De bankencrisis laat blijvende sporen na in de overheidsbegroting.
De regering-Van Rompuy rondt deze week de eerste controle van de begroting voor 2009 af. De overheidsbegroting zal volgens de jongste ramingen van de Nationale Bank eindigen in een tekort van 3,3 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Dat komt overeen met 11,5 miljard euro. Door de economische crisis zullen de belastingontvangsten bijna 8 miljard lager uitvallen dan de cijfers waarmee minister van Financiën Didier Reynders (MR) vorig najaar nog uitpakte. De sociale zekerheid duikt voor 1,9 miljard in het rood (minder sociale bijdragen, minder inkomsten van btw-gelden en meer werkloosheidsuitgaven).
De regering-Van Rompuy waagt zich niet aan grote correcties of drastische ingrepen om een budgettaire ontsporing te vermijden. Dat zou ingaan tegen de mantra over ‘de nood aan stabiliteit en vertrouwen’ om aan de economische crisis het hoofd te bieden. Goed vier maanden voor de regionale en Europese verkiezingen wil ook geen enkele regeringspartij tekenen voor onpopulaire besparingsmaatregelen. Dat zal voor daarna zijn.
In de begroting van 2009 weegt eveneens het kostenplaatje van het herstelplan door. Dit jaar vergen de diverse maatregelen van dat plan 2 miljard. Naar Europese maatstaven blijft dat een bescheiden inspanning, maar meer is niet mogelijk omdat ons land een zware overheidsschuld torst. Eind dit jaar zal de schuldenberg opnieuw gestegen zijn tot bijna 95 procent (of goed 330 miljard). Dat is evenveel als vijf jaar geleden en 10 procent meer dan eind 2007.
Een niet onbelangrijk deel van die toename is te wijten aan de financiële middelen die de federale en regionale overheden sinds oktober vorig jaar ter beschikking hebben gesteld om de banken (Fortis, Dexia, Ethias en KBC) overeind te houden. De totale kapitaalsinjectie sindsdien bedraagt meer dan 25 miljard euro (of 7,2 procent van het bbp). In de begroting van 2009 kost die inspanning bijna 950 miljoen aan extra rentelasten (550 miljoen daarvan houdt verband met het Fortisdossier).
Maar voor de belastingbetaler is dat niet de enige rekening van de kredietcrisis. Die kan nog andere bressen in de begroting slaan. In de afwikkeling van het Fortisdossier bijvoorbeeld wordt tussen de Belgische overheid (als eigenaar van de Fortis Bank), de Fortis Holding en tot nader order ook nog PNB Paribas keihard gebikkeld over wie opdraait voor een pakket van toxische of rommelkredieten (10,4 miljard). Bovendien hebben de banken voor honderden miljarden aan overheidswaarborgen bedongen. Daarvoor betalen ze weliswaar premies, maar als die waarborgen ook effectief verleend moeten worden, is het hek budgettair helemaal van de dam. Het gaat niet alleen om bedragen die een veelvoud van het bbp zijn. In dat geval komt ook de kredietwaardigheid van ons land in het gedrang, met als gevolg hogere tarieven als de overheid geld wil lenen. Tegelijk wordt het terugdringen van de schuldenlast nog veel moeilijker en duurder.
Patrick Martens
