIERT: Die gaan enkel door omdat de Amerikanen het lang geleden in het wilde weg beslist hebben. Alle elementen wijzen uit dat verkiezingen op dit moment geen enkele zin hebben, maar uit vrees voor nieuw Amerikaans gezichtsverlies moeten ze hoe dan ook plaatsvinden. Stel je voor dat de macht in handen komt van de huidige interimpremier Iyad Allawi. Hij is zelf terrorist geweest, maar marcheert nu onder de Amerikaanse vlag. Wie kan geloof hechten aan zo’n figuur? Als dat de democratie is die Irak te wachten staat, dan zijn ze niet veel opgeschoten.
De golf van terreur zal niet ophouden na zondag. Men is hoe langer hoe meer de condities voor een burgeroorlog aan het creëren. Mede door deze verkiezingen wordt de belangrijke soennitische minderheid compleet gealiëneerd, en lang niet alle sjiieten staan aan de kant van Amerika, om van de al eerder bedrogen Koerden niet te spreken. Er is in Irak een brede golf van weerstand tegen de Amerikaanse bezetter en tegen de regering die door die bezetter in het zadel wordt geholpen. Vandaar de onophoudelijke reeks van aanslagen. Dat kan alleen omdat de terroristen de latente steun hebben van de bevolking, anders houden ze het zo lang niet vol. Maar ook dat weigeren de Amerikanen, en zeker de neo-conservatieven in Washington, onder ogen te zien.
En laten we er op blijven hameren dat er in Irak géén massavernietigingswapens zijn gevonden en dat dus het argument voor deze verwoestende oorlog vals was. Men schijnt zich daar niet meer aan te storen, het is hooguit een fait divers geworden. Ik kan daar met mijn verstand niet bij.
In het Duitse Osnabrück is een proces bezig tegen in Duitsland gelegerde Britse militairen, die Iraakse gevangenen gefolterd of vernederd hebben. Zo zit de Britse premier Tony Blair met zijn eigen Abu Ghraib-schandaal.
VAN MIERT: ‘Het is het gedrag van enkelingen die het hele land te schande maken’, verdedigt hij zich. Maar ook dat is het loochenen van zonneklare feiten. Zij die recht en democratie gaan prediken, zijn de eersten die het recht hebben kromgebogen, en die zo de ruimte hebben geschapen waarin wangedrag als tegenover de Iraakse gevangenen kon plaatsgrijpen en zelfs oogluikend getolereerd werd. Tot het bij toeval aan het licht is gekomen en de publieke opinie erdoor geschokt werd.
Dat Blair van al die perikelen geen electorale schade ondervindt, blijft mij verbazen. Als ik hem met zijn engelengezicht verontwaardiging zie spelen, zou ik van woede de muur op lopen. Maar veel Britten zien dat anders. De meerderheid was vooraf nochtans tegen een Britse deelname aan de oorlog in Irak, maar nu schijnen ook zij de ogen te sluiten voor de janboel die men er ginds van gemaakt heeft.
In Kroatië heeft Stipe Mesic de presidentsverkiezingen gewonnen. Half maart beginnen de toetredingsgesprekken met de EU.
VAN MIERT: Eerst komen Bulgarije en Roemenië erbij, daarna zal Kroatië volgen. Dat kan al vóór 2010, op voorwaarde dat de Kroatische regering meewerkt met het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag en onder meer generaal Ante Gotovina uitlevert. Dat is niet vanzelfsprekend, want in Kroatië zelf schrijft men oorlogsmisdaden liefst aan de Serviërs toe. Voor de rest denk ik niet dat Kroatië veel problemen zal hebben om aan de voorwaarden van Kopenhagen te voldoen. En het ligt midden in Europa, net als andere ex-deelstaten van Joegoslavië, die ook nog wel zullen komen aanbellen.
Een ander verhaal is wanneer je te maken hebt met landen die grotendeels buiten Europa liggen, zoals Turkije. Dan ben je bezig met een uitbreiding waarvan je de grenzen niet meer kent. Ik heb met genoegen vastgesteld dat ook de gewezen Duitse bondskanselier Helmut Kohl hiertegen heeft gewaarschuwd. Ik huiver voor de voortvarendheid waarmee men op dit moment almaar nieuwe leden opneemt.
We hebben niet eens een grondwet en of het ontwerp ervan alle nationale referenda passeert, is hoogst onzeker. Ondertussen organiseert men de vlucht vooruit, zonder te weten waar men zal eindigen. Dit alles onder impuls van de Angelsaksische landen, die de EU willen beperken tot een grote handelsmarkt en dus met graagte zien hoe een politiek Europa steeds moeilijker bereikbaar wordt.
Hebt u zelf het idee van een politieke unie opgegeven?
VAN MIERT: Absoluut niet. Het probleem is dat het Verdrag van Nice geen antwoord heeft kunnen bieden op de problemen die met de uitbreiding gepaard gaan. Toch zijn we verplicht met dat verdrag te werken, zolang de grondwet niet geratificeerd is. Ik geef het idee van een politieke unie niet op, maar de realisatie ervan wordt wel steeds moeilijker. We dreigen te verzanden in diplomatiek gedoe, zoals ten tijde van het Congres van Wenen.
In eigen land wijst een opiniepieling in opdracht van de vzw Waardig Sterven uit dat een grote meerderheid van de bevolking positief staat tegenover euthanasie, en de wetgeving wil uitbreiden.
VAN MIERT: Dat is een teken van volwassenheid van de burger, die vooruitloopt op de politiek. Velen zien in hun eigen familie of vriendenkring mensen aftakelen en wegkwijnen, in een uitzichtloos fysiek of mentaal lijden. Soms echt mensonterend. Wat is dan het grootste onrecht: de patiënt uit zijn lijden verlossen, of hem tegen alle gezond verstand in hardnekkig in leven houden? Ook wie in God gelooft, moet zich daar toch vragen over stellen?
Ik denk dat alvast in ons land een zekere wijsheid is gerijpt over vragen in verband met het levenseinde. Het besef groeit dat de nood van de stervende patiënt moet voorgaan op heilige ethische principes, en dat men indien dat verantwoord is ook meer vertrouwen moet schenken aan de directe omgeving van de patiënt. Zij het altijd binnen een vastgelegde procedure en binnen welomschreven limieten, het mag nooit willekeur worden. Maar ik ben er wel voor te vinden om die limieten wat te verplaatsen. Ik heb mijn eigen moeder ook zo’n pijnlijke en langzame dood zien sterven. Ik kan alleen maar zeggen: dat had ze niet verdiend.
Koen Meulenaere
Karel Van Miert : ‘Israël zit achter de nieuwe hetze tegen Iran.’
