De Gimv Investeringsmaatschappij voor Vlaanderen staat hoog op de politiek-economische agenda. Een gesprek met voorzitter Herman Daems.

De Gimv is nooit echt uit het nieuws. De investeringsmaatschappij krijgt meer aandacht dan andere financiële groepen, omdat ze eng met het Vlaamse politieke leven verbonden is. Was, horen ze liever in het Antwerpse hoofdkwartier. De met belastinggeld opgerichte maatschappij, is immers al gedeeltelijk geprivatiseerd. En de huidige Vlaamse regering stuurt de voormalige Gewestelijke Investeringsmaatschappij voor Vlaanderen een tweede keer naar de beurs. Het is de ambitie van de Gimv om vanuit Vlaanderen een autonome investeringsmaatschappij voor Europa te zijn.

Ondertussen zorgt ze dus voor nieuws, en niet altijd voor goed nieuws. Ze privatiseert verder, maar de nieuwe beursgang blijft op het verzwakte beursklimaat haperen. Bovendien zijn de net bekendgemaakte cijfers van 2000 niet de beste uit haar geschiedenis. De koers van het aandeel op de beurs loopt ver op de intrinsieke waarde achter. Verder nam directeur-generaal Gerard Van Acker, die voor een groot stuk van de groei tekende, ontslag na een veroordeling door de Hasseltse rechter in het KS-SuperClub-dossier. Ook in de zaak-Lernout & Hauspie duikt de Gimv op. En als klap op de vuurpijl verkocht ze Vlaanderens trots, Telenet, vorige week grotendeels aan Amerikanen.

Bij voorzitter Herman Daems, directeur-generaal ad interim, is geen spoor van stress te bekennen. De hoogleraar Economie aan de Leuvense universiteit en ooit kabinetschef van voormalig minister van Economie Eric Van Rompuy (CVP), betoogt dat de Gimv op de goede weg is. Het is een ondernemingsbouwer die meerwaarden op zijn investeringen weet te verzilveren.

De Gimv privatiseert. Vorig jaar investeerde zij meer in het buitenland dan in Vlaanderen. Is de maatschappij nog een instrument voor Vlaanderen?

Herman Daems: Sinds enkele jaren bestaat de oude naam niet meer. Gimv is een letterwoord geworden, de volledige naam is Gimv Investeringsmaatschappij voor Vlaanderen. Vorig jaar hebben wij inderdaad voor het eerst meer in buitenlandse projecten geïnvesteerd dan in Vlaamse. Maar we hebben dan ook meer geïnvesteerd dan ooit, zodat het aandeel in Vlaanderen niet substantieel is verminderd. Een groot deel van ongeveer 250 miljoen euro (11 miljard frank) kunnen wij niet in Vlaamse ondernemingen alleen investeren. In zekere zin is de Gimv te groot voor Vlaanderen. Er zijn niet voldoende levensvatbare projecten. We schuiven niet zomaar geld toe, maar we stappen mee in ondernemingen waarin we groeimoeilijkheden zien. Daarnaast krijgen we in Vlaanderen concurrentie van buitenlandse financiële groepen. Dus moeten we op hun thuismarkten tegenspel bieden.

Wat betekent dat u meer en meer naar het buitenland gaat.

Daems: Onze portefeuille bevat 759 miljoen euro (ruim 36 miljard frank). Daarvan zit er 406 miljoen euro in Belgische bedrijven en 59 miljoen euro in Barco, dat betekent dat er veel meer dan de helft in het binnenland blijft. België betekent de facto Vlaanderen. Dat is geen bewuste keuze, maar we krijgen weinig voorstellen uit Wallonië en Brussel.

Krijgt Vlaanderen van zijn voormalige overheidsinvesteerder dan nog toegevoegde waarde?

Daems: We willen vanuit Vlaanderen een autonome investeringsmaatschappij op de Europese markten zijn. Daardoor zijn we een sterke investeringsmaatschappij die in Vlaanderen weerbaar blijft. In twintig jaar is de context fundamenteel veranderd. In het begin was het probleem van de ondernemingen het vinden van geld, nu komen ze ons geld én kennis vragen. Voor biowetenschappen en voor informatie- en communicatietechnologie hebben we veel kennis in huis. We weten wat er gebeurt omdat we zoveel in het buitenland doen. Daarom komen bedrijven bij ons. Het is zoals met een zieke, die wordt ook liever geopereerd door een chirurg die veel werk en dus veel ervaring heeft.

De Gimv is door de overheid met belastinggeld opgericht. Nu u verder privatiseert en als een privé-maatschappij opereert, mogen de belastingbetalers wel naar de opbrengst van hun investering vragen.

Daems: De Vlamingen hebben er een goede zaak aan gedaan: de Gimv biedt Vlaanderen een grote return. Sommigen hebben de indruk dat de belastingbetaler elk jaar bijlegt. Hij krijgt echter zo’n 900 miljoen frank dividenden per jaar terug. Straks is er ook nog de opbrengst van de nieuwe beursgang. De Vlaamse regering verkoopt dertig tot veertig procent van haar participatie, die – na de eerste beursgang enkele jaren geleden – vandaag nog zeventig procent bedraagt.

Die beursoperatie verloopt moeilijk. Ze werd al bijna een jaar geleden gepland en is nu weer tot de herfst uitgesteld.

Daems: Het is alsof je in de winter aan zee ijsjes verkoopt: het beursklimaat is niet goed. In juli vorig jaar besliste de Vlaamse regering tot de tweede beursgang. Midden november was alles klaar, en toen stortte de Nasdaq in elkaar en verslechterden de beurzen. Interbrew liep internationaal goed, maar bij de Vlaamse beleggers was de beursgang van de biergroep geen succes. En wij hebben die Vlaamse beleggers nodig. Hopelijk wordt het op de beurzen beter in de tweede helft van het jaar.

Is dat uitstel schadelijk?

Daems: Het is niet goed, de aankondiging en het uitstel hebben invloed op de markt. Dat weerspiegelt zich in de beurskoers, veertig procent lager dan de intrinsieke waarde. Wij hadden vroeger geen onderwaardering. De waardevermindering is pas in september 2000 begonnen. Nu moeten we uit die overgangsperiode geraken. Voor de Gimv en de aandeelhouders zou het een goede zaak zijn dat de privatisering zo snel mogelijk gebeurt.

U zegt de Vlaamse beleggers nodig te hebben.

Daems: Ons beleggersbestand bestaat vooral uit kleine institutionele beleggers en veel Vlaamse gezinnen. Dat valt op te maken uit de relatief kleine volumes die op de beurs verhandeld worden. De Gimv is geen speculatief aandeel. Het staat voor een gespreide portefeuille die het van meerwaarden moet hebben.

Hoe interesseert u de beleggers en straks de nieuwe beleggers voor uw aandeel?

Daems: We gaan ons verhaal op een systematischere manier vertellen. Het is een mooi verhaal, dat van de bedrijvenbouwer. Het is zoals bij een aannemer: als die alle huizen die hij bouwt houdt, heeft hij uiteindelijk geen middelen om nieuwe woningen te bouwen. Wij investeren in ondernemingen en als die gegroeid zijn, trekken we er met winst uit om die middelen weer te investeren.

De Vlaamse overheid wil een stuk van de Gimv behouden, zo’n dertig procent. Waarom privatiseert ze niet volledig?

Daems: De participatie brengt geld op, en is voor ons ook nuttig. Het houdt de autonomie van de Gimv sterk. Met de overheid als referentieaandeelhouder kan niemand zeggen dat de regering de maatschappij stuurt. Door haar aanwezigheid is het voor niemand interessant om de Gimv op te kopen. De overheid zelf kan haar pakket niet verzilveren, daartoe zou het Vlaams parlement het decreet moeten wijzigen.

Het afgelopen jaar was niet het beste.

Daems: Maar ook niet het slechtste. We hebben veel winst gemaakt op desinvesteringen, maar tegelijk grote afschrijvingen geboekt voor minwaarden die mogelijk zijn, maar zich nog niet hebben voorgedaan. Het kan best dat we bij verkoop een hogere prijs krijgen dan we hebben geïnvesteerd. We maken onze rekeningen op een conservatieve, voorzichtige manier. Die minwaarden hebben natuurlijk met de waardedalingen van beursgenoteerde ondernemingen vorig jaar te maken.

De wereldwijde verzwakking van de beurzen kan u verder parten spelen. De beurskoersen van de bedrijven waarin u participeert verzwakken mee.

Daems: Misschien. Maar in Europa en België is het goede beursklimaat, dat ondertussen voorbij is, zo’n vier jaar geleden begonnen. En dat is veel later dan elders. Toch heeft de Gimv de jongste tien jaar systematisch meerwaarden geboekt. Winst maken op een investering is niet speculeren op overdreven koersprijzen op de beurs, maar met de groeistrategie van de onderneming rekenen. Zelfs na de verzwakking van het Barco-aandeel heeft die investering voor ons nog altijd een substantiële meerwaarde. Wij doen iets fundamentelers dan speculeren. Er is een groot verschil tussen de Gimv en de traditionele holdingmaatschappijen. Zij zijn dividendenjagers, wij meerwaardescheppers. Daarom zijn wij ook bedrijvenbouwers.

Recent kreeg de Gimv het KS-SuperClub-dossier op haar dak. De rechtbank veroordeelde directeur-generaal Gerard Van Acker.

Daems: Gerard Van Acker betekent veel voor de groei van de Gimv. Zijn ontslag was zijn eigen moedige beslissing, in het belang van de organisatie. De politiek heeft zich daar niet echt mee gemoeid. Om zijn vertrek op te vangen, hebben wij ons directiecomité herschikt.

Het omschakelingsbeleid in Limburg was pijnlijk voor de Gimv. Veel politici waren wantrouwig. De industriële poot Gimvindus met Roger Malevé koos een eigen weg.

Daems: Met Gimvindus hebben we geen enkele relatie meer. We hebben alleen nog de eerste vier letters van onze naam gemeen.

De Gimv heeft zopas het Vlaamse Telenet aan de Amerikaanse communicatiegroep Callahan Associates verkocht. Een kroonjuweel verzilverd?

Daems: Telenet is inderdaad een succes. De vorige Vlaamse regering en de mensen van de Gimv en de kabelintercommunales hadden visie. Op enkele jaren tijd zijn ze erin geslaagd om een maatschappij uit te bouwen die 74 miljard frank waard is. Er wordt dikwijls gezegd dat Vlaanderen zijn middelen weggooit. Maar wij verkopen een substantieel stuk van Telenet, niet alles. Boven Telenet komt de nieuwe maatschappij Telenet Holdco. Callahan bezit daar 53 procent van. Wij participeren voor 12 procent, wat samen met de belangen van het financiële consortium en de kabelintercommunales een gewicht voor Vlaanderen van 47 procent oplevert. Over anderhalf jaar gaat Telenet Holdco naar de beurs.

Waarom was de verkoop nodig?

Daems: Wij hebben in Vlaanderen veel geld, maar de nodige kapitalen voor de ontwikkeling van Telenet zouden wij nooit kunnen opbrengen. Het gaat om de integratie van de kabelmaatschappijen en zware toekomstige investeringen, onder andere in het digitale platform. Die vele tientallen miljarden moeten ook gefinancierd worden. We steken er geen vers geld in. Graag hadden we meer contanten van Callahan gekregen, maar we aanvaardden de obligatielening van Telenet, de vendor notes. Door ons geleidelijk te laten betalen, bieden we de onderneming de mogelijkheid om grootscheeps te investeren en verder te groeien. Die vendor notes kunnen we trouwens doorverkopen. Telenet had bovendien een buitenlandse partner nodig om de operationele knowhow te hebben.

Net zoals de aanslepende tweede beursgang heeft ook die operatie uitzonderlijk lang geduurd.

Daems: Tot in april vorig jaar waren er nog andere kandidaat-kopers in de running, die intussen in moeilijkheden zijn geraakt. In 2000 is de technologiewereld erg veranderd, met grote turbulentie op de kapitaalmarkten. Wij moesten de waarde van Telenet zien te behouden. Bovendien was het een ingewikkelde operatie, met veel verkopende partijen: de Gimv, de – zuivere en gemengde – intercommunales en het financiële consortium met zijn vele partners. De onderhandelingen sleepten aan, en wij hebben uiteindelijk de knoop doorgehakt.

En daarmee is Telenet voortaan Amerikaans.

Daems: Telenet is Callahans Europese project. De Amerikaanse communicatiegroep heeft al kabelmaatschappijen in Spanje, het Duitse Noord-Rijnland-Westfalen en iets in Frankrijk. Het is de bedoeling daar een geheel van te maken: een Europese kabelmaatschappij. Gezien de stand van zaken bij Telenet is het duidelijk dat Vlaanderen daarin een mooie rol zal spelen.

U blijft in weinig bedrijven heel lang zitten, maar Barco is een uitzondering. Waarom blijft u in die Kortrijkse technologiegroep?

Daems: Barco is anders dan de rest van onze participaties. Wij zijn er de belangrijkste aandeelhouder, en een heel trouwe. Barco en de Gimv zijn samen opgegroeid. Barco is na de moeilijkheden dankzij de Gimv kunnen groeien, en dankzij de expansie van het bedrijf is de Gimv groot geworden. Barco zou perfect op eigen vleugels kunnen vliegen, maar we hebben geen reden om op te stappen. Het is ook een stevige kern, dat speelt voor een stuk mee.

U schrijft uw participatie in Lernout & Hauspie niet af. Getuigt dat niet van een groot optimisme?

Daems: Over de twee procent die we er nog hebben, maak ik me geen zorgen. We hebben die participatie tegen de initiële investeringswaarde in onze boeken staan. Als we vandaag zouden verkopen, zouden wij winst maken. Zelfs tegen de 2,5 dollar die het aandeel op de pink sheets noteert. Wij zijn tegen een goedkopere prijs ingestapt, de Gimv was er van bij het begin. Wij hadden op een bepaald moment ongeveer negentien procent in de spraaktechnoloog, en bij de afbouw van onze deelname in 1996 en 1997 hebben we meerwaarden geboekt. Sommigen zeggen dat de Gimv onder de gebeurtenissen bij Lernout & Hauspie geleden heeft. Misschien op het vlak van reputatie, maar niet financieel.

De Gimv was in de raad van bestuur vertegenwoordigd. Voelde u het onweer niet aankomen?

Daems: Ik heb nooit signalen gekregen dat er bij Lernout & Hauspie substantiële problemen waren. Mensen overschatten wat bestuurders werkelijk kunnen volgen. Sommige controlerende auditeurs zeggen nu losjes dat zij het ook niet konden weten. Wie moet het dan wél weten? Vandaag zetelen wij niet meer in de raad van bestuur van Lernout & Hauspie. Toen Gerard Van Acker ontslag nam, heeft hij ook alle bestuursmandaten namens de Gimv verlaten. Wij vervangen hem daar niet. Met een participatie van niet meer dan twee procent heeft het geen zin om mee te willen besturen.

Veel Vlamingen hebben er hun spaargeld in geïnvesteerd.

Daems: Lernout & Hauspie is daarom een heel emotioneel onderwerp in Vlaanderen. Internationaal is het beursklimaat verslechterd, in Vlaanderen nog meer door Lernout & Hauspie. In tegenstelling tot andere landen trekken hier kleine beleggers naar de beurs. Zij zijn nu natuurlijk ongelukkig. Ik hoop dat mensen le ren dat de beurs op en neer gaat. Mensen met kleine spaarvolumes wagen zich er beter niet, zij stoppen hun geld beter in gespreide beleggingsvormen.

Verwacht u dat het in Ieper positief zal evolueren?

Daems: De nieuwe topman, Philippe Bodson, is een man met heel grote managementkwaliteiten. Als het lukt, zal het met hem zijn of helemaal niet.

Guido Despiegelaere

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content