Jan Braet kijkt naar kunst en het leven, in bloei en verval, zoals de rozen. Deze week: de expo Open Skies in Wiels-Centrum voor Hedendaagse Kunst, Brussel.
Beginnende kunstenaars die na de academie een postgraduaat volgen en dan een residentieprogramma meemaken bij een gespecialiseerd kunstencentrum, komen beslagen op het ijs. Dat ze een stuk ouder zijn dan hun lotgenoten die zich meteen voor de leeuwen hebben gegooid, blijkt geen nadeel te zijn. Ze hebben tijdens de extra leerjaren hun intellectuele bagage vermeerderd, hun blik op de wereld verruimd en ervaring opgedaan met nieuwe beeldtechnologie. Een en ander straalt af op het conceptuele gehalte van hun werk. Het Hoger Instituut voor Schone Kunsten (HISK) in Gent en Wiels-Centrum voor Hedendaagse Kunst in Brussel trekken kunstenaars van over de hele globe aan.
Transparantie kan een vloek zijn, net zoals onzichtbaarheid.
Wiels brengt zeven van die jonge hoger opgeleide wereldburgers bijeen in de expo Open Skies. De Nederlander Toon Fibbe (°1987) resideerde in de Maastrichtse Jan van Eyck Acadamie, de Braziliaanse Luiza Crosman (°1987) behaalde een post-master in performance studies bij a.pass in Brussel, de Britse Helen Dowling (°1982) doorliep een residentie aan het Rijksmuseum Amsterdam, net zoals de Française Naïme Perrette (°1989). De Italiaan Leander Schönweger (°1986) is een HISK-laureaat, terwijl de twee Belgen Jelena Vanoverbeek (°1990) en Emmanuel Van der Auwera (°1982) als ex-Wielsresidenten een thuiswedstrijd spelen.
Open Skies is ingegeven door de overweging dat open luchten vandaag meer moeten genereren dan natuurbeelden en poëtische stemmingen. De wereldwijde ontsluiting van de ether door de digitale technologie heeft geleid tot een schijnbaar onbeperkte vrijheid van communicatie en tot maximale transparantie. De euforie over die doorbraak maakte plaats voor bezorgde vragen: over de sluipende manipulatie van woord en beeld door onzichtbare instanties, de vertroebeling van de grenzen tussen echt en nepnieuws, de totale controle over persoonsgegevens (met het bijbehorende verlies aan privacy, gelegitimeerd als security), videospelletjes en memes die afgronden openen.
Wake Me Up at 4:20 is een visueel verbluffende video met onthutsende getuigenissen van deelnemers aan een suicide game op het internet. Emmanuel Van der Auwera laat zien hoe mentaal labiele mensen, verborgen achter een ijzingwekkend cool ogende avatar, zich blootgeven en ondertussen worden aangezet tot almaar riskantere daden die ten slotte op zelfmoord uitlopen. Minder spectaculair maar even beklemmend is Van der Auwera’s installatie Videosculpture XX (World’s 6th Sense). Schimmige, witte beelden, vanaf grote hoogte opgenomen door warmtecamera’s, houden groepen mensen op straat in Las Vegas in het vizier en zetten hen letterlijk in hun hemd. Transparantie kan een vloek zijn, net als onzichtbaarheid: op de beeldschermen is pas iets te zien als je vanuit een schuine hoek door een van de op drievoeten gemonteerde plexiglazen platen kijkt.
Transparantie kan ook verleidelijk zijn. Naïmé Perrette bedekte een reeks over drie zijden van de zaal doorlopende ramen met halftransparante vinylplaten. Daarop ontrolt zich een fotosequentie die de kijker het gevoel geeft dat hij in een vliegtuig opstijgt vanaf een ingevroren landschap waarna hij in een open, blauwe hemel alles langzaam ziet uiteenspatten ( Oversights). Een schitterende enscenering van een catastrofe. De vrolijke noot komt van Helen Dowling. Haar video The Queen of Lemons is een even geestige als uitbundige ode aan de pure vrouwelijkheid. Bestaande clichés krijgen een wrong, de kop van Nefertiti en een naaktsculptuur uit het museum worden aanbeden, en de fakkeltocht van zelfbewuste vrouwen eindigt ergens in het wijde heelal tussen de planeten. Makkelijk mee te volgen op de smartphone in een Starbuckscafé.
Tot 5 januari
