Fikry El Azzouzi, de nieuwe huisauteur van de Brusselse KVS, richt de spots op burgerrechtenactivist Malcolm X. ‘Hij had alles te danken aan zijn vrouw.’
Debuteren met Malcolm X, dat klinkt als een statement.
FIKRY EL AZZOUZI: De figuur van Malcolm X (1925-1965) spreekt tot de verbeelding, maar weinig mensen weten wie hij écht was. Ik wilde al jaren een stuk over hem schrijven, maar telkens bleek een ander idee actueler. Als er plots jongeren naar Syrië vertrekken, bijvoorbeeld, is het relevanter om daar theater over te maken. Dus schreef ik vorig jaar Reizen Jihad voor Sin Collectief. Nadien vroeg Michael De Cock me om samen met Junior Mthombeni, de regisseur van Reizen Jihad, deel uit te maken van zijn KVS-ploeg. Michael stelde voor om het seizoen te openen met Malcolm X. Het wordt meteen ook de eerste creatie van JuniorcEsAr, een collectief dat ik met Junior en muzikant Cesar Janssens oprichtte. We willen theater maken dat inzichten biedt.
Welk inzicht zit er in Malcolm X ?
EL AZZOUZI: Malcolms inzicht: dat anders zijn normaal is. Net zoals trots, zelfbewustzijn en gelijkwaardigheid dat zijn. En we tonen hoe Malcolms echtgenote, Betty X, verantwoordelijk was voor dé wending in zijn leven. Malcolm moedigde de zwarten aan om voor zichzelf op te komen en om zich met álle middelen te verdedigen als ze belaagd werden. Daarvoor vond hij inspiratie bij The Nation of Islam, een sekte die scholen bouwde en een sociale werking had. Leider Elijah Muhammad predikte dat de zwarte bevolking superieur was, en hij misbruikte vrouwen. Malcolm X besefte dat niet. Hij liet zich, net als de IS-strijders vandaag, verblinden door het charisma van de sekteleider. Betty X zag het wél. Door haar stapte Malcolm uit de sekte en werd hij een medestander van Martin Luther King.
U schrijft: ‘Ik ben X/ Zoals Malcolm/ Getransformeerd/ Bekeerd/ Niet alleen een strijder, ook een poëet/ een troubadour, geen hoer/ die elk lichaamsdeel/ masseert’. Dat bekt als een hiphopsong.
EL AZZOUZI:We mixen het confronterende van Reizen Jihad met het opzwepende van Rumble in da Jungle, mijn stuk over bokser Muhammad Ali waarbij het publiek rond een boksring stond. Twintig performers, onder wie rapper Pitcho Womba Kongade en jazzsaxofonist Frank Vaganée, vertellen Malcolms leven. Per levensfase leggen we de link naar vandaag.
Er komt ook een boek uit met de titel Malcolm X. Is het meer dan de uitgave van de speeltekst?
EL AZZOUZI:Veel meer. De laatste tijd zit ik vaak op de trein tussen Antwerpen, Brussel en Duitsland. Op een dag zag ik aan het station van Berchem twee jongens voetballen. De ene had Afrikaanse looks, de andere zag er Marokkaans uit. Ik vertelde hen over Malcolm X, en uit dat gesprek ontstond het verhaal dat ik in het boek vertel. Ook Malcolms allerlaatste speech (tijdens die toespraak in New York op 21 februari 1965werd hij vermoord, nvdr.) staat erin. Dyab Abou Jahjah, ónze Malcolm X, schreef het voorwoord. Rachida Aziz, onze vrouwelijke Malcolm X, leverde het nawoord.
Is er een link tussen Malcolm X en Brekebeen, uw stuk dat vanaf 13 oktober wordt opgevoerd door Laika?
EL AZZOUZI: Ja. Brekebeen is een bewerking van Anton Quintana’s jeugdroman Het Boek van Bod Pa, waarin een jongen op zoek gaat naar zichzelf. Die jongen belichaamt onze samenleving. Ik schrijf voor een maatschappij die zoekt naar een nieuwe identiteit.
KVS speelt Malcolm X vanaf 14/10. Het boek Malcolm X verschijnt bij EPO.
Els Van Steenberghe
‘Malcolm X liet zich, net als de IS-strijders vandaag, verblinden door het charisma van een sekteleider.’
