Rik Van Cauwelaert
Rik Van Cauwelaert Rik Van Cauwelaert is directeur van Knack.

De paars-groene regering van premier Guy Verhofstadt heeft tot op het laatst haar amusementswaarde op peil kunnen houden. Want het ontslag van Ecolo-minister Isabelle Durant, die het merendeel van haar tijd besteedde aan de uitschakeling van NMBS-baas Etienne Schouppe, en van haar partijgenoot Olivier Deleuze, de staatssecretaris die propere lucht wilde aankopen in Rusland, is van een in de Wetstraat zelden vertoonde extravagantie.

Als we de premier goed hebben begrepen, dan hebben die twee ontslag genomen omdat ze niet instemden met de verschuiving met een vierhonderdtal meter van de nachtelijke vliegroute boven het hoofdstedelijk gewest. Een vliegroute die onderdeel is van een plan voor de nachtvluchten op Zaventem dat pas na de verkiezingen in werking treedt. En dat plan zal wellicht – het valt te hopen voor de inwoners van Vilvoorde, Grimbergen en Meise – door een volgende regering prompt worden geschrapt en vervangen door een veel evenwichtiger spreiding van de nachtvluchten.

De premier wil in de aanloop naar de verkiezingen de indruk blijven wekken dat er stevig geregeerd wordt, en dat het niet is omdat hij tussendoor even op de koersfiets wipt of aanschuift in een uitgelezen restaurant, dat de staatszaken worden verwaarloosd. De opvoering van het afgelopen weekeind moest het beeld van zijn daadkrachtige bestuur versterken.

Zo ook zijn topoverleg vorige week met de Duitse kanselier Gerhard Schröder, de Franse president Jacques Chirac en de Luxemburgse eerste minister Jean-Claude Juncker – zeg maar, de groep van de unwilling – over de uitbouw van een eigen Europese defensie.

Er werden zelfs Belgische verslaggevers bereid gevonden om, zonder in een onbedaarlijke lach te schieten, de premier over dat militaire probleem te ondervragen. Terwijl hun buitenlandse collega’s, althans volgens The Economist, hun gegiechel nauwelijks onderdrukten wanneer hen tijdens een persbriefing werd uitgelegd dat die nieuwe Europese defensiemacht zou steunen op de inzet van Belgische commandotroepen en Luxemburgse verkenners.

De Groene Amsterdammer had het over ‘het gebrul van muizen’. De aardigste omschrijving van de bijeenkomst van Verhofstadt met Schröder, Chirac en Juncker was nog die van een Duitse televisiecommentator, die sprak van ‘ de pralinetop‘.

Maar er is een begin aan alles. En, zoals gewezen Europees commissaris Karel Van Miert achterin dit blad zegt, als we al zouden beginnen met de huidige militaire middelen samen te voegen en op elkaar af te stemmen, dan zou de efficiëntie en de kracht van de Europese defensie aanzienlijk worden verhoogd.

Hoewel, voorstellen voor een efficiëntere aanwending van de Europese defensiemiddelen zijn niet nieuw. Eerder al lanceerden de Britten soortgelijke initiatieven, maar zij werden op het continent straal genegeerd, want suppoosten van de Amerikaanse belangen binnen de NAVO.

Intussen besteden de Verenigde Staten bijna drie keer meer aan defensie dan alle landen van de Europese Unie samen, en zeven keer meer dan de vier die vorige week in Brussel vergaderden. Zelfs het Verenigd Koninkrijk, niet uitgenodigd voor de pralinetop, geeft voor landsverdediging bijna het dubbele uit van wat ze daar in Frankrijk voor over hebben.

Dat de Belgische diplomatie zo nauw aansluit bij de Franse zal niemand verwonderen. Minister Louis Michel kreeg zijn politieke opleiding van wijlen Jean Gol die vaak en graag naar Parijs trok voor confidentiële gesprekken met vrienden op Quai d’Orsay. Maar voor het overige is het vertrouwen vooral van de kleine landen van de Europese Unie in de agenda van de Duitsers en de Fransen vrij gering. Ook al omdat ze beseffen dat die twee, als het op militair materieel aankomt, weinig te bieden hebben.

Om vredestroepen in Afghanistan te krijgen, moesten de Duitsers vliegtuigen huren in Oekraïne. Terwijl het Franse vliegdekschip, dat naar de Indische Oceaan zou opstomen ter ondersteuning van de coalitie, niet eens de haven van Toulon uit raakte. Zelfs voor vredesoperaties in Macedonië is de Europese Unie aangewezen op NAVO-steun.

Fransen en Duitsers beloofden in Brussel hun defensiebudgetten aanzienlijk te zullen verhogen. Het is maar de vraag of ze zich dat kunnen veroorloven. Zowel kanselier Gerhard Schröder in Duitsland als premier Jean-Pierre Raffarin in Frankrijk krijgen, tot grote ergernis van de Europese Unie, hun begrotingen niet in evenwicht en staan voor een grootscheepse besparingsoperatie. In Duitsland spreken ze nu al van het einde van het Rijnlandmodel.

Zo’n militaire concentratie binnen de NAVO lijkt wegens die beperkingen niet werkbaar. De enige manier wellicht voor Europa om een tegenwicht te vormen waarmee het de Verenigde Staten in de multilaterale pas kan dwingen, is de verdere uitbouw van de economische en technologische voorsprong – de vorming van een civiele wereldmacht, noemde William Pfaff dat in The International Herald Tribune.

Zijn militaire belang heeft West-Europa meer dan tachtig jaar geleden al verspeeld op de slagvelden langs de Somme. Het wordt tijd dat we ons daarbij neerleggen.

Rik Van Cauwelaert

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content