Jan Braet kijkt naar kunst en het leven, in bloei en verval, zoals de rozen. Deze week de expo Wintrum Frod in het Permekemuseum, Jabbeke en MuZEE, Oostende.
Ze trokken een streep onder hun creatieve jaren in Brussel en vestigden zich zo’n tien jaar geleden als schapentelers in Duncormick aan de Ierse kust. Orla Barry (49) is een geboren Ierse en haar familie zat in de branche, dat was een aanknopingspunt. Voor Els Dietvorst (54), haar levenspartner, was alles nieuw. Of misschien niet helemaal. Aan de rand van de stad, langs het kanaal Brussel-Charleroi, had ze ooit kennisgemaakt met Luigi. De gepensioneerde mijnwerker hoedde er zijn geiten en maakte er zijn kaas, zonder zich veel zorgen te maken over wat er reilde en zeilde in de maatschappij.
Els zat op dat moment tot over haar oren in een sociaalartistiek project met migranten, maar terwijl ze daar haar laatste illusies over kwijtspeelde, maakte ze Luigi tot onderwerp van een videofilm. Song for the Price of a Goat leek wel een voorspel op het nieuwe leven dat haar met Orla te wachten stond. Een leven van outsiders op het platteland, bioboerinnen in een machowereld, maar nog altijd kunstenaars.
Els werkt in een directe, fysieke taal aan primitieve sculpturen en tekeningen. Haar videofilms hebben een documentaire en poëtische inslag. Orla gaat de meer conceptuele toer op, in verhalen, installaties, weefsels en beeldgedichten. De band tussen hun beider werk ligt vanzelfsprekend in de tastbare nabijheid van de wereld van de schapen. De titel van hun dubbelexpo in Jabbeke en Oostende, Wintrum Frod (Oud-Engels voor winterwijsheid), liegt er niet om: het is het seizoen waarin er niet geboerd maar aan kunst gedaan wordt.
Exposeren in het beeldhouwatelier van het Permekemuseum is een oud en vele malen uitgesteld plan. Een beeldsnijder pur sang als Els Dietvorst blijft niet ongevoelig voor de schaduw van Constant Permeke, die het Vlaamse boerenbestaan adelde in sculpturen, tekeningen en schilderijen van een pregnant expressionistische snit. Els zette er haar vereerde Ram, gesneden uit lindenhout, op een sokkel. Ze kroop in de koppen van de schapen die ze in de videofilm The Rabbit and the Teasel raak karakteriseert. Ze zijn nooit gewelddadig, zelfs niet als men ze pijn doet. Als er één een beweging maakt, volgen alle andere, ‘wat niet altijd zo’n goed idee is’. Ze leven in groep om zichzelf te beschermen. Het zwarte schaap weert het onheil af.
Schapen zijn nooit gewelddadig, zelfs niet als men ze pijn doet.
Orla’s eeuwig opborrelende woordraadsels lijken mijlenver verwijderd van het geweld van Permeke, indien men geen rekening zou houden met de kosmische bevlogenheid in diens duistere landschappen en marines. Het is waar dat Orla Barry in de installatie Golden Pocket haar woordclusters netjes ordent in een planetair stelsel van diagrammen, uiterst licht afgedrukt op een doorzichtige witte sluier. Die leidt spiraalsgewijs naar een centrum, naar een onaards aandoende metalen klomp met een zwart gelakt en zacht bubbelend oppervlak. Deze sculptuur lijkt afkomstig uit een onbekende beschaving die zich bekwaamt in het maken van nieuwe, artificiële objecten. In werkelijkheid komt ze uit de koker van de Portugese kunstenaar Rui Chafes.
Het langjarige partnerschap tussen Els Dietvorst en Orla Barry is afgelopen. Els heeft de schapenboerderij verlaten en heeft zich voorlopig gevestigd in een naburig dorp bij een uitstervende vissersgemeenschap die ze vereeuwigde in de elegische videofilm Dogfish, te zien in Oostende. Orla zet de teelt van de hoogwaardige Lleynschapen alleen voort. Ze blijft herder, boer, beeldend kunstenaar en schrijver, stof ontlenend aan de prachtige, grimmige schapenwereld. De verhalen in haar installatie Spin, Spin, Scheherazade gaan over de kunst van het overleven. Danseres Einat Tuchman brengt ze soms als performance.
Tot 3 november
