In de Kroonraad van Knack geven vooraanstaande politici hun opinie over de actualiteit. Deze week Willy De Clercq over de federale regeringsformatie, de stoelendans in de Vlaamse regering, de spanning tussen België en de VS, de Europese Conventie, en de heropflakkering van het geweld in het Midden-Oosten.

nMijnheer De Clercq, de regeringsformatie verloopt moeizamer dan verwacht. De economische vooruitzichten blijken heel wat slechter dan men in de campagne naar voren heeft gebracht.

WILLY DE CLERCQ: Er zijn twee regeringspartners die als gevolg van het resultaat van de verkiezingen samen een meerderheid moeten vormen, maar ongeveer even sterk zijn. Vooral de socialisten willen hun verkiezingssucces, al moet je dat toch een beetje relativeren, te gelde maken. Vandaar dat de onderhandelingen wat meer tijd vergen. De economische problemen heeft men onderschat, of men heeft ze tijdens de campagne niet willen onderkennen. Ik betreur dat. Een goede democratie moet gebaseerd zijn op degelijke en eerlijke informatie, maar ik heb de indruk dat men de onaangename boodschap heeft achtergehouden tot na de verkiezingen.

De regeringspartners overwegen een deficitaire begroting voor 2003 te aanvaarden. Is dat geoorloofd?

DE CLERCQ: In principe moet een regering streven naar een begroting in evenwicht, als het kan zelfs naar een met een bonus. Zeker in België is dat essentieel, omdat wij al vele jaren met een ongelooflijk hoge openbare schuld worstelen. De eerste opdracht voor het financiële en budgettaire beleid is om met grote hardnekkigheid die schuld af te bouwen. We moeten gezonde openbare financiën hebben als we de problemen die op ons afstormen, en die helaas vaak gecamoufleerd worden, grondig willen aanpakken. Ik denk aan de vergrijzing, aan de noodzakelijke investeringen in de infrastructuur die de jongste jaren wat verwaarloosd zijn, en aan de versterking van onze concurrentiekracht.

Kun je een deficitaire begroting indienen en toch de schuld afbouwen?

DE CLERCQ: Dat lijkt mij een oefening in creatieve rekenkunde, en die is in het verleden wel vaker verkeerd afgelopen.

Duitsland gaat uit van een nulgroei, mikt pas op een begroting in evenwicht in 2008, en dient voor de tweede keer op rij een begroting in met een tekort boven de 3 procent, wat in strijd is met het Europees stabiliteitspact.

DE CLERCQ: Dat is een verontrustend voorbeeld, zeker omdat Duitsland als de motor van de EU geldt. Ik denk dat de meeste Europese lidstaten voor moeilijke tijden staan, ons land maakt daar geen uitzondering op. Alleen ontbreekt op beleidsniveau te vaak de moed om dat in te zien en naar een fundamentele oplossing te zoeken. Als de Europese Unie consequent en geloofwaardig wil zijn, zou ze maatregelen moeten nemen tegen lidstaten die boven de drie procent tekort gaan. Maar ik geloof niet dat dat effectief zal gebeuren tegen Duitsland of Frankrijk. Het is gemakkelijker een klein land ter verantwoording te roepen dan een groot.

De regeringsonderhandelaars worstelen onder meer met het dossier NMBS. Gedelegeerd bestuurder Karel Vinck heeft zijn plan ‘Move 2007’ voorgesteld. De staat moet 7 miljard euro schuld overnemen, de tarieven stijgen, en er moeten 10.000 personeelsleden afvloeien. De vakbonden kondigen acties aan.

DE CLERCQ: Daarmee voeren de vakbonden voor de zoveelste keer een achterhoedegevecht dat niets positiefs zal uithalen. Ze reageren de jongste jaren veel te behoudsgezind, en weigeren een positieve en opbouwende bijdrage tot het bestuur te leveren. Het plan-Vinck is moedig en realistisch, en geeft mijns inziens een correcte visie op de toekomst en de leefbaarheid van de NMBS. Het is ook haalbaar indien alle betrokkenen dat willen. En ik zie weinig alternatieven. We kunnen de zaken toch niet op hun beloop laten tot er geen treinen meer rijden. Ik zeg wel niet dat de staat zomaar de integrale schuld moet overnemen. Daar moeten garanties tegenover staan dat de NMBS in de toekomst op een efficiënte manier aan dienstverlening zal doen. Hetzelfde geldt trouwens voor De Post, want ook dat dossier komt hoe dan ook op tafel.

In de Vlaamse regering zijn een nieuwe minister-president en alweer twee nieuwe ministers aangetreden. Gaat die stoelendans te ver?

DE CLERCQ: Ik vind van wel. Ik steun verjonging en vernieuwing, ik ben zelf op mijn 31e volksvertegenwoordiger geworden en op mijn 33e minister. Maar de maat en de vorm waarin dat gebeurt, spelen ook een rol. Zoals in alles moet er een gezond evenwicht zijn tussen jongeren met nieuwe ideeën en dynamisme, en ouderen met wijsheid en ervaring. En het is zeker niet gezond om mensen aan wie men in se niets kan verwijten aan de kant te zetten. Dat daar binnen mijn eigen partij protest tegen komt, en dat mensen als André Denys en Hugo Coveliers zich een geslachtofferde generatie voelen, kan ik begrijpen.

Valt het gesjacher met posten en bevoegdheden nog te rijmen met de basisgedachte van de democratie, namelijk dat de burger zijn eigen bestuur kiest?

DE CLERCQ: Nee, en ik vrees dat die burger er niet meer uit wijs geraakt. De manier waarop men jongleert met politieke functies en politici dient de zo nodige geloofwaardigheid van de politiek niet. Dat gaat de verkeerde kant uit.

Is het ook geen kiezersbedrog als Steve Stevaert iemand van een andere partij, Jacinta De Roeck van Agalev, als senator coöpteert?

DE CLERCQ: In feite wel. Wat moet de kiezer denken die zijn stem aan SP.A geeft en dan merkt dat men die gebruikt om iemand van een partij waarop hij niet gestemd heeft boven water te houden? Stevaert is een doorgewinterde politicus en een goede strateeg, maar met dit geschenk geeft hij wat al te doorzichtig toe dat hij ook de groenen binnen wil halen bij de vorming van een groot links front. Dat de centrumrechtse krachten dat laten gebeuren zonder een afdoend antwoord te geven, verontrust mij een beetje.

De Amerikaanse minister van Defensie Donald Rumsfeld dreigt ermee het NAVO-hoofdkwartier uit Brussel weg te halen, en wil niet betalen voor de nieuwe gebouwen zolang Amerikaanse militairen en politici gevaar lopen om in België te worden vervolgd op grond van de genocidewet.

DE CLERCQ: Ik hoop dat het niet zo ver komt, want dat zou een catastrofe zijn. Het is onbetwistbaar dat de aanwezigheid van het NAVO-hoofdkwartier bekendheid en prestige geeft aan ons land. Maar ik heb begrip voor de reactie van de Amerikanen, we oogsten wat we gezaaid hebben. De genocidewet is een van de slechtste wetten die we ooit hebben gestemd. De vorige regering heeft hem inderhaast wat aangepast, maar hij blijft een onding. De filosofie waarvan men vertrekt, is totaal verkeerd. Waarom zou België het geweten van de wereld moeten spelen? Wij zijn niet bij machte dat te doen, en het is ook onze rol niet. Dat we eerst maar proberen onze eigen zaken in orde te brengen vooraleer we de wereld de les gaan spellen. Daar hebben we trouwens geen enkele baat bij, in een zo sterk internationaal gericht land met een unieke centrale ligging, een open economie, en tal van internationale instellingen.

Betalen we ook de tol voor ons verzet binnen de NAVO tegen de oorlog in Irak?

DE CLERCQ: Dat speelt ongetwijfeld mee. Het verschil met Frankrijk en Duitsland, die in de Irak-crisis dezelfde houding als België hebben aangenomen, is dat wij volharden en zij het hoofd buigen. En de Nederlanders zwijgen in alle talen. We hebben de spitspositie willen innemen om van ons te doen spreken. De drang naar profilering en populisme, die je absoluut moet vermijden in de internationale politiek, heeft de bovenhand gehaald op een voorzichtig, wijs en voor het land nuttig beleid. Daarvoor zijn we nu de prijs aan het betalen.

Zowel George Bush als Tony Blair worden er ondertussen van beticht dat de rapporten over de massavernietigingswapens in Irak aangedikt waren. Kan hen dat in problemen brengen?

DE CLERCQ: Ik vermoed dat de doorsnee Amerikaanse of Britse burger daar niet wakker van ligt. Bush en Blair hebben te veel de nadruk gelegd op het vinden van die massavernietigingswapens. Dat was verkeerd, er waren andere en belangrijkere redenen om de oorlog aan te gaan. Saddam Hoessein hield een gevaarlijk en meedogenloos dictatoriaal regime in stand. Het verjagen van zo een tiran, die tienduizenden doden op zijn geweten heeft, rechtvaardigde op zichzelf een oorlog.

De Europese Conventie heeft uiteindelijk een moeizame consensus bereikt over een voorstel tot Europese grondwet. Bent u tevreden met het resultaat?

DE CLERCQ: De Conventie is zeer nuttig geweest. Ze betekende de doorbraak van een nieuwe en noodzakelijke werkmethode, die ik graag behouden zou zien. Er is een breed en open overleg geweest over de fundamentele opties die de EU moet nemen, dat is heel wat beter dan het achter gesloten deuren te bedisselen, zoals vroeger vaak het geval was. Maar men moet beseffen dat die Conventie maar een werkwijze is. Als er meer dan honderd mensen rond de tafel zitten, kun je niet verwachten dat er op alle punten een brede consensus zal heersen, dat kan niet. Misschien heeft men daarover iets te veel verwachtingen gecreëerd bij het begin, vandaar dat velen nu ontgoocheld zijn over het resultaat. Maar de uiteindelijke beslissingen worden hoe dan ook door de Raad en door de Intergouvernementele Conferentie genomen. Zoals het Verdrag van Rome bepaalt. Dat wist iedereen op voorhand.

Vanaf volgend jaar is er naast de Commissievoorzitter mogelijk ook een permanente voorzitter van de Raad, én een minister van Buitenlandse Zaken. Zal dat geen verwarring zaaien?

DE CLERCQ: Zover is het nog niet, de Raad moet daarover beslissen en aangezien de meningen verdeeld zijn, is alles nog mogelijk Als er een zichtbare president van de EU moet komen – en ik ben daar voorstander van -, moet dat volgens mij de voorzitter van de Commissie zijn. De Commissie en het parlement zijn de symbolen van het Europa van de burgers, de Raad is het symbool van de regeringen. Dat is niet noodzakelijk hetzelfde.

De regering-Blair heeft de toetreding tot de euro alweer uitgesteld.

DE CLERCQ: Een tragische beslissing. De meeste leidinggevende krachten zijn ervan overtuigd dat het Verenigd Koninkrijk zich meer moet integreren in de EU en uiteindelijk de euro moet aanvaarden, maar de bevolking wil niet mee. Die voelt zich in de eerste plaats Brits en in de tweede plaats Amerikaans, maar helemaal niet Europees. Toch zullen de Britten vroeg of laat de euro moeten aannemen. Zij hebben Europa meer nodig dan Europa hen.

In Israël is de hoop op een doorbraak na de ontmoeting Bush-Sharon-Abbas al meteen weer de kop ingeslagen. Zelfmoordaanslagen van Hamas, en vergeldingen van het Israëlische leger.

DE CLERCQ: Zolang men het probleem probeert op te lossen met wapens en geweld is er geen hoop op vrede. Er is geen militaire uitweg voor het Israëlisch-Palestijnse conflict. Alleen een diplomatieke, gedragen door de internationale gemeenschap. De tragiek van vandaag is dat er zowel aan Israëlische als aan Palestijnse kant mensen zijn die het goed menen en bereid zijn de nodige stappen voor vrede te zetten, maar dat die mensen de macht niet hebben. Eerlijk gezegd zie ik niet in hoe men uit dat dilemma moet geraken. De leiders die de legitimiteit hebben, hebben niet de macht, en degenen die de macht hebben, hebben niet de legitimiteit. Onder elkaar komen ze toch niet tot een oplossing, het is de internationale gemeenschap die moet proberen de spiraal van geweld te stoppen. Maar dan zijn er meer initiatieven nodig dan er tot nu toe zijn ontplooid.

Koen Meulenaere

willy de clercq: ‘de genocidewet is een van de slechtste wetten die we ooit hebben goedgekeurd.’