DE LIEFDE voor Brussel lijkt menige Nederlandse schrijver ingeboren. Waarom wordt nergens heel duidelijk, al speelt zeker mee dat Brussel niet in Nederland ligt en dat het er goedkoper wonen is dan in Parijs. Zo Multatuli, zo Benno Barnard, zo Jeroen Brouwers en, tot niet zo lang geleden, ook de ?Draak van Groningen?, de betreurde Willem Frederik Hermans. Over Hermans, die jarenlang in Parijs woonde nadat hij eigenlijk uit Nederland was weggepest, schreef Jeroen Brouwers een boekje dat zijn Brusselse jaren wil vertellen : ?Het aardigste volk ter wereld?, of ?W.F. Hermans in Brussel?. Dat boekje wil een ?bijdrage aan de biografie? van W.F. Hermans zijn, en zo is het dan ook geschreven.
Het is mooi van Brouwers zijn energie hierin te steken : het doet altijd deugd goed nieuws te vernemen over een man die toch één der ?grote drie? was, ook al was hij eigenlijk uitgeschreven toen hij in Brussel kwam wonen. En het is prettig te horen dat hij het hier in de Atrebatenstraat behoorlijk naar zijn zin had. En veel verder gaat het eigenlijk niet.
ROMMELMARKT.
Hermans en zijn trouwe vriend Freddy de Vree in Brussel, Hermans met Sylvia Kristel (vriendin van De Vree) in het ?cadre de verdure? van het Kroatisch restaurant in de Atrebatenstraat, Hermans op de rommelmarkt… Het is Brouwers z’n schuld natuurlijk niet : van alle grote Nederlandse schrijvers had W.F. Hermans waarschijnlijk de minst opwindende, minst romantische biografie. Daarbij had hij de titel van zijn beroemde literaire essay ?Onsympathieke romanpersonages? wellicht uit zijn eigen image betrokken want hoe warm en vriendelijk hij bij persoonlijk contact naar verluidt ook kon zijn, des te norser en zeurderiger hij zich in het publiek placht te gedragen. Maar als hij door Brouwers in Brussel betrapt wordt op een onvriendelijke geste tegenover Julien Weverbergh, schrijft hij wel drie brieven om dat te ontkennen. Als romanpersonage, zelfs onsympathiek, wordt dat echt wel minimal art.
Dat maakt van dit boekje, ondanks de voor Brusselaars prettige titel, een curiositeit. Het laat zich vlot en plezierig lezen, maar evengoed eigenlijk ook niet. Omdat Brouwers zich met gepaste ernst aan zijn opdracht houdt een ?bijdrage aan zijn biografie? wemelt het hier van de details en wetenswaardigheden, elkeen kan er z’n eigen keuze uit doen, maar het ontbreekt over het algemeen aan de grote literaire adem van de schrijver Jeroen Brouwers. Maar wie dat verwachtte had dus het verkeerde boekje vast.
Sus van Elzen
Jeroen Brouwers, ?Het aardigste volk ter wereld?, Atlas, Amsterdam/Antwerpen, 160 blz., 600 fr.
Jeroen Brouwers : piëteit.
