Stemmingmakerij in Avignon: vonden de pausen NT Gent echt zo slecht?

‘Maakt geen gerucht rond dit graf. Onze zoon is niet dood. Hij slaapt.’ Sinds ik als kind voorbij de zerk met dit opschrift op het kerkhof van Ver-Assebroek liep, staat in mij gegrift dat stilte, geen reactie, geen lawaai, verdacht dicht in de buurt komt van de dood. Vandaag nog ben ik geneigd een kruis te slaan wanneer onder een blog de vermelding ‘0 reacties’ staat. Ik denk: als iemand dat stuk al heeft gelezen, dan heeft hij zijn hand voor zijn gapende mond geslagen, en weggeklikt.

Maar dat alles is duizendmaal minder erg dan een theaterstuk waar geen of slechts een beleefd applaus op volgt. De daders staan immers nog na te trillen op de planken. Ze zijn tot het uiterste gegaan om desnoods het slechtste stuk, de beroerdste regie ter wereld speelbaar te maken. En het publiek, dat tijdens de voorstelling ontelbare keren zacht heeft gekucht, gefrunnikt, geschuifeld of op zijn horloge gekeken, verlaat de zaal in de stilte van het kerkhof van Ver-Assebroek. Dan wil een acteur toch een vadem diep onder de grond zinken om dood te zijn, of heel lang te slapen.

Wat een bevrijding, als in de zaal of openluchtarena de zogenaamde staande ovatie losbarst, beloning voor een gave vertolking van een goed stuk, voortreffelijk geregisseerd – neem nu Seemannslieder van Christoph Marthaler in NT Gent, 2005. Boven dát gevoel gaat niets. Maar vlak daaronder scoort toch ook de grenzeloze opluchting bij de toneelspeler wanneer het publiek het einde van de voorstelling niet heeft afgewacht om luidkeels van gedachten te wisselen over het vertoonde, en de spelers op scène te laten delen in die meningen.

Het gaat dan om een ‘controversiële voorstelling’, beweren kenners. Acteurs kunnen daar doorgaans goed mee leven. Alleen in Vlaanderen is het nooit echt ingeburgerd geraakt. Acteurs en publiek zijn enthousiast handgeklap gewoon, of een bedremmelde aftocht met een applaus waar slapenden niet eens wakker van worden.

Is daarmee verklaard waarom acteur Wim Opbrouck van NT Gent zich achteraf zo geschrokken toonde over de doorleefde publieksreacties tijdens Casimir et Caroline? Deze Franse versie van Ödön von Horvaths Kasimir und Karoline werd onlangs voor het voetlicht gebracht in de erehof van het pausenpaleis in Avignon. Op slogans als ‘C’est nul, c’est chiant’ van de tegenstanders, had een gedeelte van het publiek gereageerd met ‘foutez le camp si ça ne vous plaît pas’. ‘Heel Avignon lijkt neer te komen op “moeten behagen”, dan mogen wij toch iets anders tonen, zeker? Ik word hier niet goed van’, zo verklaarde Opbrouck aan De Standaard (27.7.09) in een artikel getiteld NT Gent uitgejouwd in Avignon.

Dat bleek een maatje te fel. In dezelfde krant van de volgende dag, onder de kop ‘Fransen verontschuldigen zich voor wangedrag’ stelt een herstelde Opbrouck: ‘Er zijn altijd wel mensen die awoert en boe roepen, zoals er telkens toeschouwers zijn die schitterend of magnifiek roepen (…). Hier is echt niks bijzonders voorgevallen.’ Geen enkele reden dus waarom Vlaanderen, waar de voorstelling nog moet komen, zich zou laten afschrikken.

door Jan Braet

We zijn applaus gewoon waar slapenden niet eens wakkervan worden.

BLOG! Reageer opblogs.knack.be/opinie