In het Midden-Oosten ontwikkelde het soefisme zich tot een van de belangrijkste filosofisch-religieuze stromingen, een bewust zoeken naar de mystieke extase. Gebaseerd op de koran – al beweren sommigen dat het soefisme al voor de islam ontstond – wendden de soefi’s zich af van de geïnstitutionaliseerde islam om een puur geloof te belijden dat zich baseert op een liefdevolle eenheid tussen God en mens. Muziek bekleedt nog altijd een belangrijke plaats, niet alleen als kunstvorm maar ook als directe communicatie met de spirituele wereld. In twee belangrijke muzikale ceremonies – samâ’ en dhikr – zoeken de soefi’s dan ook “uit zichzelf te treden”. De samâ’ (het luisteren) bestaat in het beluisteren van die muziek, van die teksten die tot extase kunnen leiden. In de dhikr (de herinnering) wordt de naam van Allah als in een litanie voortdurend herhaald om zo het bewustzijn uit te sluiten.

De derwisjen uit Damascus maken deel uit van de Mawlâwiyya soefi-orde, gesticht door de Perzische dichter Jalâl Al-Dîn Al-Rûmi (1207-1273). Het ritueel start met een gezongen improvisatie door de sjeik, bijgestaan door scanderende zangers die Allah aanroepen. Dan treden de derwisjen binnen. Ze werpen hun zwarte mantels af en beginnen in hun hagelwitte habijten aan hun omwentelingen. Met de rechterhand omhoog en de linker omlaag leiden ze het goddelijke naar de aarde. Als mystieke reizigers draaien ze van het oosten (het zijn) naar het westen (het niet-zijn) en terug naar het oosten (het goddelijke zijn). Zo bouwen ze hun illusoire bestaan op, als engelen die door de liefde voor het absolute het heelal doen draaien.

Op een zopas verschenen dubbel-cd is dit mystieke repertoire uit Damascus nu te beluisteren. De vele foto’s tussen de commentaartekst die deze opname begeleidt, zullen allicht doen dromen. De warme basstem van sjeik Hamza Shakkûr draagt bij tot de intensiteit, tot verstilling. Hamza is een graag geziene figuur in Damascus. De indrukwekkende Oemayyadenmoskee in het hartje van de oude binnenstad is vooral op vrijdag rustig. De immense binnenkoer, de eeuwenoude muurmozaïeken die het paradijs voorstellen. Hier leidt Sjeik Shakkûr de rituelen, een wereld met een poëtische realiteit.

Sjeik Hamza Shakkûr en de draaiende derwisjen van Damascus. Op 4/12 om 20.30 in het Belgica Theater, Kerkstraat 24, Dendermonde – Info en tickets: 052/20.26.26

De dubbel-cd “Les derviches tourneurs de Damas” verscheen bij Le Chant du Monde [CMT 574 1123.24]

Johan Van Acker