Waarom vindt Knack dit boek zo bijzonder?
Omdat het een beeld geeft van een episode uit de Latijns-Amerikaanse geschiedenis die het continent tot op de dag van vandaag getekend heeft. Llosa’s roman gaat over de staatsgreep van 1954 in Guatemala. De hervormingsgezinde president Jacobo Arbenz werd toen door een kleine militie onder leiding van Carlos Castillo Armas van de macht verdreven, waarna de militaire dictatuur werd ingevoerd. En dat vanaf dag één met de volle steun van de VS. Arbenz had het immers aangedurfd een landbouwhervorming aan te kondigen die de belangen van de United Fruit Company aan zou tasten en dat kon de Amerikaanse president Dwight Eisenhower niet over zijn kant laten gaan. Hij gaf de CIA de opdracht dat zaakje op te lossen.
Llosa is een kei in het neerzetten van moreel verwerpelijke personages.
Welk personage zal u kunnen inspireren?
‘Inspireren’ is in het geval van Johnny Abbes Garcia misschien een groot woord, laten we het houden op ‘nooit meer vergeten’. Llosa is een kei in het neerzetten van moreel verwerpelijke personages en Garcia is een schoolvoorbeeld. Garcia is het mannetje dat generaal Trujillo, de dictator van de Dominicaanse Republiek die meewerkte aan de coup in Guatemala, berucht maakte. ‘Die bijziende, kwabbige paardenjournalist met zijn dikke buik en kamelenloopje’, zoals de dictator hem in Bittere tijden beschrijft, werd het hoofd van zijn veiligheidsdienst, een eufemisme voor de instelling die met de glimlach martelde en moordde, en dat allemaal voor de goede zaak.
Welke muziek speelt u op de achtergrond?
Die van Miguel del Aguila, een van de grote hedendaagse Latijns-Amerikaanse componisten. Zijn toegankelijke, sterk ritmisch gedreven composities verraden de kracht en het optimisme – en soms de weemoed – die het perfecte antwoord vormen op de ellende die het continent al vele decennia teistert.
Waar leest u dit boek het best?
Op Cuba. Llosa betoogt dat de Guatemalteekse staatsgreep van 1954 doorslaggevend was voor het lot van heel Latijns-Amerika. De VS hadden zich van hun meest perverse en antiliberale kant getoond. Veel linkse, hervormingsgezinde Latijns-Amerikaanse politici hadden lang geloofd in de sociaaldemocratie. Dat veranderde na 1954. Voortaan werd de invoering van een rabiaat gesloten marxisme het doel, precies wat de VS met hun ingrijpen in Guatemala hadden willen voorkomen. Toen Fidel Castro in 1953 op Cuba zijn revolutie begon, was dat helemaal niet met het doel voor ogen om van zijn land een satelliet van de Sovjet-Unie te maken, impliceert Llosa. Dat heeft Amerika ervan gemaakt.
Wat vonden anderen van dit boek?
‘Een spannende, door en door politieke roman’, oordeelde de Nederlandse de Volkskrant. ‘Llosa heeft zijn overtuigende realistische stem teruggevonden’, kopte de Spaanse krant La Vanguardia, en in El Cultural stond: ‘Llosa ondersteunt zijn historische realiteit met solide, menselijke verhalen.’
Wanneer moet u dit boek níét lezen?
Kort gezegd: als politieke romans niets voor u zijn. Llosa introduceert wel een aantal nevenintriges, waarbij hij het onder meer heeft over de vrouw als eeuwig slachtoffer van de mannelijke machtswellust, maar wat hem toch vooral interesseert, is wat er in Guatemala is gebeurd.
U hebt het boek uit: wat nu?
Llosa’s andere grote politieke roman lezen natuurlijk, Het feest van de bok, waarin hij het heeft over Trujillo’s Dominicaanse Republiek. Wilt u iets hedendaags Guatemalteeks lezen, ga dan voor De Poolse bokser of Duel van Eduardo Halfon, waarin de zoektocht naar een eigen identiteit centraal staat.
Dit boek maakt deel uit van de Knack 50-boekencollectie. U vindt deze week bij dit nummer een voucher waarmee u het boek aankoopt voor slechts ? 9,99 bij Standaard Boekhandel. De volledige collectie bestelt u via www.knack.be/Knack50 voor ? 49.
