Koen Meulenaere
Koen Meulenaere Van 1991 tot 2012 de satiricus van Knack

In de Kroonraad van Knack geven vooraanstaande politici hun opinie over de actualiteit. Deze week Freddy Willockx over de cipiersstaking, de vogelpest, de balans van paars-groen, de nasleep van de oorlog in Irak, en de Europese Conventie.

nMijnheer Willockx, met de staking van de cipiers staat de overbevolking in de gevangenissen eens te meer in de schijnwerpers.

FREDDY WILLOCKX: Minister van Justitie Marc Verwilghen wekt de indruk paniekvoetbal te spelen met maatregelen waarvan de samenhang mij soms ontgaat. Het probleem van de overvolle gevangenissen oplossen, is wel ingewikkelder dan sommigen laten uitschijnen. Een minister van Justitie zou eerst moeten definiëren wie wel en wie niet in de cel moet. Er zijn argumenten om geïnterneerden, jongeren, illegalen, drugsverslaafden en anderen niet in een traditionele gevangenis op te sluiten. Maar hier komen dan gewesten en gemeenschappen in de discussie, en als zo vaak moet men ook rekening houden met de communautaire gevoeligheden.

Het probleem is niet nieuw, de verantwoordelijke minister mag zich niet verschuilen achter de collega’s van Begroting en Ambtenarenzaken. Die twee moeten per definitie zuinig zijn en over hun uitgaven waken, je moet de ministerraad maar overtuigen dat wat je vraagt noodzakelijk is. Een sterk minister kan dat. Verwilghen heeft de voorbije jaren wel inspanningen gedaan voor bijkomende aanwervingen, in die zin doen de stakers hem wat onrecht aan. Maar een staking los je niet op met een paar onbesuisde ingrepen.

Het misbruik van de voorlopige hechtenis vergroot de kwaal.

WILLOCKX: Dat klopt, maar het is een tweesnijdend mes. Als een opgepakte kruimeldief door de onderzoeksrechter meteen weer wordt vrijgelaten, schreeuwt de publieke opinie ook moord en brand, en niet altijd ten onrechte. We moeten blijven vertrouwen schenken aan het oordeel van onafhankelijke magistraten. De scheiding der machten verhindert de politiek gelukkig om bevelen te geven aan de magistratuur. De praktische uitvoering van het detentiebeleid is wel de verantwoordelijkheid van de politiek.

In de marge van dit conflict pleit Steve Stevaert voor de afschaffing van de wet- Lejeune. Hij wil een vaste strafmaat die niet kan worden verkort, en een verlenging voor wie zich niet gedraagt.

WILLOCKX: Zoals gewoonlijk vertrekt Stevaert van het gezond verstand en vereenvoudigt op ingenieuze wijze een ingewikkeld probleem. Ik vind zijn idee de logica zelve. Tegenover het psychologische voordeel dat de wet-Lejeune biedt aan de gevangenen, staat het minstens even grote nadeel dat veel rechters de straf optrekken omdat ze de mogelijke toepassing van de wet-Lejeune al incalculeren. Steve Stevaert is onze nieuwe partijvoorzitter en de specialisten zullen zich moeten aanpassen aan zijn aparte manier van analyseren en synthetiseren.

Net als de dioxinebesmetting vier jaar geleden confronteert de vogelpest ook deze aftredende regering met een crisis in de voedselveiligheid.

WILLOCKX: In tegenstelling tot haar aanpak van de cipiersstaking, treedt de regering hier wel goed op. Drastisch waar het moet, soepel waar het kan. Ze speelt kort op de bal, werkt pro-actief en communiceert sterk. Dat is de politieke verdienste van minister van Volksgezondheid Jef Tavernier, maar het is ook te danken aan de grote vakbekwaamheid van dokter Piet Vantemsche. Die heeft van dichtbij meegemaakt wat vier jaar geleden met de dioxine fout is gelopen, en hij is van goudwaarde geweest toen ikzelf als regeringscommissaris België moest verdedigen in het Europees Veterinair Comité. Einde ’99 was Vantemsche zo verbolgen over de parlementaire onderzoekscommissie dat hij is opgestapt. Ik heb toen zijn verdediging opgenomen en ik ben blij dat de regering hem heeft benoemd tot hoofd van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen. Hij is de juiste man op de juiste plaats.

Treedt Europa minder streng op tegen Nederland dan vier jaar geleden tegen België?

WILLOCKX: Ik vermoed dat Nederland Europa sneller heeft ingelicht dan België. De harde reactie van de Commissie toen was in de eerste fase begrijpelijk. Nadien heb ik zelf met Europa een dading afgesproken, ook juridisch, waardoor wij er al bij al goed afgekomen zijn.

De verkiezingen naderen. Wat zijn volgens u de sterke en zwakke punten van vier jaar paars-groen?

WILLOCKX: Mijn algemene indruk is overwegend positief. De begroting is voort gesaneerd. Het sociaal-economisch beleid was meer dan behoorlijk. Inzake werkgelegenheid zijn we jammer genoeg geconfronteerd met een conjuncturele neergang, wat nog maar eens heeft aangetoond dat in deze tijden van mondialisering en globalisering de impact van het beleid op de werkgelegenheid veel beperkter is dan dertig of veertig jaar geleden. Maar het sociale beleid van deze regering was zeer goed, met als kroonstuk de maximumfactuur voor de gezondheidszorg. In feite de concretisering van het idee van de sociale franchise, waarmee we tien jaar geleden al op de proppen zijn gekomen. En ook al is het een gemeenschapsmaterie, ik wil terloops toch ook de zorgverzekering aanstippen als een historische stap vooruit. Daarmee wordt de miserie van heel wat kwetsbare mensen, alvast financieel, een flink stuk verlicht.

Verder vind ik het Zilverfonds zowel inhoudelijk als psychologisch een belangrijk instrument om de bevolking te tonen dat schuldafbouw tot iets dient, in dit geval het veiligstellen van de pensioenen. Ook de fiscale hervormingen dragen mijn goedkeuring weg. Je kunt altijd kritiek geven op de verdeling van de belastingverminderingen, maar al bij al denk ik dat daarin een aanvaardbaar evenwicht is gevonden.

Wat waren de zwakke punten?

WILLOCKX: Justitie had meer vooruitgang moeten boeken, al is het een moeilijk departement. Binnenlandse Zaken is moeizaam van start gegaan, maar heeft bijvoorbeeld wel, dankzij de doorzettingskracht van Pascal Smet op het commissariaat-generaal, de asielinstroom kunnen beperken en heeft een vrij evenwichtig asielbeleid gevoerd. Maar ronduit zwak was het beleid in de overheidsbedrijven. De manier waarop bij De Post en de NMBS een nieuw management is ingevoerd, en de beeldvorming errond, was weinig verheffend. Dat geldt ook voor het faillissement van Sabena, al voeg ik er meteen aan toe dat dit een collectieve verantwoordelijkheid is, het is te gemakkelijk alleen minister Rik Daems daarop af te rekenen. Tenslotte moet ik herhalen dat ik geen voorstander ben van de gehanteerde opendebatcultuur. Ik begrijp dat daardoor iedereen zijn profiel kan behouden, maar de bevolking verkiest een stevige homogene regeringsploeg boven een kakofonie.

De Copernicus- en de politiehervorming zijn twee erfenissen van de vorige regering. Zijn die goed doorgevoerd?

WILLOCKX: Ik vind van wel, maar het gaat om ingrijpende veranderingen die nog niet voltooid zijn. Luc Van den Bossche heeft de basis voor een moderner management in de administratie ingevoerd. En van de politiehervorming begin je op het terrein resultaten te zien. Alleen al het bundelen van de lokale politierecherche en de vroegere BOB leidt tot een grotere ophelderingsgraad van de misdaden. En de notie basispolitiezorg begint door te dringen, al is dat allemaal wat moeilijker in politiezones met meerdere gemeenten.

De hervorming is wel duurder geweest dan men had geraamd, maar in mijn eigen stad zie ik toch dat onze politiebegroting 2002 zo goed als in evenwicht is. Daar hebben we met de gemeentebesturen hard voor gevochten, al is minister Antoine Duquesne ook niet altijd correct behandeld. De meerderheid van CD&V-burgemeesters heeft er duidelijk een oppositiespel van gemaakt. Met de mammoetwet heeft men te veel toegegeven aan de vakbonden, maar onder impuls van veiligheidsadviseur professor Brice De Ruyver is er toch snel vooruitgang geboekt. We moeten nu ophouden met zeuren en de troeven van de hervorming in de praktijk uitspelen.

Wat is uw oordeel over de buitenlandse politiek?

WILLOCKX: Positief. Men heeft zich sterker geprofileerd dan vroeger. Dat brengt voor een klein land soms nadelen mee, maar die neem ik erbij. Ik houd niet van te veel onderworpenheid aan de groten der aarde, en ik vind dat Louis Michel zich consequent en moedig heeft opgesteld. Ik had meer verwacht van ons Europees voorzitterschap, maar dat is gekortwiekt door de aanslagen van 11 september.

Mag paars-groen voortgaan?

WILLOCKX: Ik heb één voorbehoud. Om paars te laten functioneren, heb je een goede conjunctuur nodig. Ik ben wat banger van paars wanneer de economische crisis zou verergeren en er aanzienlijke besparingsmaatregelen nodig zouden zijn.

De gevechten in Irak zijn uitgedoofd. Hoe kijkt u op deze oorlog terug?

WILLOCKX: Ik ben nog altijd geschandaliseerd door het eenzijdig optreden van de Amerikanen, het negeren van de Verenigde Naties, het negeren van belangrijke minderheden in de NAVO, en het negeren van een meerderheid in de Europese Unie. Ik blijf ook geschokt dat een zogenaamd socialistische leider als Tony Blair daaraan heeft meegewerkt.

De oorlog is voorbij, maar de miserie ter plaatse niet. De doden, de vernielingen, de plunderingen… we mogen daar niet achteloos overheen stappen. Het lijkt alsof de Amerikanen de post-oorlogsperiode hebben onderschat. Op de Koerden na is de bevolking hen niet gunstig gezind, en als het godsdienstfanatisme opbloeit, zou er wel eens een tweede Iran kunnen ontstaan. Dat het regime van Saddam omvergeworpen is, zal niemand betreuren, en als de Amerikanen door hun Rambo-gedrag een verzoening in het Midden-Oosten of het inbinden van Noord-Korea kunnen afdwingen, des te beter. Maar dat neemt niet weg dat de principes die aan hun acties ten grondslag liggen een aanfluiting zijn van de internationale rechtsorde.

In de Europese Conventie is andermaal beroering ontstaan door voorstellen van voorzitter Valéry Giscard d’Estaing. Ze zijn nadien afgezwakt, maar Giscard wil hoe dan ook het gewicht van de Europese Raad en dat van de grote landen verhogen.

WILLOCKX: Giscard probeert een keuze in Frans-Duitse richting op te dringen, hij wil minder macht voor de Commissie en meer voor de Raad, die hij bovendien een permanent voorzitterschap met grote invloed wil toekennen. Hij wil ook de werking van het Europees parlement doen verwateren door een Congres waarin ook de nationale parlementen vertegenwoordigd zijn. Dat alles gaat in tegen de geest van een federaal Europa. En ondertussen horen we niets over het verminderen van het aantal beslissingen met eenparigheid, wat nochtans de conditio sine qua non is voor het efficiënt functioneren van de uitgebreide EU.

Ik zie tot mijn spijt drie nieuwe breuklijnen. De Britten, die in het begin actief meewerkten in de Conventie, zijn teruggevallen op hun oude stelling van een economisch maar geen politiek Europa. En ze krijgen de steun van Spanje, niet toevallig hun bondgenoot in de kwestie Irak, en ook van Polen, de grootste van de tien nieuwe lidstaten. Een tweede breuklijn doet zich voor tussen wie de Commissie een sterke uitvoerende kracht wil geven, en wie dat wil afzwakken. Een derde breuk is die tussen de grote en de kleine lidstaten. Ik zie niet in hoe je die tegenstellingen gaat lijmen. De EU mist een grote personaliteit met een project. Sinds het driespan Mitterrand-Kohl-Delors boeren we achteruit. Met Jacques Santer is indertijd een zwakke Commissievoorzitter gekozen omdat men schrik had van de daadkracht van Jean-Luc Dehaene. En Romano Prodi is meer pragmaticus dan visionair. Ik ben een levensoptimist, maar in het Europa dat men nu dreigt te maken, zie ik weinig lichtpunten.

Koen Meulenaere

freddy willockx: ‘om paars te laten functioneren, heb je een goede conjunctuur nodig.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content