Alexei Loebimov, of de elasticiteit van het historisch bewustzijn.
Wie of wat ons aan het hart ligt, maakt ons niet zelden rabiaat en onverdraagzaam. Op zich is dat niet slecht: we beschermen er onze heiligdommen mee. Muzikanten kunnen in dat opzicht heel fel zijn: idealiter zijn ze immers muziek- liefhebbers die bovendien een grote kennis en levendige herinneringen hebben aan jaren van bikkelhard studeren – de prozaïsche maar noodzakelijke voorwaarde voor wie het Land van de Dichter wil betreden.
Ik herinner me Herman Krebbers, de leraar van violist Frank-Peter Zimmermann, die geen kritiek op grote muzikanten kan verdragen en enkele jeugdige cellisten die zich smalend over Yo-Yo Ma uitlieten nogal bot aanmaande om te gaan studeren. Ik herinner me jazzpianist Ron van Rossum, die een muzikant laatdunkend hoorde doen over Keith Jarrett en hem toevoegde: ‘Jarrett heeft elke minuut een idee zoals jij er in je hele leven graag één hoopt te zullen hebben.’ Auw.
Een muzikant kan maar beter ook een virtuoze luisteraar zijn, maar jammer genoeg vallen een goed oor en een bruikbare muzikale empathie niet onverdeeld samen met de fysieke kwaliteiten die een musicus moet hebben. Een week of twee geleden beklaagde Jos van Immerseel, onze beroemde voorvechter van historisch instrumentarium en weinig meer dan dat, zich erover dat mensen maar naar ‘Lang Lang en Vladimir Horowitz blijven luisteren’. Lang Lang, die in Duitsland Kurz Kurz en in Frankrijk Klang Klang wordt genoemd, op één hoop met Horowitz, overigens geen idool van me maar ontegensprekelijk een van de grootste klankmeesters onder de twintigste-eeuwse pianisten. Je kunt de epoque haten waarvoor hij staat – al is ook dat verloren energie -, maar het moet toch niet onnozel worden. Denk ik zo.
Even geleden hoorde ik overigens een recital van Alexei Loebimov dat zeker op Van Immerseels toorn had kunnen rekenen. Bij Bozar speelde Loebimov Beethoven, en de bedoeling was om dat op een contemporaine pianoforte te doen. Hij was echter niet tevreden over het hem aangeboden instrument in die specifieke zaal, en koos voor een vleugel uit de jaren 1870. Een halve eeuw na Beethovens dood. Wat een interessante, anachronistische draai. Maar het siert Loebimov: hij koos voor het oor en voor de ervaring, niet voor de encyclopedische boekhoudkunde.
Loebimov heeft niet lang geleden Beethovens laatste drie klaviersonates opgenomen bij Zig Zag Territoires. Ook de farizeeërs zullen hun toestemming geven: hij speelt op een fenomenaal instrument uit Beethovens stervensjaar. Maar wat de plaat zo fantastisch maakt – zonder twijfel een sleutelplaat voor wie van Beethoven houdt – is en blijft de lezing van Loebimov, die historisch bewustzijn en intelligentie combineert met het oor en de ergonomie van twee extremen uit de Russische klaviertraditie: Maria Joedina en Heinrich Neuhaus. Zijn leraars.
OUTHERE VAN ALEXEI LOEBIMOV IS UIT BIJ ZIG ZAG TERRITOIRES (ZZT 110103).
Rudy Tambuyser
