De regering verhoogde in 2015 de btw op elektriciteit. Zo wilde ze misbruiken van het verlaagde tarief aanpakken. Maar die misbruiken blijken nooit bestaan te hebben.
In de laatste maanden van de regering-Di Rupo werd de btw op elektriciteit voor gezinnen van 21 naar 6 procent verlaagd. Dat moest gezinnen helpen die moeilijkheden hadden om hun energiefactuur te betalen. De korting overleefde de nieuwe coalitie echter niet. De regering-Michel besloot in 2015 het tarief terug te brengen naar 21 procent. Niet enkel omdat met die belastingverhoging het begrotingsevenwicht weer iets dichterbij kwam, maar ook omdat de regering meende dat het verlaagde tarief oneigenlijk werd gebruikt. Dat misbruik was zo massaal, beweerde men, dat een speurtocht van de Bijzondere Belastinginspectie (BBI) 250 miljoen euro moest opbrengen. Er werd 62 miljoen ingeschreven voor de begroting van 2015 en nog eens 188 miljoen euro voor die van dit jaar.
In 2015 werd niets opgehaald. En na een doorlichting van het planbureau werd de 188 miljoen euro voor 2016 ook danig naar beneden bijgesteld. Uit documenten die de SP.A opvroeg, blijkt nu dat er misschien helemaal niets geïnd zal worden. De vraag of er wel degelijk misbruik is gepleegd, blijft in de lucht hangen. De BBI sprak met de energiebedrijven en het kabinet van minister van Financiën Johan van Overtveldt (N-VA) om te kijken wat mogelijk was. Zij zijn ondertussen tot dezelfde ontnuchterende vaststelling gekomen. ‘Het uiteindelijke bedrag dat we zullen terugvorderen, zal eerder in de richting van vijf miljoen euro gaan’, zegt Ferry Comhair, woordvoerder van Van Overtveldt.
Waarom waren de verwachtingen zo hooggespannen? De vorige regering maakte de afspraak dat iedereen met een residentieel contract voor zijn energielevering gebruik kon maken van het verlaagde btw-tarief. De regering-Michel redeneerde echter dat mensen met een residentieel contract maar met professionele bezigheden op datzelfde adres geen recht hadden op het verlaagde tarief. Alleen is er geen juridische grond om die mensen te bestraffen. Bij de N-VA voelen ze zich bekocht door de CD&V. Die partij had kunnen weten dat de strijd tegen het misbruik van het verlaagde btw-tarief door de gemaakte afspraken amper geld zou opbrengen, maar keurde wel goed dat er 250 miljoen euro in de begroting werd ingeschreven.
De vraag is zelfs of het misbruik dat deze regering dacht te zien ergens op gestoeld is. Btw-expert Jurgen Opreel ziet niet meteen wat het probleem had kunnen zijn: ‘Zaakvoerders die een professioneel contract hebben, kunnen de btw grotendeels aftrekken. Het verschil met een residentieel contract is dus altijd verwaarloosbaar. Waarom zou men dan van fraude spreken? Deze regering overschat, net zoals haar voorgangers, de inkomsten uit begrotingsmaatregelen. Er zijn nog voorbeelden: de recente invoering van de btw op esthetische ingrepen zal allicht ook niet de voorziene tachtig miljoen euro opbrengen.’
Federaal parlementslid Peter Vanvelthoven (SP.A) is allerminst verbaasd dat het vermeende misbruik veel minder geld opbrengt dan de regering hoopte. Toen de maatregel werd aangekondigd, waarschuwde de SP.A al dat die 250 miljoen euro overtrokken was. ‘De btw is verhoogd met als smoes dat er te veel misbruik van werd gemaakt’, zegt hij. ‘Dat blijkt niet te kloppen. Het is de logica zelve dat die verhoging ongedaan zal worden gemaakt. Elektriciteit is een basisrecht. Net als voor water moet daar een verlaagd btw-tarief voor gelden.’
Peter Casteels
De N-VA is boos op de CD&V omdat zij wisten dat de maatregel amper geld zou opbrengen. Toch keurde ze die mee goed.
