INFO : De auteur is docente reproductieve biologie aan de Universiteit Gent.

Wie heeft niet de neiging om van zijn stoel te springen bij het aanstekelijk warme Ritmo Caliente van Belle Perez? Ritme brengt variatie in ons leven. We zijn aan veel meer ritmes onderhevig dan we beseffen. We denken wel dat het leven een strak koord is dat we van begin tot eind afwandelen, met af en toe een struikeling. Niets is minder waar, de draad van het leven kronkelt in drie dimensies onderhevig aan golven van natuurlijke en minder natuurlijke ritmes.

Zo is er het natuurlijke dag-nachtritme, het circadiaans ritme. Circa (ongeveer) dies (dag), ongeveer één dag, is de letterlijke vertaling van deze biologische klok. De bepaling ‘ongeveer’ is belangrijk, want ‘één dag’ duurt ongeveer 27 uur bij een pasgeboren kind, 25 uur bij een volwassene en 22 uur bij een oudere. Het aandeel dat de slaap in dat dag-nachtevenwicht inneemt, varieert bovendien ook sterk met de leeftijd. Een baby slaapt bijna de klok rond, een 75-jarige nauwelijks vijf, zes uur. Daarbovenop zijn er nog de genetische slaapverschillen tussen mensen. Er zijn kortslapers en langslapers. Kortslapers zouden gezellige, actieve, precieze mensen zijn terwijl langslapers eerder aan de creatieve kant zouden zijn. Het is een verademing te weten dat het slaapritme genetisch bepaald lijkt te zijn. Langslapers zijn niet per definitie luieriken en kort-slapers hoeven zich niet schuldig te voelen als ze niet vruchteloos vroeg de nachtrust zoeken.

Het 38-urige werkritme dan, from nine to five. Wie zijn werkritme aan zijn dag-nachtritme kan aanpassen, heeft het getroffen. Voor nachtuilen daarentegen is het nine-to-five-ritme onnatuurlijk. Vaak werken ze veel meer dan 38 uur, omdat hun hoogste energieniveau niet samenvalt met deze kunstmatige dagindeling. En wie in het huidige loon- en werkstelsel meer dan 38 uur werkt, komt bedrogen uit. Er is geen loon naar werken. Als men ieder op zijn natuurlijke dag-nachtritme zou laten werken, kunnen de zaken nochtans 24 uur lang efficiënt draaien, een droom voor de werkgevers, een nachtmerrie voor de vakbonden.

Het ritme van de loopbaan. Wie 65 wordt, ziet de dreigende wolk van het gedwongen pensioen al hangen. Onbetaalbare ervaring met de handen of puur intellectuele ervaring, het doet er niet toe, het doek valt! Waarom moeten de wijzen weg? Zelfs VTM weet beter. Waarom zo veel ervaring weggooien en nieuwbakken werknemers het wiel opnieuw laten uitvinden? Plak geen cijfer op de pensioenleeftijd, laat werken wie daar voldoening in vindt. Kortom, huldig het principe van de mentor.

Het ritme van leven en dood ten slotte. De dood mag niet meer stelen als een dief in de nacht. De dood wordt bevochten met maagsonde en tracheotomie. Ook het levensbegin raakt volledig geprogrammeerd. Pure liefdeskinderen worden stilaan het handelsmerk van tienermoeders, terwijl werkende ouders het kindje netjes incalculeren in de jaarplanning. Bevallingen worden geïnduceerd en afgesteld op het vakantieritme van gynaecoloog of bezoekvoorkeur van de kersverse ouders. Anderzijds is het voor de jonge moeder of vader praktisch onmogelijk om 1 à 2 jaar uit te stappen zonder de job te verliezen.

Ik hoop dat onze democratie zo evolueert dat een harmonisatie tussen natuurlijke en beschavingsritmes mogelijk wordt. Er is zo veel biodiversiteit. Dood die niet in de naam van kunstmatige sociale vrijheden!

Feel the rhythm! Un ritmo caliente por un mundo a bailar!

Josiane Van Der Elst