In het voorbije crisisjaar wist Deutsche Bank België flink te groeien. Topman Yves Delacolette over ninja’s, blussen met het zwemwater van de buren, en de angst van de kleine spaarder.
‘Zeg niet aan mijn moeder dat ik bankier ben.’ Het was de titel van een lezing die Yves Delacolette enkele jaren geleden gaf. Een grapje, maar het zegt veel over de reputatie van bankiers en financiers. Intussen raast er een orkaan door de financiële wereld. Die teistert beurzen en banken, maar ook de portemonnee van de doorsnee-Belg. Het consumentenvertrouwen is zoek, een recessie dreigt, velen zijn niet meer zeker van hun job. Alan Greenspan, gewezen voorzitter van de Amerikaanse Centrale Bank, noemt het de zwaarste crisis in vijftig jaar, misschien zelfs van de voorbije eeuw. En volgens hem is het nog lang niet afgelopen. In een dergelijk crisisklimaat groeide Deutsche Bank België in de afgelopen twaalf maanden uit tot de zesde grootste bank van België gemeten naar spaarinlagen. Een gesprek met topman Yves Delacolette.
De crisis op de Amerikaanse hypotheekmarkt heeft een cascade-effect veroorzaakt, ook bij ons. Sommige Belgische banken hebben heel wat van die ondoorzichtige financiële producten gekocht. Is er reden tot paniek?
YVES DELACOLETTE: Zowat elke bank ter wereld heeft te lijden onder deze crisis, al was het maar omdat de markt niet meer weet wie nu juist problemen heeft en hoe groot die dan wel zijn. De banken wantrouwen elkaar. Gevolg: sommige banken die fundamenteel geen problemen hebben, kunnen toch moeilijkheden krijgen omdat andere banken weigeren om ze te voorzien van liquiditeiten, of alleen tegen een heel hoge prijs.
Waarmee ik niet zeg dat er nergens structurele problemen zijn. Intussen is gebleken dat ABN Amro kopen zonder dat de financiering rond was niet de beste zet was van Fortis. Ook zijn de activa van verscheidene banken fel gedaald. Maar veel belangrijker is dat de meeste regeringen intussen hebben verklaard dat ze niet zullen toelaten dat de zogenaamde ‘systemische’ banken omvallen. Het gaat om instellingen die belangrijk zijn voor het economische en financiële systeem. Ik heb dan ook veel respect voor het kordate en doeltreffende optreden van onze regering in de zaak-Fortis. Ik mag er niet aan denken wat er gebeurd zou zijn indien de regeringen níét tussenbeide waren gekomen. En dan heb ik het niet alleen over de privéklanten van Fortis, maar ook over de tienduizenden bedrijven die een kredietlijn hebben bij die bank.
Nochtans werd niet elke bank gered. Denken we maar aan Lehman Brothers. Hoe groot is de kans dat we zoiets ook in België meemaken?
DELACOLETTE: De val van Lehman Brothers zal zonder twijfel de geschiedenis ingaan als een spijtige mijlpaal in deze crisis. Met de beslissing om Lehman niet te redden wou de Amerikaanse minister van Financiën, Henry Paulson, aan de hele sector een sterk signaal geven. En dat signaal kwam hard aan: krantenkoppen hadden het over de ‘ground zero van de financiële wereld’ en een ’tsunami op de beurzen’… Paulsons beslissing werd intussen alom veroordeeld, maar het kwaad was geschied. Uiteraard in de financiële sector zelf, maar ook bij spaarders en beleggers die een product kochten waarvan het kapitaal werd gegarandeerd door Lehman. Sommigen van hen kochten die producten lang voor het begin van de kredietcrisis als een heel veilige belegging – destijds even veilig als een kasbon van pakweg Dexia of Fortis. Het enige verschil is uiteraard dat Dexia en Fortis niet failliet zijn en Lehman wel. Die mensen zijn nu schuldeiser geworden van Lehman, en kunnen hun door Lehman gegarandeerd kapitaal terugvorderen bij de curatoren, in de hoop zoveel mogelijk terug te zien. Ze zijn ontgoocheld en boos. Vaak terecht. Bijvoorbeeld omdat sommige banken en verzekeraars in vólle crisis nog altijd producten van Lehman verkochten als risicovrije beleggingen. Intussen hebben zowat alle regeringen in de wereld verklaard dat er geen tweede Lehman komt.
Bent u het eens met de nationaliseringen?
DELACOLETTE: Als een huis in brand staat, dan moet je blussen. Zo simpel is dat. Dat je daarvoor zonder het te vragen het water uit het zwembad van de buren gebruikt, is misschien niet netjes, maar het is wel de minst slechte oplossing. Je buurman kan dan wel niet gaan zwemmen, maar hij mag zich gelukkig prijzen dat de overslaande vlammen zijn huis niet in de fik hebben gezet. Een brand zoals bij Fortis slaat al snel over naar andere banken en naar de hele samenleving. Dat is wat de regering bedoelt met ‘systemische banken’. Vallen die om, dan zijn de gevolgen niet te overzien.
Maar dat betekent niet dat de overheid die banken moet besturen. Zij moet de regels maken voor de sector, toezicht houden op de naleving ervan, maar zeker niet zelf bankier gaan spelen. Ik zou het liefst zien dat ze zich helemaal toespitst op haar kerntaken, inclusief een betere regulering van de banksector. Enkele Spaanse banken zijn, alles in acht genomen, heel goed uit de crisis gekomen net omdat ze een heel evenwichtig beleid hebben gevoerd, ook wat risico’s betreft. Dat is dan weer te danken aan het sterke toezicht op de banken in Spanje. Wellicht is dat het gevolg van de Spaanse bankencrisis van de jaren tachtig. België is een van de meest getroffen landen in de huidige wereldwijde crisis. Laten we dus hopen dat het toezicht ook hier strenger wordt.
Even terug naar de start van deze kredietcrisis: de ineenstorting van de vastgoedmarkt in de VS. Kan dat bij ons ook gebeuren?
DELACOLETTE: Je kunt de financiële situatie van de Belgische en de Amerikaanse gezinnen niet vergelijken. Weinig Belgen kopen iets anders op afbetaling dan hun huis, hun wagen en enkele grotere huishoudtoestellen. Daarnaast worden kredietkaarten door de meeste Belgen vooral gebruikt als betaalmiddel, niet zozeer als een doorlopend krediet. Wat de hypotheekleningen in België betreft, zie ik zeker geen grote problemen voor de Belgische banken. Zo zijn de gezinnen die voor een variabele hypotheekrente kiezen perfect in staat om een worstcasescenario te berekenen, omdat die rente maximaal 3 procent kan stijgen.
Ik denk ook dat de Belgische banken doorgaans voorzichtig genoeg zijn. Ze hanteren de regel van de zogenaamde ‘quotiteit’ van 80 procent, waarbij de ontlener altijd een belangrijk deel (20 procent, nvdr) van de koopsom zelf moet neertellen. Als de klant de lening niet terugbetaalt, dan is dat een risico voor de bank. Dat is trouwens de kern van het probleem in de VS: wie daar leningen verkoopt, draagt niet noodzakelijk het risico bij niet-terugbetaling. Daarom vind je nogal wat mensen zonder inkomen, werk of bezittingen – de zogenaamde ninja’s: no income, no job and no assets – die toch een hypotheeklening kregen, simpelweg omdat de verkoper van die kredieten dan een commissie kon opstrijken. Dat de ninja’s de lening uiteindelijk niet zouden terugbetalen, was zijn zorg niet.
Net zoals sommige topbankiers wisten wat er gebeurde maar gewoon doorgingen?
DELACOLETTE:‘As long as the music is playing, you’ve got to get up and dance. We are still dancing.’ Zo zei Chuck Prince het, de topman van Citigroup, in een interview met Financial Times in juli 2007. Beseften topbankiers zoals Prince toen de draagwijdte van wat er aan het gebeuren was, inclusief de risico’s die hun bank liep? Ik kan daar moeilijk over oordelen. Wat ik wel weet, is dat het beloningssysteem van sommige topbankiers onverantwoord is. Net zoals de verkoper van ninjahypotheken alleen maar aan zijn commissie denkt, zo worden sommige topbankiers schatrijk door snelle winsten op hun conto te schrijven, zonder dat ze aansprakelijk worden gesteld voor eventuele verliezen. Dat is fundamenteel fout in deze sector. Waarmee ik niet zeg dat topbankiers of ceo’s geen mooie bonus mogen verdienen. Maar die moet in verhouding staan met wat ze realiseren, en niet alleen op korte termijn.
Hoe zit het met de bonussen bij Deutsche Bank België?
DELACOLETTE: Wel, om te beginnen zijn de bonussen bij ons maar een fractie van wat aan de andere kant van de oceaan gebruikelijk is. Bovendien wordt het managementteam van DB België niet enkel op de winst beoordeeld. Op mijn uitdrukkelijk verzoek wordt het Belgische team niet alleen op basis van financiële resultaten beoordeeld, maar ook op basis van strategische, zoals de tevredenheid van klant en werknemer, het aantal klanten, het totale vermogen dat we voor hen mogen beheren, en uiteraard het risicobeheer. En ja, de bonussen gaan dit jaar fors omlaag, zowel bij DB als bij vrijwel alle banken. Begrijpelijk, maar ook triest, want er zijn redenen genoeg om onze medewerkers in de bloemetjes te zetten.
In een jaar tijd is Deutsche Bank België uitgegroeid tot de zesde grootste bank van het land, gemeten naar spaarinlagen. Hebt u geprofiteerd van de malaise bij de andere banken?
DELACOLETTE: Ik zal niet ontkennen dat in de periode waarin onze regering alle zeilen bijzette om Fortis van het faillissement te redden, verschillende Fortisklanten zo snel mogelijk hun hele financiële hebben en houden naar onze bank wilden transfereren. Dit was een pure paniekreactie, en DB heeft altijd geweigerd om daarop in te gaan. Ik heb zowel intern als in de pers duidelijk gesteld dat er een zero tolerance was met betrekking tot het aanwakkeren of gebruik maken van angst.
Trouwens, dat zou ook in ons nadeel zijn geweest. Een trouwe Fortisspaarder gaat even snel terug naar Fortis zodra hij beseft dat die angst nergens voor nodig was. Tijdverlies voor beide partijen, dus. Misschien gelooft u me niet, maar onze mensen hebben dagenlang uitgelegd dat er geen reden was tot paniek. Wat er ook zou gebeuren, de overheid garandeert het spaargeld dat bij de Belgische banken staat, en dus ook bij Fortis. Kijk, ik win graag een concurrentiestrijd, maar het resultaat kan nooit mooi zijn als de manier waarop je wint lelijk was. Ik erger me trouwens aan de manier waarop sommige banken momenteel inspelen op dat angstgevoel door te stellen dat zij 100 procent zekerheid bieden voor uw spaargeld. Ik begrijp perfect dat elke Belgische bank verwijst naar de overheidswaarborg. Wij zouden dat trouwens ook kunnen doen, omdat DB nv wel degelijk een Belgische bank is. Maar als een bank daar een verkoopargument van maakt, dan geeft ze – gewild of ongewild – de indruk dat andere banken die100 procent veiligheid níét bieden op hun spaargeld. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?
Is de scherpe concurrentie tussen de banken, met de bijbehorende renteoorlog, dan geen goede zaak?
DELACOLETTE: Weet u, de ene 4,25 procent is de andere niet. Allerlei beperkingen en voorwaarden maken een correcte vergelijking moeilijk. Toegegeven, ook DB linkt een hoge interestvoet op spaardeposito’s soms aan bepaalde voorwaarden. Maar het huidige systeem is veel te ingewikkeld, een kat vindt er haar jongen niet in terug. Aangroei- en getrouwheidspremies, interestvoeten voor een jaar of pro rata temporis… Niet echt transparant. De laatste ‘ultieme hallucinatie’ is wel dat een bepaalde bank in ons land hoge interesten geeft voor vers geld van een spaarder, voor zover de gezinsleden van die spaarder in de zes maanden die volgen op de storting geen geld opnemen van andere rekeningen bij de bank. Je zou dus kunnen zeggen dat sommige banken het fiscale voordeel misbruiken om hun klanten te gijzelen. Zo kan de wetgever het toch niet bedoeld hebben? En het gaat om véél geld. We spreken over circa 145 miljard euro op bijna 20 miljoen spaarboekjes voor 10 miljoen Belgen. De hervorming van de spaarrekening die nu wordt voorbereid, is dus hoogdringend.
Toen ik onlangs vroeg om gehoord te worden in de Kamercommissie Financiën, antwoordde voorzitter François-Xavier de Donnea (MR) me dat ‘alle standpunten bekend zijn’. Ja, het standpunt van Febelfin wel, maar dat is niet de mening van alle banken (DB is geen lid van Febelfin, de belangenvereniging van de Belgische banken, nvdr). Uitdagers zoals Deutsche Bank en Rabobank vinden dat het plafond van 4,25 procent basisinterest moet verdwijnen, en dat de fiscale vrijstelling van 1660 euro per fysieke persoon moet worden uitgebreid tot alle financiële producten. U moet kunnen beslissen of u investeert in een spaarboekje, in aandelen, in obligaties enzovoort, zonder beïnvloed te zijn door de fiscaliteit rond het product. U moet de 1660 euro fiscale vrijstelling kunnen verdienen dankzij al die producten. Je kunt je afvragen of het wel gezond is dat het spaarboekje 30 procent vertegenwoordigt van al de deposito’s in ons land. Bovendien wordt 80 procent daarvan gemiddeld vergoed ónder het inflatiepercentage. In een OESO-rapport van maart 2007 staat overigens duidelijk dat dit systeem niet in het belang van de burger speelt, maar wel in het voordeel van de banken. Het is namelijk de bankier die het fiscale voordeel op zak steekt, en niet de klant. Dat systeem is een schande.
DOOR KARIN STROBBE/FOTO DIMITRI VAN ZEEBROECK
