De renovatie van het Berlaymontgebouw heeft de Belgische belastingbetaler bijna een miljard euro gekost. Wie is daarvoor verantwoordelijk en waar ging het geld heen?

Afgelopen weekend betrokken de laatste Europese ambtenaren én de Europese Commissie zelf na dertien jaar een glanzend en glimmend hightech Berlaymontgebouw. Verwacht wordt dat de kostprijs van de renovatie het miljard euro ruim zal overschrijden. Een definitief bedrag is nog niet te geven, want het gebouw is nog niet klaar. De nieuwe Commissievoorzitter José Manuel Barroso had op het laatste moment nog allerlei speciale wensen. Bovendien lopen er nog juridische procedures van onderaannemers van de verantwoordelijke nv Berlaymont 2000. Volgens een deskundigenverslag dat afgelopen zomer aan het parket werd overhandigd, en waaruit het weekblad Trends eerder citeerde, draait de Belgische staat op voor de vele boetes als gevolg van de vertraging, en de schadeloosstellingen die allerlei onderaannemers eisen. Volgens betrouwbare bronnen zouden de nv Berlaymont 2000 en de regering die laatste miljoenenboetes (o.a. aan onderaannemer Europconstruct en aan de Europese Commissie) willen betalen om ervan af te zijn.

Het gebouw werd een maand geleden officieel geopend door scheidend Commissie-voorzitter Romano Prodi en Guy Verhofstadt (VLD). In zijn speech stond de premier niet te lang stil bij de vele en jarenlang aanslepende problemen van de verbouwing van Berlaymont. Hij repte ook niet over de kostprijs – wellicht 1,38 miljard euro, waarvan minstens de helft ten laste van België. Trots was hij wel. Nu Berlaymont weer in gebruik is, lijkt Verhofstadt, net als veel andere politici, de boeken liefst zo snel mogelijk te willen sluiten.

CD&V-kamerlid Servais Verherstrae-ten is een van de enigen die zich nog voor het dossier interesseren. Hij vroeg in de Kamer hoe het kon dat de kosten ook dit jaar nog zo opliepen: sinds 1 juli (het zou per 30 juni hélemaal af zijn) ging het volgens hem om nog eens 1,2 miljoen euro huur en 442.000 euro boete per maand voor de vertraging. Volgens Verherstraeten staat de teller voor België nu op 882 miljoen euro (35,5 miljard oude Belgische frank).

Om de gemoederen te bedaren kondigde minister van Financiën Didier Reynders (MR), verantwoordelijk voor de Regie der Gebouwen, aan dat hij het Rekenhof een onderzoek wil laten uitvoeren, om uit te zoeken waarom de werkzaamheden zo veel vertraging opliepen en of ze correct zijn uitgevoerd. Dezelfde belofte deden de vorige ministers van Ambtenarenzaken André Flahaut (PS) en van Telecommunicatie en Overheidsbedrijven Rik Daems (VLD) echter ook al, maar er kwam niets van terecht. Daems en Reynders stuurden wel ooit een inspecteur van financiën naar de nv Berlaymont 2000, maar de ene vertrok onverrichter zake en de andere, die doortastend te werk ging, werd weggepromoveerd.

Nu komt het Rekenhof de boel dus uitklaren. In Reynders’ plaats zei Hervé Jamar (MR), staatssecretaris voor Modernisering van de Financiën en strijd tegen de fiscale fraude, eind oktober in de Kamercommissie Financiën en Begroting dat het onderzoek van het Rekenhof zou starten als de gerechtelijke procedures zijn afgerond. Het onderzoek van de Europese anti-fraudedienst OLAF – onder andere naar de dubieuze rol van de banken én die van de commissie voor het Bank- en Financiewezen in het Berlaymontdossier – werd al in 2003 naar het federaal parket gestuurd. Sindsdien is er weinig meer over vernomen.

Bovendien is het Rekenhof helemaal niet bevoegd om de activiteiten van een nv van publiek recht (zoals Berlaymont 2000) te onderzoeken. Verherstraeten bevestigt dat Reynders dat moet geweten hebben toen hij zijn aankondiging deed: ‘Maar goed, hij toont zich openlijk voorstander van een onderzoek, dus ik zal hem daaraan houden. Ik diende onlangs een wetsvoorstel in om het Rekenhof de bevoegdheid te geven om wél nv’s van publiek recht te onderzoeken. De voorzitter van de Commissie Financiën is trouwens een Franstalige liberaal (François-Xavier de Donnea, nvdr.). Dus het moet geen probleem zijn om dat op de agenda te zetten en het erdoor te krijgen.’

Maar zélfs als het Rekenhof die bevoegdheid heeft, blijft er nóg een probleem. Amper een week voor Reynders zijn aankondiging over het Rekenhof-onderzoek deed, werd Philippe Roland daar benoemd tot hoofd van de Frans- talige kamer. Benoemd of geparachuteerd? Roland was eerder adjunct-kabinetschef van Johan Vande Lanotte (SP.A) en van Elio Di Rupo (PS). Tussen 2000 en mei 2003 was hij echter ook bestuurder bij… de nv Berlaymont 2000. Hij zou dus onderzoek naar zijn eigen verleden moeten doen. Daar heeft Roland dan ook helemaal geen zin in. Toen Luc Kint, grote baas bij Berlaymont 2000, onlangs informeerde of er nu een onderzoek door het Rekenhof zou volgen, antwoordde Roland dat hij niet van plan was ‘zelfmoord te plegen’.

Verherstraeten hoopt nog steeds op ‘de integriteit van het Rekenhof’. En, ‘als parlement en regering een onderzoek eisen, zal het Rekenhof toch moeten’. Voor een parlementair onderzoek vindt Verherstraeten het nu nog te vroeg.

Hans van Scharen

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content