De voorbije twintig jaar sloten meer dan duizend Vlaamse bibliotheken hun deuren. In diezelfde periode kreeg in één gemeente op twee de bibliotheek een onderkomen in een nieuwbouw of een gerenoveerd pand. Het bibliotheekdecreet uit 1978 maakte komaf met de verzuilde boekerijen rond de kerk of het volkshuis.

Bij de twintigste verjaardag van dat decreet maakte de Vlaamse vereniging van bibliothecarissen (VVBAD) een selectie van 28 betere bouwwerken. Gemeenten die nog vóór het decreet in kwaliteitsvolle architectuur investeerden, komen niet in de selectie voor. Dat is onder meer het geval voor de uitgerekend vorige week beschermde bibliotheek van Schoten (1968-1974), naar een ontwerp van Renaat Braem.

In de jaren volgend op het decreet was er allerminst sprake van bouwkoorts. Alleen in 1982 werden er veel nieuwe boekerijen geopend – maar dat jaar waren er dan ook gemeenteraadsverkiezingen. De jongste tijd is er wél sprake van een boom. Tussen 1994 en 1997 kwamen er 69 bij. Nooit eerder waren er ook zoveel renovaties – kerken, brouwerijen, fabrieken of stapelruimten kregen daardoor een culturele bestemming. De helft van de 6,5 miljard frank investeringen in 164 bibliotheekgebouwen, werd de voorbije vier jaar gespendeerd.

De publicatie van de VVBAD bevestigt dat meer lokale besturen oog krijgen voor hedendaagse architectuur. Maar ze bevestigt ook een bang vermoeden: de gemeenten kiezen in de eerste plaats voor lokale architecten. Slechts één architect ontwierp ooit meer dan één bibliotheek en ontwerpwedstrijden blijven een zeldzaamheid. De jaarboeken Vlaamse architectuur selecteerden niet één bibliotheek. “Er zijn de jongste twintig jaar bijna geen openbare bibliotheken gebouwd door architecten die over het hele land, laat staan internationaal bekend zijn”, schrijft stafmedewerker Marc Storms van VVBAD. Vlaams minister van Cultuur Luc Martens (CVP) speculeert op wat gezonde afgunst bij de bibliothecarissen en gemeentebestuurders. In de hoop dat de goede voorbeelden van het boek navolging vinden.

“Bibliotheken bouwen in Vlaanderen: Twintig jaar openbare bibliotheekbouw 1978-1997”, VVBAD, Statiestraat 179, 2600 Berchem. 151 blz., 1.750 fr.

De tentoonstelling met de foto’s van Paul Van Wouwe loopt tot 6/11 in de KBC-toren, Eiermarkt 20, Antwerpen. Op werkdagen van 9 tot 16 uur, donderdag tot 18 uur.

Peter Renard