Al bij de eerste stembeurt werd de Spaanse christen-democraat José Maria Gil-Robles tot nieuwe voorzitter van het Europees Parlement verkozen. Maar niet zonder forse tegenwind.
Met zijn 626 leden en zijn vele talen lijkt het Europees Parlement een soort toren van Babel. Dat is slechts schijn. In het parlement gebeurt niets van enig belang zonder dat de twee grote fracties alles grondig hebben voorgekauwd en er hun zegen over geven. Met respectievelijk 214 en 181 leden delen socialisten en christen-democraten er dus de lakens uit. Onder hun beiden maken ze afspraken over de interessante posten en belangrijke stemmingen.
Vorige week was dat niet anders toen José Maria Gil-Robles (EVP) tot voorzitter van het Europees Parlement werd verkozen. De Spanjaard volgt de Duitse socialist Klaus Hänsch op een bijzonder degelijke voorzitter die het eerste deel van de legislatuur voor zijn rekening nam. In tegenstelling tot de nationale parlementen worden de leidende functies in het parlement slechts voor een halve legislatuur toegekend. Op deze manier kunnen de twee grote fracties om de twee en een half jaar iemand uit eigen rangen aan de top van het parlement plaatsen.
Gil-Robles is de zoon van een minister van Defensie uit de Tweede Republiek en moest onder generaal Francisco Franco naar het buitenland vluchten. Pas in 1952 kon José Maria naar Spanje terugkeren. Hij studeerde er rechten en zette op het einde van de jaren vijftig zijn eerste stappen in de politiek. Eerst in de Europese Beweging, vervolgens in de Democracia Social Cristiana. In het midden van de jaren tachtig sloot hij aan bij de Partido Popular (PP) van José Maria Aznar. Daarvoor werd hij in 1989 verkozen voor het Europees Parlement.
Dat de jongste jaren alleen Duitsers en Spanjaarden tot voorzitter van het parlement werden verkozen, berust niet op een toeval. In de EVP vertegenwoordigen ze veruit de sterkste groepen : de CDU-CSU heeft er 47 zitjes, de PP 28. Ook bij de socialisten vormen Duitsers en Spanjaarden sterke nationale blokken. De PSOE telt 21 afgevaardigden en de SPD 40. Dat is echter minder dan Labour dat liefst 62 leden in het parlement installeert en bijgevolg de leiding van de fractie opeist. Het recht van de sterkste. Binnen de EVP houdt men zich opmerkelijk genoeg niet aan die regel. Kanselier en CDU-voorzitter Helmut Kohl oordeelt het verstandig om de leiding van de fractie aan niet-Duitsers toe te vertrouwen. Zowel Leo Tindemans als Wilfried Martens vonden daar tot dusver niets dan baat bij.
DE CHARME GAAT KAPOT
De verkiezing van Gil-Robles kwam niet als een verrassing. De score van de tegenkandidate daarentegen wel. Catherine Lalumière, die enkele jaren minister was onder president François Mitterrand, haalde 177 stemmen. Dat was meer dan verwacht en duidde erop dat ook socialistische en christen-democratische dissidenten voor haar stemden. Lalumière zelf leidt de Radicale Alliantie voor Europa, een kleine fractie (twintig leden) met enkele opmerkelijke namen. Bernard Tapie is er lid van, Jaak Vandemeulebroucke (VU) en sinds kort ook Bernard Kouchner die zopas in alle stilte de socialistische fractie verliet. Ook binnen de rangen van de grote fracties groeit het ongenoegen over de wijze waarop de grote nationale blokken er iedereen de les spellen.
Vooral de Fransen lopen er de jongste maanden ongelukkig bij. Hun 87 parlementsleden zitten over zoveel fracties verdeeld dat ze bij alle belangrijke benoemingen worden weggestemd. Dat overkwam Nicole Fontaine, één van de twaalf Fransen in de EVP, die eind vorig jaar meende dat het tijd was om nog eens een Française aan het hoofd van het parlement te posteren. Die folie vond weinig begrip. Duitsers, Fransen en Martens beslisten dat de afspraken nageleefd moesten worden, die met Kohl en Aznar waren aangegaan. Althans, zo denkt Magda Aelvoet (Agalev) erover. ?Aznar en zeker Kohl bemoeien zich rechtstreeks met deze benoemingen. Zij staan erop dat het parlement geleid wordt door controleerbare figuren. De nieuwe politieke cultuur is hier ver te zoeken. De regeringen willen een bevoogd parlement, met alle risico’s van dien. De verwijdering van de burger dreigt er alleen maar groter bij te worden.?
Ook Willy De Clercq (VLD) reageert bitter. ?Dit parlement is geen parlement zoals de andere. Wij kunnen geen regering doen vallen, bijgevolg is er hier meer ruimte voor alternatieve meerderheden. Dat is er precies de charme van. Soms kunnen hier onverwachte dingen gebeuren. Uitgerekend die specificiteit dreigt door de machtsgreep van socialisten en christen-democraten verloren te gaan. Ze willen alles onder controle krijgen.?
Een paar jaar terug werd de liberale Française Simone Veil nog tot voorzitter van het parlement verkozen. Vandaag is dat uitgesloten. De grote fracties worden steeds machtiger en de kleine krijgen het steeds moeilijker om zich te handhaven. De liberale fractie heeft nog slechts 43 leden, nadat ze onlangs acht Portugezen naar de EVP zag vertrekken. Liberaal fractieleider Gijs De Vries die de gave van de mooie formulering bezit, oordeelt hard over de nieuwe sfeer in het parlement. ?De essentie van de democratie is niet de beslissing bij meerderheid, maar de manier waarop de meerderheid met minderheden omgaat.?
P.G.
De nieuwe voorzitter van het Europees Parlement Gil-Robles zit boven de oude, Klaus Hänsch : Duits-Spaanse as.
