Een goede dosis van de juiste bacteriën kan overgewicht bestrijden.
Onze darm is een complex ecosysteem waarin duizenden soorten bacteriën leven, waarbij wij als een soort planeet voor hen fungeren (en zij niet weten dat er nog miljarden andere planeten zijn).
De meeste van die bacteriën zijn nuttig voor ons, sturen mee onze spijsvertering, maar zoals dat ook in het mensenecosysteem het geval is, zijn sommige nuttiger dan andere. Microbioloog Patrice Cani van de Université Catholique Louvain schrijft met een aantal collega’s in de Proceedings of the National Academy of Sciences dat de bacterie Akkermansia muciniphila een sleutelrol speelt in de controle op zwaarlijvigheid en stofwisselingsziekten als diabetes.
De bacterie maakt drie tot vijf procent van de bacteriële massa in onze darm uit en vormt een soort symbiose met de cellen op de darmwand, waar ze leeft van het slijm dat die cellen produceren. Het is bekend dat er veel minder van zulke bacteriën leven in de darm van mensen met overgewicht of diabetes.
Bij muizen is het mogelijk gebleken om het vetgehalte in het lichaam terug te dringen door ze extra bacteriën toe te dienen met de voeding. De effecten werden als ‘dramatisch’ omschreven, omdat het zo snel ging. De bacteriën zouden een vorm van ‘dialoog’ voeren met cellen uit de darmwand en uit het afweersysteem, waarbij ze gevoed worden door het slijm dat de darmwand produceert, maar tegelijk een rol als bewaker van de gezondheid op zich nemen.
Het spreekt voor zich dat wetenschappers hopen dat het inzicht op termijn tot een bruikbare – en gemakkelijke – behandeling voor stofwisselingsziekten zal leiden.
Chemicus Raf De Dier van de KU Leuven zette met zijn collega’s bacteriën in om te begrijpen waarom de rand van een uitgedroogde koffievlek dik is, en het midden van de vlek zo goed als leeg. Een verhaal met praktische kanten, want het koffieringeffect kan nefast zijn voor een efficiënte industriële productie van materialen, zoals plastic en verven.
In Nature Communications beschrijven de onderzoekers hoe ze de voor de mens schadelijke bacterie Pseudomonas aeruginosa gebruikten om het effect te bestuderen. De bacterie produceert namelijk stoffen om te vermijden dat ze zelf tijdens haar besmettingsactiviteiten met het koffieringeffect te maken krijgt, waardoor ze zich niet optimaal kan verspreiden. De bacteriële stoffen zijn surfactanten die de oppervlaktespanning van een vloeistof verstoren, waardoor er geen koffieringen gevormd worden.
De meeste detergenten en zepen die wij gebruiken zijn surfactanten, zodat het mogelijk moet zijn om koffieringvorming in industriële processen op vrij goedkope wijze te vermijden. Met dank aan de bacteriële ontwikkelingen.
