De Kroonraad van Knack bestaat uit Mark Eyskens, Paul Muys, Jacques Rogge, Erik Suy, Monika Van Paemel en Etienne Vermeersch.
Mijnheer Muys, de vrije dag van 11 november verplicht ons vroeg af te sluiten. In het binnenland zorgen nieuwe overstromingen voor verhevigde verontwaardiging.
Paul Muys: Men kon moeilijk verwachten dat een infrastructuurbeleid in enkele weken tijd compleet zou worden omgegooid. Buurlanden kampen met dezelfde ellende, wat de schuld van onze overheid enigszins verlicht. Het zal tijdrovend en geldverslindend zijn om deze scheefgegroeide situatie recht te trekken. Kanalisering en afwatering zijn blijkbaar verkeerd doorgevoerd, en vooral het dichtbevolkte noorden des lands lijdt onder het slordig omspringen met de eigen bodem en het gebrek aan ruimtelijke ordening. Er is te weinig visie en planning geweest. Niemand wou een gracht voor zijn deur, er moesten overal riolen komen, er is gebouwd in het wilde weg. Men heeft water en afvalwater niet onder controle gekregen.
Ook in het buitenland slaat de natuur toe. De orkanen in Midden-Amerika eisen tienduizenden doden en miljoenen daklozen. Is dat toeval?
Muys: Orkanen zijn van alle tijden. We zijn zowel met jongens- als meisjesnamen al het hele alfabet afgegaan. Maar het geheugen van de mensen is kort. Ik geloof de specialisten van het KMI, die ervoor terugdeinzen om het huidige natuurgeweld aan de klimaatverandering toe te schrijven. Een klimaat verandert niet zo snel. Er wordt een lichte opwarming van de aarde vastgesteld, maar niet in die mate dat de halve poolkap wegsmelt en daardoor overal de rivieren overstromen. Vorig jaar waren er weinig orkanen, en werden we geconfronteerd met droogte en bosbranden. Dit jaar schijnt de natuur dat te compenseren.
In de politiek heeft Luc Van den Brande, in The Guardian, het einde van België in het vooruitzicht gesteld tegen 2020.
Muys: Van den Brande zou graag het gewicht van zijn eigen regering en functie vergroten, maar hij neemt zijn wensen voor werkelijkheid. Wij zijn een van de weinige landen in de wereld waar er zo weinig zin voor federale loyauteit heerst. Onze staatshervorming, overigens doorgevoerd in een sfeer van totaal democratisch deficit, was er niet om te verenigen maar om te scheiden. Waar we op die manier uitkomen, zal mee bepaald worden door de ontwikkeling van Europa. Intussen zijn de natiestaten levend en wel, en is het onverstandig om onze eigen politieke structuren overboord te gooien. Er wordt neerbuigend gedaan over de Belgische constructie, die vergissing uit 1830, maar die vergissing is ondertussen heel wat ouder dan vele staten rondom ons, en heeft al die tijd twee zeer verschillende gemeenschappen doen samenleven zonder dat één druppel bloed is gevloeid. En in de eerste helft van deze eeuw genoot België wel degelijk internationaal prestige. Niet enkel door het koloniaal bezit, ook door de industriële, culturele en wetenschappelijke ontwikkeling. Velen zullen deze vaststelling weghonen met het argument dat de Belgische staat op dit moment niet meer deugt, en dat de vele dysfuncties een gevolg zijn van een communautaire blokkering. Maar ik betwijfel dat.
Het probleem van een Vlaamse afscheuring is en blijft Brussel.
Muys: Dat geldt ook voor Wallonië. Brussel is België, en België is Brussel. Ik heb in de Vlaamse strijdtaal nooit een werkbare oplossing voor Brussel gehoord. Het is niet met zijn Vlaams parlement en zijn Martelarenplein dat Van den Brande de Vlaamse aanwezigheid in Brussel zal vrijwaren. Het verlenen van gemeentelijk stemrecht aan EU-burgers, zonder garanties voor de Vlaamse vertegenwoordiging, heeft de eigen onderhandelingspositie wel degelijk verzwakt. Om die nu nog te verkrijgen zullen er toegevingen in de periferie tegenover moeten staan. De taalkwesties in de Brusselse randgemeenten waren in de grondwet verankerd, maar met zijn onnodige rondzendbrief heeft minister Leo Peeters dat anker gelicht. Vlaamse politici doen niet steeds de slimste zetten op het schaakbord. Vlaanderen heeft te veel baat bij Brussel om België zomaar op de helling te zetten. Wat hebben wij aan een Vlaamse staat waarin zich geen enkele internationale stad bevindt? De files uit Antwerpen en Gent zijn het beste bewijs van het belang van Brussel. Het krioelt in Brussel van de internationale bedrijven en organisaties, het is de roeping van die stad om Europees te zijn. Zo een troef geef je, als meerderheid in dit land, niet op. Als we de Van den Brandes laten doen, zullen we van een kale reis terugkomen.
PSC-voorzitter Philippe Maystadt heeft het nieuws gehaald met zijn opwerping om de overheidssteun aan de godsdiensten te herzien.
Muys: Maystadt had het vooral over de identiteit van de PSC, een partij die haar invloed dreigt te verliezen. Het idee van de kerkbelasting is te verdedigen. Het plaatst ieder voor zijn verantwoordelijkheid. Ik durf niet voorspellen wat het effect in ons land zou zijn. De doorsnee Belg is een “vijf-missenkatholiek”: doopsel, eerste communie, plechtige communie, eerste huwelijk en begrafenis. Voor de rest vervreemdt hij van de kerk. Die zou zeker niet meer moeten rekenen op 97 procent van de 14 miljard staatssteun aan de godsdiensten. Ik vermoed dat de kerk die onevenwichtige regeling zelf overtrokken vindt.
Staatssecretaris Reginald Moreels heeft zijn morele steun toegezegd aan de mensen zonder papieren die onderdak hebben gekregen in een paar kerken.
Muys: Moreels was een verruimingskandidaat, het siert hem dat hij in deze delicate materie zijn eigen stem durft laten horen. Of hij gelijk heeft is een andere vraag. Ik vind niet dat men een algemene regularisatie mag afkondigen, bijvoorbeeld voor mensen die vijf jaar in ons land zijn. Dat is een verkeerd signaal, als je eerst strakke criteria voor het asielbeleid hebt opgesteld, zoals onder de ministers Vande Lanotte en Tobback. Je kan daarop kritiek leveren, maar de lijnen waren tenminste getrokken, voor langere termijn. Alleen liep het mis met de praktische uitvoering, met de spijtige dood van Sémira Adamu tot gevolg. Dat drama heeft wellicht tot een versoepeling geleid en meteen gaat het aantal asielaanvragers de hoogte in. Het gaat nog altijd om relatief weinig mensen, maar er zijn er minstens evenveel die clandestien het land worden binnengesmokkeld. Stéphane Schewebach, de directeur van de Dienst Vreemdelingenzaken, stelt dat negentig procent van de asielaanvragers de administratie bedriegen. Men moet dus mensen zonder papieren geval per geval herbekijken, maar wie met opzet jarenlang illegaal hier heeft verbleven, mag daarvoor niet beloond worden.
De bestaande opvangcentra kunnen de vloed asielzoekers niet meer opvangen. En nieuwe centra stuiten op verzet, zoals in De Haan.
Muys: De houding van burgemeester Yvan Catrysse lijkt vooral ingegeven door kleinburgerlijke vooroordelen, die door de feiten elders weerlegd worden. Ik verwijs naar de trammelant indertijd in Lint, en recenter in Kapellen, waar iedereen nu toegeeft dat de overlast van zo’n centrum best meevalt. Dat de toerist uit De Haan wegblijft omdat er honderd asielzoekers in een gebouw verblijven, is een betwistbare veronderstelling. Mensen van wie de aanvraag in behandeling is, moeten menswaardig worden opgevangen. Maar naar buitenuit moet men wel het signaal geven dat België niet het toevluchtsoord van de wereld wil worden, en dat economische vluchtelingen niet welkom zijn, hoeveel begrip je ook kan opbrengen voor individuele gevallen. Of dat egoïstisch is, laat ik in het midden, maar ik denk niet dat er politiek of bij de bevolking een meerderheid is die wel de grenzen wil openstellen.
Het gerecht laat de Securitasbende vrijuit gaan, omdat de feiten verjaard zijn.
Muys: De verjaring is, binnen ons veel geplaagde rechtssysteem, een nieuw element dat niet overeenstemt met het rechtvaardigheidsgevoel van de bevolking. Het principe van de verjaring heeft ongetwijfeld zijn nut, maar als daders van gewelddadige aanslagen vrijuit kunnen gaan dankzij een of andere procedure, dan is die onvolmaakt of verkeerd, daar kan weinig discussie over bestaan. Helaas komen dergelijke fouten in de werking van het gerecht met de regelmaat van een klok aan het licht, en kan de wetgever weinig anders doen dan de bressen proberen te dichten en achter de feiten aanlopen. Om de Securitasbende te vervolgen, is het alvast te laat.
In Antwerpen is de boekenbeurs van start gegaan. Met aandacht voor het werk van Frans- en Duitstalige landgenoten, in Vlaanderen volslagen onbekend.
Muys: De Vlamingen mogen of willen Wallonië niet meer kennen. Dat is jammer voor partners in eenzelfde culturele omgeving. Het lijkt er soms op dat Wallonië enkel dient om vergelijkingen te maken, waarbij wij ons ofwel als slachtoffer ofwel als overwinnaar kunnen profileren. Ik moet deemoedig toegeven dat ik geen Duitstalige Belgische schrijver ken. Van de Waalse auteurs ken ik er enkelen bij naam, maar ik heb ze niet gelezen. Ik vrees dat je de Vlamingen die dat wel hebben gedaan, op de vingers van een paar handen kan tellen. Vlamingen lezen hun eigen literatuur nauwelijks. Het heeft weinig zin elk jaar uit te pakken met ronkende bezoekersaantallen op de boekenbeurs, terwijl het aantal boekhandels schrikbarend afneemt. Ik spreek niet eens van goede boekhandels, want daarvan zijn er in een stad als Antwerpen nog hooguit vier. En die ondervinden waarschijnlijk meer nadeel dan voordeel van het relatieve succes van de boekenbeurs.
In de krant stond een merkwaardige foto van een lange rij belangstellenden voor een gesigneerd boek van Regina Louf, terwijl drie “echte” auteurs naast haar werkloos zaten toe te kijken.
Muys: De beurs teert op “mediavedetten”. Ik weet niet of Leo De Haes zich gemakkelijk voelt met het succes van het boek van Regina Louf. Elke uitgeverij heeft uit economische noodzaak af en toe een kaskraker nodig, maar dit is op het randje. Ik huiver voor het verbieden of censureren van boeken, maar als het om zuivere laster gaat, prevaleren andere principes. En dat veel van wat Louf beweert flagrant in strijd is met de waarheid, is ondertussen door genoeg gerechtelijke instanties aangetoond. Dat die allemaal in een complot zouden meedraaien, kan geen zinnig mens meer geloven.
Tot slot één buitenlands onderwerp. Na de Amerikaanse parlementsverkiezingen behouden de Republikeinen hun meerderheid in het Congres, maar in de plaats van fors te winnen hebben ze zetels verloren.
Muys: Uit deze uitslag maakt men op dat de meerderheid wil dat de politiek zich met ernstige zaken gaat bezighouden. Het hangt er maar van af tot wat je de affaire- Lewinsky reduceert: tot een vlek op haar jurk, of tot het liegen van de president. Dat laatste wordt te gemakkelijk met het eerste onder het tapijt geveegd. Clinton heeft zijn hachje gered, tenminste als de impeachmentprocedure inderdaad wordt stopgezet. En men kan van nu af aan in de startblokken gaan zitten voor de volgende presidentsverkiezingen. De democraten lijken zelfs de poleposition te hebben heroverd, maar in twee jaar tijd kan veel veranderen. De economische situatie, op dit moment in het voordeel van de regering, kan even snel de andere kant uitgaan. Eén ding staat vast: in het Republikeinse kamp heeft Newt Gingrich heel wat prestige verloren. De Bush-brothers zullen, met op kop George Bush junior, het Republikeinse boegbeeld worden. Het prestige van hun vader, de held van de Golfoorlog, kan een voordeel zijn. Maar ondanks die Golfoorlog heeft Bush senior wel de daaropvolgende verkiezing verloren. Als een van de weinige zittende presidenten. De democraten van hun kant zijn doorgebroken in een paar traditioneel Republikeinse staten, en hebben met Al Gore een aanvaardbare voorman. Het wordt een interessante strijd.
PAUL MUYS
Koen Meulenaere
