‘Een gescheurde verpakking van pure chocolade, de verpakking van een blokje smeerkaas’: performancekunstenares Sarah Vanhee stalt in Oblivion alles uit wat ze van november 2014 tot november 2015 wilde weggooien.
Waarom, mevrouw Vanhee?
SARAH VANHEE: Niet om een moralistische of ecologische boodschap te brengen. Ik wilde onze houding tegenover alles wat we weggooien onderzoeken. Of ruimer: tegenover alles en iedereen waar we onszelf continu van losknippen. Dus hield ik alle verpakkingen bij, fotografeerde al het organisch afval dat ik produceerde en hield enkele maanden een ‘shit diary’ bij. Ook alle teksten, alle onafgewerkte e-mails, alle spam, mijn zoekgeschiedenis op het internet bewaarde ik. Zelfs alle mensen die op een of andere manier meewerkten, ‘bewaarde’ ik. Daarnaast wilde ik terug in een theater werken. Sinds 2011 werkte ik vooral aan projecten die zich buiten de muren van het theater afspeelden. Terug in het theater besloot ik om op de scène, waar alles zichtbaar is, datgene te tonen wat we verborgen houden en onzichtbaar blijft.
Het is toch onbegonnen werk om alle vuilnis en alle mensen die je in een jaar ontmoet te tonen?
VANHEE: Soms wilde ik op een stoel blijven zitten, dan produceerde ik eindelijk even niets. Of toch bijna niets… (lacht) Ik las veel sociologische studies over de evolutie van een maatschappij waarin huisvrouwen alles hergebruiken tot een samenleving waarin iets in enkele seconden van iets nuttigs tot iets waardeloos degradeert. En ik las veel filosofen, zoals Tristan Garcia die stelt dat er steeds meer dingen ontstaan en blijven bestaan, die samen een horizontaal vlak vormen. Dat beeld gebruik ik. Tijdens de performance pak ik de dozen waarin ik mijn gewassen vuilnis opborg zorgvuldig uit. Ik plaats alle dingen naast elkaar. Alles is evenwaardig aan elkaar. En het netwerk van mensen die ik ontmoette en die meewerkten aan de creatie is aanwezig in de teksten die ik uitspreek.
U praat ook tegen de dingen.
VANHEE: Niet om ze te vermenselijken, maar om ze als ding te blijven waarderen. Een leeg yoghurtpotje blijft een potje.
We zien welke yoghurt u eet, welke chocolade u lust. U geeft een heel intieme blik in uw leven.
VANHEE: Toch is dat niet de essentie van deze creatie. Oblivion is niet bedoeld als zelfportret. Ik ben slechts een subject, een van de vele westerlingen die almaar vooruitdenken en daardoor het verleden te vaak vergeten. Daarom vind ik het voor iedereen een aanrader om eens een weekje alles te verzamelen wat je zou weggooien. Het verplicht je achterom te kijken en het verleden niet te vergeten. Het doet je beseffen hoe alles met elkaar verbonden is. Hoe ons plasticverbruik de olie-ontginning stuurt, hoe onze kortzichtige politici medeverantwoordelijk zijn voor de vluchtelingenstroom…
Heeft deze creatie uw leven veranderd?
VANHEE: We zijn erg geconditioneerd in het nemen van beslissingen over wat wel en niet waardevol is. We oordelen snel over dingen, ideeën en mensen. Na dit jaar oordeel ik trager.
Sarah Vanhee, Oblivion, van 07/05 tot 16/05 in La Raffinerie (Kunstenfestivaldesarts), in het najaar op reis door Vlaanderen. Info: www.kfda.be en www.campo.nu
Els Van Steenberghe
‘We oordelen snel over dingen, ideeën en mensen. Na dit jaar oordeel ik trager.’
