‘De een brengt uit de loopgraven reuma mee, de ander een wereldbeschouwing’, schreef de Duitser Ernst Jünger, auteur van Oorlogsroes, de eerste van zes literaire oorlogsklassiekers die Knack aanbiedt.
In de boekenreeks Oorlogsdomein van de Nederlandse uitgeverij De Arbeiderspers trekt de Eerste Wereldoorlog een breed spoor. Het hoogtepunt in de collectie is Oorlogsroes van Ernst Jünger, de meest controversiële schrijver in de Duitse literatuur. In fel contrast met de meeste literaire verslagen, romans en gedichten die de gruwel en de waanzin van de Eerste Wereldoorlog aanklagen, is Oorlogsroes een verbluffende, krachtig geschreven verheerlijking van het oorlogsgeweld.
Oorlogsroes, de vertaling van In Stahlgewittern, heet het dagboek te zijn dat Jünger bijhield tijdens zijn langdurige verblijf in de loopgraven van het westelijke front in Vlaanderen en Frankrijk. Jünger raakte er een tiental keren gewond, maar keerde steeds terug naar het strijdgewoel. Na de slag bij de Somme kreeg hij voor zijn bravoure de hoogste Duitse militaire onderscheiding Pour le mérite opgespeld.
Ernst Jünger vierde zijn twintigste verjaardag op 29 maart 1915 in het Pajottenlandse Herne, waar hij ingekwartierd lag. Vandaar ging het naar het front, naar Les Eparges, niet ver van Verdun. Tot dan had de ongeduldige Jünger geen tegenstander gezien. Pas later wachtte hem ‘het hoogtepunt van de strijd bij het verschijnen van golven aanvallers op het vrije veld dat beslissende, moordende ogenblikken lang de chaotische leegte van het slagveld opheft’.
Van dat ongeduld om zo snel mogelijk aan het front te zijn, is ook sprake bij Robert Graves in diens Dat hebben we gehad. Robert Graves citeert het bekende vers van de oorlogsdichter Siegfried Sassoon.
‘ Op deze twee verlaat ik mij,
Broeder Lood en Zuster Staal’
Het had uit de pen van Ernst Jünger kunnen komen, maar dan niet als satire, zoals bij Sassoon. Net als de bekende monoloog uit de oorlogsfilm Apocalypse Now van Francis Coppola, waarin luitenant-kolonel Bill Kilgore, gespeeld door Robert Duvall, zegt: ‘Ik ben dol op de geur van napalm in de ochtend.’ Aan het scenario van die film werd meegewerkt door Michael Herr, auteur van een andere oorlogsklassieker, Verslagen uit Vietnam.
Alleen, bij Jünger ging het niet om napalm maar om ‘de zware, zoetige lijkengeur’. Vermengd met de prikkelende walm van springstof, schreef Jünger, veroorzaakt die lijkengeur ‘een bijna helderziende opwinding, zoals alleen de onmiddellijke nabijheid van de dood weet op te wekken’.
Reuma of andere kwalen bracht Ernst Jünger alvast niet mee uit de loopgraven. Hij werd net geen 103.
UIT DE REEKS OORLOGSDOMEIN SELECTEERDE KNACK: ERNST JüNGER, OORLOGSROES; JOHN SOMMERFELD, VRIJWILLIGER IN SPANJE; GER LEDING, VERGELDING; MICHAEL HERR, VERSLAGEN UIT VIETNAM; ANNE NIVAT, HET TSJETSJEENS LABYRINT; ROBERT GRAVES, DAT HEBBEN WE GEHAD.
VERKRIJGBAAR VOOR 6,00 EURO PER STUK BIJ STANDAARD BOEKHANDEL BIJ AFGIFTE VAN DE KNACK-VOORDEELBON.
Rik Van Cauwelaert
