Wanneer ik deze column instuur, begint de finale ijshockey op de Winterspelen. Thuisploeg Canada neemt het op tegen de VS. In de aanloop naar deze droomfinale maakt Nike reclame met de Canadese ploeg onder de slogan ‘Toeval is het eerste wat we uitschakelen’.

Welnu, het is net een eigenaardig ’toeval’ dat de winstkans van Canada halveerde. In zijn boek Outliers – Het verhaal van succes, legt auteur Malcolm Gladwell uit waarom.

De psycholoog Barnsley kwam tot de vaststelling dat 40 procent van de spelers van de Canadese nationale ploeg geboren was in de maanden januari tot maart. Elke volgende maand nam dit percentage verder af. Slechts 10 procent van de spelers was geboren tussen oktober en december.

De oorzaak is dubbel. De jaarindeling voor de jeugdreeksen begint in Canada op 1 januari. Daarenboven start de selectie van jonge spelers voor de beste teams al op de leeftijd van 10 jaar. Op die jonge leeftijd betekenen enkele maanden meer wasdom nog een aanzienlijk voordeel.

Wie in een beter team speelt, geniet ook betere begeleiding, materiaal… Zo groeit een toevallig verschil uit tot een grote handicap. De hoogste boom in het bos is niet de hoogste omdat hij het snelst groeide. Maar wel omdat toen hij nog een boompje was, toevallig geen andere boom zijn zonlicht wegnam.

Het toeval of je nu aan het begin of het einde van het jaar geboren bent, heeft een buitensporige impact. Dat toeval heeft Canada niet uitgeschakeld. Als Canada een aparte liga had voor spelers die geboren zijn in de tweede helft van het jaar, dan had het vandaag tweemaal meer kans op goud.

Net om die reden heeft het Deense onderwijs geen enkele vorm van indeling naar vaardigheden voor de leeftijd van 10 jaar.

Voorbeeld na voorbeeld toont Gladwell aan dat succes verrassend weinig te maken heeft met intrinsiek talent.

Wat is de gelijkenis tussen het succes van Bill Gates en dat van The Beatles? Gates kreeg als 16-jarige toegang tot een revolutionaire pc. Hij werkte er dag en nacht op. Zijn klasgenoten verkozen hem dan ook tot no-date nerd. Toen hij zich als 24-jarige aanbood in Silicon Valley was hij de enige met 10.000 uur ervaring met topapparatuur in de vingers.

The Beatles reisden in 1960 als onbekend groepje naar Hamburg. Rockbars waren er erg populair. Ze speelden 8 uur per dag, 7 dagen op 7. Toen ze vier jaar later de wereld veroverden, hadden ze al 1200 optredens in de vingers. Meer dan de doorsneeband in een hele carrière.

Gates en The Beatles waren niet de grootste talenten van hun tijd. Maar dankzij keihard werken, zetten beiden een uitzonderlijke opportuniteit om in een onoverbrugbare voorsprong. Volgens Gladwell is dat de enige constante in elk succesverhaal: hard werken.

Nochtans dweept iedereen tegenwoordig met ‘creatief’ talent. Creativiteit is zwaar overgewaardeerd, de grootste human-resourcesbubble van het moment. De wereld ontploft van de goede ideeën, daarenboven veelal gratis beschikbaar op het internet.

Wel zeldzaam zijn diegenen met het doorzettingsvermogen om ideeën om te zetten in ondernemingen. Wie gaat nog tot het uiterste om net iets beter te zijn dan de concurrent?

Het aantal uren dat we gemiddeld per jaar werken, daalde in Europa de afgelopen halve eeuw met een derde. Dat is de echte bom onder onze innovatiekracht.

Maar waarom werken we steeds minder? En waarom dromen ouders voor hun kinderen veeleer van een carrière als groot werknemer dan als klein ondernemer?

Werk is nochtans geen isoleercel, zolang het maar betekenisvol is. En wat is er meer bevrijdend dan je droom realiseren? Dan je eigen baas zijn? Wist u dat de winnaars van een Oscar gemiddeld vijf jaar langer leven dan wie enkel genomineerd werd?

En weet u welk land de meeste medailles op alle Winterspelen samen heeft behaald? Noorwegen. Met 5 miljoen inwoners is dat een klein mirakel. En toch is het niemand opgevallen. Noren hebben geen sterallures. Het zijn stille trainingsbeesten.

Hoe veel rijker zijn we niet als we alle talent ontketenen? Daarvoor mogen we niet alleen wachten op de overheid of big business. De beste hefboom hebben we zelf in handen. Hard en zinvol werk, dat geduldig wacht op het juiste toeval.

Peter Van Rompuy is blogger, reiziger en speechwriter voor het kabinet van landsverdediging.

door Peter Van Rompuy

Wie gaat nog tot het uiterste om net iets beter te zijn dan de concurrent?