George W. Bush had beloofd dat de oorlog tegen het terrorisme geen oorlog zou zijn als alle andere. Hij beriep zich op wat in deze strijd zijn mantra belooft te worden: ‘We zullen niet weifelen, we zullen niet versagen. We zullen niet wankelen en we zullen niet falen.’

Ze speelden kort op de bal. Zondagochtend nog werkte minister van Defensie Donald Rumsfeld, die zaterdag was teruggereisd uit het Midden-Oosten, de laatste details uit van het plan. De vriend en adviseur van president George Bush, minister van Handel Don Evans, werd zondag nog uit Houston teruggeroepen. En regeringsfunctionarissen spoedden zich van de kerk naar hun kantoor.

Vanuit het Witte Huis praatte Bush enkele uren voor het begin van de aanvallen met de Russische president Vladimir Poetin, de Franse president Jacques Chirac en enkele andere regeringsleiders. Minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell belde vanuit zijn kantoor thuis met in totaal zestien wereldleiders en ministers om hen over de stand van zaken in te lichten. De Amerikaanse senaatscommissie Buitenlandse Zaken was al eerder op de hoogte gebracht. Vorige week hadden de leden te horen gekregen ‘dat er een van de volgende dagen iets te gebeuren stond’.

De eerste ontploffingen deden zich voor in Kabul iets voor halfzeven, kort na het ingaan van de avondklok, meldde de Arabische nieuwszender al-Jazeera. ‘Eerst hoorden de bewoners vliegtuigen. Dan deed zich een stevige ontploffing voor in het noordoosten van Kabul. En vervolgens viel in de hele stad de elektriciteit uit’, berichtte de journalist. De zender toonde livebeelden van vliegtuigen die in het donker boven de stad cirkelden. Je zag ook de flitsen van het luchtafweergeschut.

Geen halfuur later volgden explosies in Kandahar, waar het hoofdkwartier van de Taliban gevestigd is. Vervolgens deden zich nieuwe ontploffingen voor in Kabul en iets later ook in Jalalabad. Minstens drie trainingskampen werden daarbij getroffen, meldden bronnen van de Noordelijke Alliantie. Ook de stad Masar-i-Sharif, die door de Taliban wordt bezet, zou zijn aangevallen. In een eerste fase waren er geen gegevens over het aantal slachtoffers. Maar volgens een bericht van Abdul Salam Zaeef, ambassadeur van de Taliban-regering in Pakistan, aan het Afghaanse persbureau AIP, vielen in Kabul twintig doden. Osama Bin Laden en Mullah Mohammed Omar overleefden de aanslagen ‘dankzij Gods genade’, aldus nog Abdul Salam Zaeef.

De militaire acties die Bush had aangekondigd en die hij de naam van Enduring Freedom, ‘Duurzame Vrijheid’ had meegegeven, waren begonnen. Zesentwintig dagen lang hadden de Verenigde Staten gewacht om toe te slaan. President Bush waarschuwde in een rechtstreekse nationale tv-uitzending voor ‘ononderbroken, omvangrijke en onverbiddelijke aanvallen’. De Taliban hadden Bin Laden gesteund en beschermd, en daar moesten ze nu de prijs voor betalen, zei hij met klem. ‘Door kampen te vernietigen en communicatielijnen te verbreken, zullen we het de terroristen moeilijker maken nieuwe rekruten op te leiden en hun plannen uit te werken’, verklaarde Bush. En voegde eraan toe dat Duitsland, Frankrijk, Canada en Australië ermee hadden ingestemd, in de loop van de operatie troepen ter beschikking te stellen.

Iets later op de avond was het de beurt aan minister van Defensie Donald Rumsfeld. Hij had al laten weten dat bij de aanvallen vijftig Tomahawk-kruisraketten waren ingezet, die vanaf Amerikaanse en Britse oorlogsschepen en onderzeeërs in de Arabische Zee waren afgevuurd. Ze waren gericht tegen luchtafweersystemen, vliegtuigen en militaire terroristenbasissen. ‘Het is nog niet achter de rug’, meldde Rumsfeld op een persconferentie in het Pentagon. Generaal Richard Myers voegde eraan toe dat de Amerikanen amper ‘de eerste fase in een aanhoudende oorlogsoperatie’ waren ingetreden. Bij geen van de aanvallen was de NAVO betrokken, in welke zin ook.

DAT IS WAT ZE VERWACHTEN

‘Het liep als gesmeerd’, vertelde een Amerikaans piloot die opereert onder de codenaam Woodstock. Tijdens een teleconferentie die rechtstreeks op de Amerikaanse televisie werd uitgezonden, zei hij trots: ‘Alles was precies zoals we het hadden ingeoefend. Dat is wat de Amerikaanse burgers van ons verwachten. Op dat soort zaken zijn we uitstekend voorbereid.’ Details over de doelwitten gaf de piloot van deze B-52-bommenwerper niet vrij. Om veiligheidsredenen werden ook zijn standplaats en het vertrekpunt van zijn missie niet bekendgemaakt. Maar enkele van de betrokken vliegtuigen, B-2 Stealth-bommenwerpers, waren overgevlogen uit de Verenigde Staten, zo bleek. De B-52- en de B-1-bommenwerpers uit de Britse militaire basis Diego Garcia in de Indische Oceaan.

De hele Amerikaanse strategie is erop gericht de militaire slagkracht van het Taliban-regime te verzwakken ten voordele van de oppositie. En de trainingskampen van Bin Laden moeten zo snel mogelijk ontmanteld worden. ‘De moerassen waarin Bin Laden zich verstopt, moeten we droogleggen’, zei Rumsfeld. Zijn redenering luidt als volgt: de val van de Taliban, een gevolg van een confrontatie met de Noordelijke Alliantie, zou een geïsoleerde Bin Laden uit zijn schuilplaatsen in de bergen kunnen drijven.

De eerste doelwitten waren dan ook de luchtverdedigingssystemen en de communicatiemiddelen van de Taliban. Door de telefoonlijnen uit te schakelen, hoopten de Verenigde Staten dat Bin Laden naar andere communicatiemiddelen zou moeten grijpen. Eerder al had zijn zaktelefoon interessante gegevens opgeleverd over zijn verblijfplaats. De luchtafweersystemen en luchtwapens van de Taliban uitschakelen _ niet meer dan een handvol verouderde Russische Sukhoi-21’s en MiG-interceptors _ had nog een andere doelstelling. Het zou de lucht vrij en ‘veilig’ maken voor een tweede fase in de acties: luchtdroppings van hulpgoederen, die begonnen 45 minuten na de luchtaanvallen.

Voedsel, medicijnen en radiootjes werden gedropt boven Afghanistan, hoofdzakelijk in gebieden waar duizenden mensen waren toegestroomd die voor de aanvallen op de vlucht waren. Vanop een hoogte van 30.000 voet gooiden Amerikaanse C17’s 37.500 voedselpakketjes uit voor de bevolking. Gele plastic pakjes met het Engelse opschrift, ‘ food gift from the people of the United States of America‘. Bush had het tijdens zijn televisietoespraak al gezegd: ‘De Verenigde Staten zijn een vriend van de Afghaanse bevolking, en tegelijk zijn we een vriend van meer dan een miljard moslims over de hele wereld.’

HAATGEVOELENS

De Taliban horen daar niet bij. Hun consul-generaal in het Pakistaanse Karachi riep op tot de Heilige Oorlog. ‘We hebben vernomen dat Kabul gebombardeerd is’, zei Rehmatullah Kakasada in een eerste reactie. ‘Meer gegevens hebben we momenteel niet. Maar we zijn klaar voor de jihad.’

Ook Mullah Abdul Zaeef, de Taliban-ambassadeur in Pakistan, veroordeelde de reactie van de Amerikanen: ‘De VS hebben de weg van het geweld en de arrogantie gekozen’, verklaarde hij. ‘We hebben hard geprobeerd een oplossing te vinden voor het probleem (Bin Laden), maar hem uitleveren, was onmogelijk. Dit is een aanslag op een onafhankelijk land.’ En hij kondigde aan dat de Taliban zullen vechten ’tot de laatste snik’. Ook de militante Pakistaanse moslimbeweging Harka ul Mujahedeen waarschuwde de Verenigde Staten ervoor dat ze in de hele islamwereld haatgevoelens hadden opgewekt.

Munawar Hassan, een vertegenwoordiger van de belangrijke islamistische partij Jamaat-e-Islami ten slotte, noemde de aanslagen een aanval op de islam, en riep dan ook alle moslims van Pakistan op te betogen. ‘De aanslagen zullen ook niet zonder gevolgen blijven voor president Pervez Musharraf’, dreigde hij. Een groot deel van het militaire apparaat is het oneens met zijn president, verkondigde Hassan. Musharraf, die zich ervan bewust was dat er in z’n eigen leger sterke pro-Talibankrachten aanwezig zijn, had al eerder verschillende van zijn officieren vervangen. Maar of dat hem zal redden, valt nog te bezien.

ZEER SUCCESVOL

Maandag, na de luchtaanvallen, riep het kabinet van de Taliban in Kabul een crisisvergadering bijeen om de toestand na de nachtelijke acties te bespreken. Berichten dat de Noordelijke Alliantie de aanslagen van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk gebruikt zou hebben om verder op te rukken, werden in deze kringen met alle middelen ontkend.

Ook de Amerikaanse leiders staken maandag voor een eerste evaluatie de koppen bij elkaar. De eerste reeks militaire aanvallen waren zeer succesvol, zei minister Donald Rumsfeld. Tal van doelwitten waren getroffen. En burgerslachtoffers waren er volgens hem niet gevallen. De meeste aanvallen waren trouwens op afgelegen gebieden gericht, beweerde hij.

Niet alleen de Verenigde Staten waren tevreden met het resultaat. Ook de westerse industrielanden betuigden hun instemming met de acties van de VS. De Duitse kanselier Gerhard Schröder onderstreepte dat de Bondsregering de operatie ‘zonder voorbehoud’ steunde. Ook China drukte onrechtstreeks zijn steun uit.

Zoals te voorspellen was, keurde ook Rusland het Amerikaanse offensief goed en noemde het zelfs ‘absoluut niet onverwacht’. Als je het dodenaantal van de aanslagen op het WTC en Washington voor ogen houdt’, zo meende hij, moest een ‘dermate kolossaal verlies’ wel een overeenkomstige reactie uitlokken. ‘Die reactie was daarom niet alleen door de bestrijders van het terrorisme te verwachten, maar ook door de terroristen zelf.’

Inmiddels, een etmaal na de eerste aanslagen, hebben de Verenigde Staten een nieuwe golf van aanvallen ingezet. ‘Vergelijkbaar met die van zondag’ zei men in Amerikaanse defensiekringen. De Amerikaanse nieuwszender CNN toonde beelden van de nachtelijke hemel boven Kabul, die door lichtflitsen werd verlicht. In de hoofdstad viel opnieuw de stroom uit. Voor de bewoners van Kabul begon een tweede bange nacht.

Copyright Der Spiegel/Newsweek

Bewerking Ingrid Van Daele

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content